Είναι δύσκολο να αποφανθεί κανείς και με βεβαιότητα να ισχυριστεί, ότι η έκδοση των «Στρατιωτικών Ενθυμημάτων» του Ν.Κ.Κασομούλη, πλούτισε έστω και κατά μια κεραία το κορυφαίο κεφάλαιο του ελληνικού πολιτισμού, με τη μορφή που εκδόθηκαν από το Γ. Βλαχογιάννη. Όταν μάλιστα, την κυκλοφορία του 3τομου έργου, συνοδεύει η πολύχρονη στέρηση του δικαιώματος και της δυνατότητας, στους φιλομαθείς και λάτρεις του ελληνικού πολιτισμού, να μελετήσουν το χειρόγραφο Κασομούλη και να το συγκρίνουν με τη μεταγραφή του. Καμιά «εν Ελλάδι Βιβλιοθήκη, ή «κοινόχρηστον αρχείον», δεν εμφάνισε επί σειρά δεκαετιών το χειρόγραφο, στα αναγνωστήρια. Αυτό συντέλεσε να παραμείνουν, επί ισάριθμες δεκαετίες, άγνωστες και αστιγμάτιστες οι αυθαιρεσίες και οι προχωρημένες παρεμβατικές ενέργειες του εκδότη. Προπαντός όμως παρασχέθηκε κάλυψη για πράξεις-αδικήματα που άγγιζαν τον ποινικό κώδικα. Εξάλλου άξιο παρατήρησης είναι και το σημείωμα που συνοδεύει τη δωρεά-παραχώρηση του χειρογράφου Ν.Κ.Κ. στο Μπενάκειο Ίδρυμα.
Χειρόγραφον Έργον Ν. Κασομούλη «Ιστορικά Ενθυμήματα»
Δωρεά Παγκείου Επιτροπής – 13-3-46
Η Πάγκειος Επιτροπή αποτελούμενη από το Μητροπολίτη Αθηνών ως Πρόεδρο, τους εκάστοτε Υπουργούς, των Εξωτερικών και Παιδείας και το ιδιωτικό μέλος, Φίλιππο Δραγούμη, ανέλαβε «την δαπάνην της εκδόσεως των Στρατιωτικών Ενθυμημάτων (1821-1833) του εκ Σιατίστης της Δ. Μακεδονίας αγωνιστού Νικολάου Κασομούλη» δια της υπ’ αριθ. 402 της 17 Ιουνίου 1930 πράξεώς της. Η έκδοση περατώθηκε και, μέσω του Γ. Βλαχογιάννη, η κυριότητα του χειρογράφου περιήλθε στο Πάγκειο Ίδρυμα. Στα ΓΑΚ ΑΘΗΝΩΝ το χειρόγραφο Κασομούλη παρέμεινε επί μια επταετία (1930-1937). Τα άλλα τα φρόντισε ο Δ/ντής τους. Μην εκλάβετε την πρόταση που ακολουθεί ως εκπορευόμενη πρόταση αιθεροβάμονα ερευνητή. Καλώ τη σημερινή Πάγκειο Επιτροπή να προβεί στη λήψη μιας γενναίας απόφασης. Αυτή με ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ να επεκτείνει τους Αποδέκτες της «Δωρεάς της ΠΑΓΚΕΙΟΥ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 13-3-46, έτσι ώστε όλα τα ΓΑΚ, η ΕΒΕ (Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδας) και οι Δημόσιες Κεντρικές Βιβλιοθήκες να παραλάβουν Ηλεκτρονικό Αντίγραφο του Χ.Φ. του Ν.Κ.Κ. Θα είναι πράξη ουσίας. Παμμέγιστη προσφορά στον ελληνικό πολιτισμό. Δε σπανίζει το είδος ανθρώπων που είναι ένθερμοι ζηλωτές και θιασώτες της ρήσης του ποιητή: «Το Έθνος θα πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό, ό,τι είναι αληθές». Και η ακραία μεταγραφή και εν γένει συμπεριφορά του Δ/ντή των ΓΑΚ Αθηνών, Βλαχογιάννη, δεν ήταν, κατά το ποιητικό μέτρο, εθνικά αληθής. Όμως ευλαβούμενος τη μνήμη εκείνου και άλλων εμπλεκομένων, Σιγώ.
Τον ερευνητή, εξάλλου, πολύ προβληματίζει το ακέφαλο του έργου και η πρόταξη σ’ αυτό, των Αρματολικών. Ίσως να υπήρχε κάποιος διαφωτιστικός βιογραφικός πρόλογος και να υποκαταστάθηκε με πρόλογο που εξυπηρετούσε άλλη προοπτική!!! Είναι δύσκολο ύστερα από 200 χρόνια παρά κάτι, μεταφερόμενο από συρτάρι σε συρτάρι βιβλιοθήκης, ΓΑΚ ή κοινόχρηστου αρχείου, να εμφανίζει το « Χ.φ», όλα τα ίχνη της κακοποίησης και παραβίασης, ξαναγυρίζοντας στο φως, στα αναγνωστήρια.
