«Ολίγοι βεβαίως κατά την επανάστασιν λογίζονται οι άνδρες προς ους ουδείς διαφιλονικεί τα καλλιστεία επί πατριωτισμώ, επιρροή και αυταπαρνήσει. Είς των εκλεκτών τούτων κατά την κίνησιν της Ελληνικής επαναστάσεως, σημειούται άνευ αντιρρήσεως και ο Εμμανουήλ Παπά. Κατήγετο ούτος εκ της εμπορικής πόλεως των Σερρών, μεγαλέμπορος ων και τραπεζίτης πολλών βέγηδων και αγάδων του τόπου. Ως τοιούτος υπελήπτετο παρά πάντων και μεγάλην επιρροήν εξήσκει. Οίον έφερε πρόσωπον πράον και ωραίον, τοιαύτην και την καρδίαν. Είχε δε νουν υγιή, φιλοτιμίαν απέραντον και περιουσίαν πλείστην. Εάν ώσι μεγαλυτέρας τιμής άξιοι, όσοι εκτίθενται εν τοις πρώτοις υπέρ της πατρίδος, έχοντες πλούτον και άλλα αγαθά, βεβαίως αξιούται και ο Εμμανουήλ Παπά τοιαύτης τιμής, ως ορμηθείς προς τον αγώνα, ουχί δια μεταβολήν τύχης, αλλά δι’ ην έφερε πίστιν αληθή προς τον θεόν ως Χριστιανός και προς την πατρίδα ως Έλλην.
Διακρινόμενον ούτω κατά τον νομόν της Μακεδονίας, το πρόσωπον τούτο υπισχνείτο συνδρομήν ουσιώδη΄τυχόν δε εν τη Κωνσταντινουπόλει ωδηγήθη ίνα παρασκευάση την πατρίδα αυτού προς τον αγώνα και προς τούτο αντί χρηματικής πολιτικήν συνεκρότησεν Τράπεζαν, ανταποκρινόμενος μετά των αρμοδίων προσώπων και τόπων. Επελθόντος δε του 1821 έτους ετοίμως εξετέλεσεν όσας και πριν παρά της Αρχής και έπειτα παρά του Υψηλάντου έλαβε δια των εφόρων της Κωνσταντινουπόλεως οδηγίας. Αγοράσας πολεμοφόδια και όπλα ικανά, εφόρτωσεν επί του πλοίου του Χατσή Βιζβίζη, Λημνίου τη 23 Μαρτίου και μυστική συνδρομή του υποπροξένου Σπυρίδωνος Καλογεράκη, και εις τον Άθων απέπλευσεν ως το κατάλλληλον μέρος προς πάσαν εκ του πλησίον ήδη απαιτουμένην ενέργειαν. Ηκολούθησαν δ’ αυτώ ως υπασπιστής ο Ιωάννης Χατσή Πέτρου και ως γραμματεύς ο Δημήτριος Οικονόμου.
Πρώτον εδέχθη αυτόν δι’ όλης της τιμής το μοναστήριον του Εσφιγμένου, ου καθηγούμενος ήν ο Ιωακείμ, μέλος της Εταιρίας των Φιλικών. Την επαύριον ο Ε.Π. εκφορτώσας το πλοίον, προσεκάλεσε τους εν τω όρει προεστώτας εις συνέλευσιν άμεσον. Οι πολλοί των πατέρων ηυλόγησαν την παρουσίαν τούτου τα δε περί στρατολογίας ήρξαντο δι’ όλης της μυστικότητος και πλείστοι επησχολούντο επί τω σχηματισμώ πυριτοβολίδων. Κατά την εποχήν υπήρχον εν τω Άθω είκοσι μοναστήρια, πεντακόσια παρακκλήσια, (κελλία λεγόμενα και σκήται) και μοναχοί υπέρ τους ΔΕΚΑΣΧΙΛΙΟΥΣ.
Εντεύθεν άρχεται το πρώτον κρούσμα κατά τα τέλη μεσούντος μaΐου. Οι Πολυγυρίται, επιπεσόντες κατά του διοικητηρίου, απέκτειναν τον υποδιοικητήν και τους περί αυτόν δεκαοκτώ στρατιώτας. Εν τω μοναστηρίω των Καριών, πρωτεύοντι όλων των άλλων, γενικής υπό τον Εμμανουήλ Παπά συνελεύσεως συγκροτηθείσης, απεφασίσθη η καθαίρεσις και ο περιορισμός του «ζαμπίτη» του Άθω, ενεργηθείς αμέσως. Ωνομάζετο δε ούτος Χασεκή Χαλήλ Βεγής. Ούτω τελετής εκκλησιαστικής γενομένης και του μητροπολίτου Μαρωνείας Κωνσταντίνου ευλογήσαντος, επανέστη ο Άθως υπό τον Εμμ. Παπά, υπερμεσούντος του Μαΐου. Ταυτοχρόνως εκινήθησαν η μεν Κασσάνδρεια (Κασσάνδρα) δια του Ιωάννου Χατσή Χριστοδούλου και λοιπών. Τα δε Μαδεμοχώρια δια του Δουπιώτου και Αναστασίου Χιμευτού. Ο Εμμ. Παππά κηρύχθη «Αρχηγός και Προστάτης της Μακεδονίας» η δ’ επανάστασις ηπλώθη και εσυστηματοποιήθη δύο δε σώματα παρευθύς εσχηματίσθησαν το μεν εκ των οπλοφόρων της Κασσανδρείας και των Χασίκων χωρίων υπό την οπλαρχηγίαν του Χάψα, το δε εκ των Μαδεμοχωριτών και δισχιλίων μοναχών του Άθω υπό την διεύθυνσιν του Εμμ. Παπά. Το υπό τον Χάψαν σώμα μέχρι της Καλαμαρίας προεχώρησε και τους Τούρκους κατεδίωξε μέχρι διώρου αποστάσεως από ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ.
Αλλ’ η ασθένεια των μακεδονικών πραγμάτων προϊετο οξυτέρα καθ’ εκάστην και μόνα ηδύναντο την θεραπείαν ταύτης άμεσα και ισχυρά μέσα. Τοιαύτα ήσαν, πρώτον Η ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ του ΟΛΥΜΠΟΥ, ην επεκαλέσθη ο Ε.Π. και δεύτερον η ΔΙΑΜΟΝΗ ΤΩΝ ΨΑΡΙΑΝΩΝ πλοίων, ης την χρηματικήν υποστήριξιν, ΑΠΕΚΡΟΥΣΑΝ οι ισχυροί εκ των ηγουμένων των ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΩΝ, ΕΙΣ ΑΛΛΑΣ ΠΕΡΙΕΛΘΟΝΤΕΣ ήδη ιδέας και αποφάσεις. ΤΑΥΤΑ ΔΕ ΒΛΕΠΩΝ ΜΕΤΑ ΑΓΑΝΑΚΤΗΣΕΩΣ μεγάλης ο Εμμανουήλ Παπά, ΕΝΕΚΡΙΝΕΝ ίνα μεταβή προσωπικώς ΕΙΣ ΥΔΡΑΝ, και ταχυτέραν κατορθώση την ανήκουσαν ΕΚ ΠΛΟΙΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΦΟΔΙΩΝ ΒΟΗΘΕΙΑΝ».
Εκτίθενται τώρα τα πειστήρια έγγραφα της Επανάστασης με ηγέτη τον Εμμανουήλ Παπά: Τον Οκτώβρη του 1820 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης στέλνει στον Εμμανουήλ Παπά την παρακάτω επιστολή: (Φωτοτυπία εκ του πρωτοτύπου) μεταγραμμένη:
«Φιλογενέστατε Κύριε Εμμανουήλ Παππά,
Πληροφορ… πάρα πολλών και μάλιστα παρά του κυρίου Κωνσταντίνου Παπαδάτου, πόσον η ευαίσθητος ψυχή σας καταφλέγεται από τον προς την πατρίδα ένθεον έρωτα, δεν ελπίζω ότι θέλετε δείξει αδιαφορίαν νωθράν…, όταν όλων των τάξεων του Ελληνικού Γένους τα μέλη αγωνίζονται υπέρ της κονής ευδαιμονίας της πατρίδος μας αλλ’ ότι θέλετε φιλοτιμηθή να συνεργήσετε εις τον ιερόν σκοπόν και να συγκαταλεχθήτε εις τον χορόν των σωτήρων της Ελλάδος. Ακούσατε λοιπόν τας συμβουλάς του κυρίου Παπαδάτου, όστις ήν και διωρισμένος να σας δείξει και τι πρέπει να ενεργήσατε. Και στεφάνους αειθαλλείς της ευκλείας θέλει ετοιμάσει η πατρίς δια την αξιοσέβαστον κεφαλήν σας΄υγιαίνετε.