Παράλληλα με αυτά τα δρώμενα, το 1959, ο Ν.Π.Δελιαλής δημοσιοποιεί μια μελέτη του, που την ονομάζει Διαθήκη του Νικολάου Κ. Κασομούλη. Ο κάτοχος, μακρινός απόγονος (συγγενής) του Γιάννη Κώνστα Κασομούλη την προσκομίζει για έκδοση. Ναι του Γ.Κ.Κ., που με αδιάσειστα στοιχεία-ντοκουμέντα είναι ο εδραιωτής της καταγωγής της οικογένειας του Κώστα Κασομούλη από τη Σιάτιστα της Δ. Μακεδονίας. (Αναφορά του Ι.Κ.Κ. προς την Σεβασμίαν Επιτροπήν του Αγώνος). Ο Γιάννης Κασομούλης είναι αδελφός του Ενθυμηματογράφου. Αγωνιστής του ’21. Και η οικογένεια Ανδρέου από τη Στυλίδα, οι συγγενείς της Μαριγώς Νικολάου Κασομούλη, που πιστοποιούν την καταγωγή του Ν.Κ.Κ., από τη Σιάτιστα, δεν αναφέρουν τη Διαθήκη. Το 1937 η ομάδα Βλαχογιάννη, ύστερα από έρευνα, καταγράφει τη Σιάτιστα, ως πατρίδα και γενέθλια πόλη, του Ν.Κ.Κασομούλη.
Η μελέτη-εργασία του Ν.Π.Δελιαλιαλή, εκδίδεται το 1959. Στη συνέχεια δημοσιεύεται το 1960 στο Δελτίο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος. Διευθυντής του Δελτίου είναι ο Ν.Β.Τωμαδάκης. Την 1η Ιουνίου του ίδιου έτους, το Πάγκειον Ίδρυμα ενεργοποιείται. Η μελέτη Δελιαλή, λαμβάνει τη χορηγία της Παγκείου επιτροπής. (Απόφασις υπ’ αρ. 1082.) Την Εποπτεία της έκδοσης έχει ο Φίλιππος Στεφ. Δραγούμης. Ο επισκέπτης-μελετητής, της εργασίας του Ν.Π.Δ. βλέποντας αυτούς τους τίτλους, Εθνολογική Εταιρεία, Πάγκειον Ίδρυμα, αυθυποβάλλεται. Πείθεται ότι το σημαινόμενο της Διαθήκης δηλούται αληθώς υπό του σημαίνοντος.
Όταν όμως μελετήσει το γραφικό χαρακτήρα, την παρουσίαση, τη δομή, το περιεχόμενο, το τρισέλιδο «του χειρογράφου», την υπογραφή, τον τρόπο έκφρασης, τον διαμειφθέντα μεταξύ κομιστή και εκδότη (Δελιαλή) γραφολογικό διάλογο, το σκηνικό αλλάζει εντελώς. Πείθεται , συγκρίνοντας αυτήν με το (Χ.φ) Κασομούλη και τις υπογραφές που είναι άφθονες σε ενυπόγραφα χειρόγραφα-ιδιόγραφα, που έθεσε ο Συνταγματάρχης Κασομούλης, ότι η Διαθήκη «των πολλών ευσήμων», συνετάγη σε χρόνο, χώρο και τόπο άγνωστο. «Εντελώς» «δια ξένης χειρός», ίσως υπό τινος ζηλούντος την δόξαν του Κασούμη ή Κασσίμη. Ή υπό άλλου τινός προσβλέποντος στα οικονομικά οφέλη, αποζημιώσεις και στα οφειλόμενα από την πατρίδα μεγάλα χρηματικά ποσά στην οικογένεια του Κώστα Κασομούλη. Ή μας προέκυψε από την «εν αγαστή συμπνοία» συνεργασία αμφοτέρων των μερών.
Η υπογραφή δεν τέθηκε από τον Ενθυμηματογράφο Νικόλαο Κώνστα Κασομούλη. Δεν είναι δική του. Η όλη δομή εξάλλου, και το αναδυόμενο περιεχόμενο καθρεπτίζει ότι η εν λόγω Διαθήκη, συνετάγη από αρτιότατο τεχνοκρατικά και πανίσχυρο «νομικο-συμβολαιογραφικά» κατάστημα της εποχής. Δεν έχει καμιά σχέση με τον απλό, ανορθόγραφο και πολλάκις ασύντακτο τρόπο γραφής του Ν.Κ.Καασομούλη. Ουδέποτε ο Ν.Κ.Κ. χρησιμοποίησε το σύστημα της συμπλεκτικής γραφής. Σε κανέναν επίσης, από τους Κώδικες της συμπαθούς πόλης της Κοζάνης, δεν καταχωρήθηκε ποτέ το επώνυμο