Ισμαήλ την 8 Οκτωβρίου 1820. Ο φίλος και αδελφός Αλέξανδρος Υψηλάντης».
Ο Δημήτριος Υψηλάντης απαντά στον Εμμανουήλ Παπά, όταν ανέγνωσε την από τρίτης Αυγούστου επιστολή του. (Φωτοτυπία εκ του πρωτοτύπου μεταγραμμένη):
«Φιλογενέστατε Κύριε Εμμανουήλ Παπά,
Ανέγνω το από 3/Αυγούστου γράμμα σου χαίρω βλέπων τα λαμπρά και κοινωφελή αποτελέσματα της ειλικρινούς και σταθεράς φιλογενίας σου. Δια να εκτελής δε… γράμματος πληρεξούσιον αρχηγόν και Διοικητήν του Αγίου Όρους, της Κασσάνδρας και της Θεσσαλονίκης, μην αμφιβάλλων ότι θέλεις εξομαλύνει πολλά αντιβαίνοντα και κατορθώσει πολλά συμφέροντα ενόνων την φρόνησιν με την δύναμιν. Νοούμεν, ότι η ενταύθα μεγάλη έλλειψις των πολεμικών εφοδίων ως προς τας χρείας της Πελοποννήσου και έτι μάλλον η επικρατούσα αταξία την οποίαν μέχρι τούδε δεν εβοήθησα κανέν από τα εξής μέρη. Η Μονεμβασία και το Νεόκαστρον δεν είχαν όσα ηλπίζαμεν. Προσμένομεν την κυρίευσιν της Τριπολιτζάς. Είθε τότε να λάβετε τα ενταύθα πράγματα την ποθουμένην τάξιν, δια να φανώ και με τους άλλους ομογενείς ωφελιμότερα παρά όσον μέχρι τούδε εφάνην. Υπεδέχθην με πατριωτικήν χαράν τον σεβασμιώτατον κύριον Γεράσιμον. Η παρούσα όμως κατάστασις του στρατοπέδου δεν εσυγχώρησε να του γένη η πρέπουσα περιποίησις αλλά… ότι ως φρόνιμος και αληθής ενάρετος συγγενοπαθώς χαίρων δια την ελευθερίαν της ορθοδόξου ημών πίστεως και του φιλτάτου Γένους. Υγίαινε και γράφε μου συνεχώς την υγείαν σου και την αυτού πραγμάτων την κατάστασιν.
Ο πατριώτης
Τ.Σ. Δημήτριος Υψηλάντης
Εκ του στρατοπέδου της Τριπολιτζάς
Την 11/Σεπτεμβρίου 1821».
Την ίδια όμως μέρα ο Δ. Υψηλάντης με διαταγή του καθιστά πληρεξούσιον αρχηγόν και διοικητήν των Στρατιωτ. Δυνάμεων του Αγίου Όρους, της Κασσάνδρας και της Θες/νίκης, τον Εμμανουήλ Παπά. (Φωτοτυπία εκ του πρωτοτύπου): (μεταγραμμένη).
«Φιλογενέστατε Κύριε Εμμανουήλ Παππά, επειδή εξαρχής του υπέρ της Ελευθερίας αγώνος, έδειξας γενναιότητα και σταθεράν πίστιν, και πάντοτε εξακολουθείς αγωνιζόμενος προθύμως κατά του Τυράννου, σώζων τους αδυνάτους ομογενείς και ουκ ολίγα επενεγκών και εισφέρων υπέρ της κοινής σωτηρίας, δια ταύτα καθιστώμεν σε πληρεξούσιον αρχηγόν και διοικητήν των Στρατιωτικών δυνάμεων του Αγίου Όρους, της Κασσάνδρας και της Θεσσαλονίκης, ώστε να διατάττης αυτάς υπέρ της κοινής ελευθερίας και ασφαλείας, να υπερασπίζεσαι τους αδικουμένους και δικαίως να βιάζης τους αναισθητούντας ή αδιαφορούντας τα συμφέροντα του έθνους και της πατρίδος των.
Εξεδόθη εν τω Στρατοπέδω της Τριπολιτζάς
Την 11/Σεπτεμβρίου 1821.
Δημήτριος Υψηλάντης
Πληρεξούσιος του Γενικού Επιτρόπου».
Διακρινόμενον ούτω κατά τον νομόν της Μακεδονίας, το πρόσωπον τούτο υπισχνείτο συνδρομήν ουσιώδη΄τυχόν δε εν τη Κωνσταντινουπόλει ωδηγήθη ίνα παρασκευάση την πατρίδα αυτού προς τον αγώνα και προς τούτο αντί χρηματικής πολιτικήν συνεκρότησεν Τράπεζαν, ανταποκρινόμενος μετά των αρμοδίων προσώπων και τόπων. Επελθόντος δε του 1821 έτους ετοίμως εξετέλεσεν όσας και πριν παρά της Αρχής και έπειτα παρά του Υψηλάντου έλαβε δια των εφόρων της Κωνσταντινουπόλεως οδηγίας. Αγοράσας πολεμοφόδια και όπλα ικανά, εφόρτωσεν επί του πλοίου του Χατσή Βιζβίζη, Λημνίου τη 23 Μαρτίου και μυστική συνδρομή του υποπροξένου Σπυρίδωνος Καλογεράκη, και εις τον Άθων απέπλευσεν ως το κατάλλληλον μέρος προς πάσαν εκ του πλησίον ήδη απαιτουμένην ενέργειαν. Ηκολούθησαν δ’ αυτώ ως υπασπιστής ο Ιωάννης Χατσή Πέτρου και ως γραμματεύς ο Δημήτριος Οικονόμου.
Πρώτον εδέχθη αυτόν δι’ όλης της τιμής το μοναστήριον του Εσφιγμένου, ου καθηγούμενος ήν ο Ιωακείμ, μέλος της Εταιρίας των Φιλικών. Την επαύριον ο Ε.Π. εκφορτώσας το πλοίον, προσεκάλεσε τους εν τω όρει προεστώτας εις συνέλευσιν άμεσον. Οι πολλοί των πατέρων ηυλόγησαν την παρουσίαν τούτου τα δε περί στρατολογίας ήρξαντο δι’ όλης της μυστικότητος και πλείστοι επησχολούντο επί τω σχηματισμώ πυριτοβολίδων. Κατά την εποχήν υπήρχον εν τω Άθω είκοσι μοναστήρια, πεντακόσια παρακκλήσια, (κελλία λεγόμενα και σκήται) και μοναχοί υπέρ τους ΔΕΚΑΣΧΙΛΙΟΥΣ.
Εντεύθεν άρχεται το πρώτον κρούσμα κατά τα τέλη μεσούντος μaΐου. Οι Πολυγυρίται, επιπεσόντες κατά του διοικητηρίου, απέκτειναν τον υποδιοικητήν και τους περί αυτόν δεκαοκτώ στρατιώτας. Εν τω μοναστηρίω των Καριών, πρωτεύοντι όλων των άλλων, γενικής υπό τον Εμμανουήλ Παπά συνελεύσεως συγκροτηθείσης, απεφασίσθη η καθαίρεσις και ο περιορισμός του «ζαμπίτη» του Άθω, ενεργηθείς αμέσως. Ωνομάζετο δε ούτος Χασεκή Χαλήλ Βεγής. Ούτω τελετής εκκλησιαστικής γενομένης και του μητροπολίτου Μαρωνείας Κωνσταντίνου ευλογήσαντος, επανέστη ο Άθως υπό τον Εμμ. Παπά, υπερμεσούντος του Μαΐου. Ταυτοχρόνως εκινήθησαν η μεν Κασσάνδρεια (Κασσάνδρα) δια του Ιωάννου Χατσή Χριστοδούλου και λοιπών. Τα δε Μαδεμοχώρια δια του Δουπιώτου και Αναστασίου Χιμευτού. Ο Εμμ. Παππά κηρύχθη «Αρχηγός και Προστάτης της Μακεδονίας» η δ’ επανάστασις ηπλώθη και εσυστηματοποιήθη δύο δε σώματα παρευθύς εσχηματίσθησαν το μεν εκ των οπλοφόρων της Κασσανδρείας και των Χασίκων χωρίων υπό την οπλαρχηγίαν του Χάψα, το δε εκ των Μαδεμοχωριτών και δισχιλίων μοναχών του Άθω υπό την διεύθυνσιν του Εμμ. Παπά. Το υπό τον Χάψαν σώμα μέχρι της Καλαμαρίας προεχώρησε και τους Τούρκους κατεδίωξε μέχρι διώρου αποστάσεως από ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ.
Αλλ’ η ασθένεια των μακεδονικών πραγμάτων προϊετο οξυτέρα καθ’ εκάστην και μόνα ηδύναντο την θεραπείαν ταύτης άμεσα και ισχυρά μέσα. Τοιαύτα ήσαν, πρώτον Η ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ του ΟΛΥΜΠΟΥ, ην επεκαλέσθη ο Ε.Π. και δεύτερον η ΔΙΑΜΟΝΗ ΤΩΝ ΨΑΡΙΑΝΩΝ πλοίων, ης την χρηματικήν υποστήριξιν, ΑΠΕΚΡΟΥΣΑΝ οι ισχυροί εκ των ηγουμένων των ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΩΝ, ΕΙΣ ΑΛΛΑΣ ΠΕΡΙΕΛΘΟΝΤΕΣ ήδη ιδέας και αποφάσεις. ΤΑΥΤΑ ΔΕ ΒΛΕΠΩΝ ΜΕΤΑ ΑΓΑΝΑΚΤΗΣΕΩΣ μεγάλης ο Εμμανουήλ Παπά, ΕΝΕΚΡΙΝΕΝ ίνα μεταβή προσωπικώς ΕΙΣ ΥΔΡΑΝ, και ταχυτέραν κατορθώση την ανήκουσαν ΕΚ ΠΛΟΙΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΦΟΔΙΩΝ ΒΟΗΘΕΙΑΝ».
Εκτίθενται τώρα τα πειστήρια έγγραφα της Επανάστασης με ηγέτη τον Εμμανουήλ Παπά: Τον Οκτώβρη του 1820 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης στέλνει στον Εμμανουήλ Παπά την παρακάτω επιστολή: (Φωτοτυπία εκ του πρωτοτύπου) μεταγραμμένη:
«Φιλογενέστατε Κύριε Εμμανουήλ Παππά,
Πληροφορ… πάρα πολλών και μάλιστα παρά του κυρίου Κωνσταντίνου Παπαδάτου, πόσον η ευαίσθητος ψυχή σας καταφλέγεται από τον προς την πατρίδα ένθεον έρωτα, δεν ελπίζω ότι θέλετε δείξει αδιαφορίαν νωθράν…, όταν όλων των τάξεων του Ελληνικού Γένους τα μέλη αγωνίζονται υπέρ της κονής ευδαιμονίας της πατρίδος μας αλλ’ ότι θέλετε φιλοτιμηθή να συνεργήσετε εις τον ιερόν σκοπόν και να συγκαταλεχθήτε εις τον χορόν των σωτήρων της Ελλάδος. Ακούσατε λοιπόν τας συμβουλάς του κυρίου Παπαδάτου, όστις ήν και διωρισμένος να σας δείξει και τι πρέπει να ενεργήσατε. Και στεφάνους αειθαλλείς της ευκλείας θέλει ετοιμάσει η πατρίς δια την αξιοσέβαστον κεφαλήν σας΄υγιαίνετε.
Ισμαήλ την 8 Οκτωβρίου 1820. Ο φίλος και αδελφός Αλέξανδρος Υψηλάντης».
Ο Δημήτριος Υψηλάντης απαντά στον Εμμανουήλ Παπά, όταν ανέγνωσε την από τρίτης Αυγούστου επιστολή του. (Φωτοτυπία εκ του πρωτοτύπου μεταγραμμένη):
«Φιλογενέστατε Κύριε Εμμανουήλ Παπά,
Ανέγνω το από 3/Αυγούστου γράμμα σου χαίρω βλέπων τα λαμπρά και κοινωφελή αποτελέσματα της ειλικρινούς και σταθεράς φιλογενίας σου. Δια να εκτελής δε… γράμματος πληρεξούσιον αρχηγόν και Διοικητήν του Αγίου Όρους, της Κασσάνδρας και της Θεσσαλονίκης, μην αμφιβάλλων ότι θέλεις εξομαλύνει πολλά αντιβαίνοντα και κατορθώσει πολλά συμφέροντα ενόνων την φρόνησιν με την δύναμιν. Νοούμεν, ότι η ενταύθα μεγάλη έλλειψις των πολεμικών εφοδίων ως προς τας χρείας της Πελοποννήσου και έτι μάλλον η επικρατούσα αταξία την οποίαν μέχρι τούδε δεν εβοήθησα κανέν από τα εξής μέρη. Η Μονεμβασία και το Νεόκαστρον δεν είχαν όσα ηλπίζαμεν. Προσμένομεν την κυρίευσιν της Τριπολιτζάς. Είθε τότε να λάβετε τα ενταύθα πράγματα την ποθουμένην τάξιν, δια να φανώ και με τους άλλους ομογενείς ωφελιμότερα παρά όσον μέχρι τούδε εφάνην. Υπεδέχθην με πατριωτικήν χαράν τον σεβασμιώτατον κύριον Γεράσιμον. Η παρούσα όμως κατάστασις του στρατοπέδου δεν εσυγχώρησε να του γένη η πρέπουσα περιποίησις αλλά… ότι ως φρόνιμος και αληθής ενάρετος συγγενοπαθώς χαίρων δια την ελευθερίαν της ορθοδόξου ημών πίστεως και του φιλτάτου Γένους. Υγίαινε και γράφε μου συνεχώς την υγείαν σου και την αυτού πραγμάτων την κατάστασιν.
Ο πατριώτης
Τ.Σ. Δημήτριος Υψηλάντης
Εκ του στρατοπέδου της Τριπολιτζάς
Την 11/Σεπτεμβρίου 1821».
Την ίδια όμως μέρα ο Δ. Υψηλάντης με διαταγή του καθιστά πληρεξούσιον αρχηγόν και διοικητήν των Στρατιωτ. Δυνάμεων του Αγίου Όρους, της Κασσάνδρας και της Θες/νίκης, τον Εμμανουήλ Παπά. (Φωτοτυπία εκ του πρωτοτύπου): (μεταγραμμένη).
«Φιλογενέστατε Κύριε Εμμανουήλ Παππά, επειδή εξαρχής του υπέρ της Ελευθερίας αγώνος, έδειξας γενναιότητα και σταθεράν πίστιν, και πάντοτε εξακολουθείς αγωνιζόμενος προθύμως κατά του Τυράννου, σώζων τους αδυνάτους ομογενείς και ουκ ολίγα επενεγκών και εισφέρων υπέρ της κοινής σωτηρίας, δια ταύτα καθιστώμεν σε πληρεξούσιον αρχηγόν και διοικητήν των Στρατιωτικών δυνάμεων του Αγίου Όρους, της Κασσάνδρας και της Θεσσαλονίκης, ώστε να διατάττης αυτάς υπέρ της κοινής ελευθερίας και ασφαλείας, να υπερασπίζεσαι τους αδικουμένους και δικαίως να βιάζης τους αναισθητούντας ή αδιαφορούντας τα συμφέροντα του έθνους και της πατρίδος των.
Εξεδόθη εν τω Στρατοπέδω της Τριπολιτζάς
Την 11/Σεπτεμβρίου 1821.
Δημήτριος Υψηλάντης
Πληρεξούσιος του Γενικού Επιτρόπου».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου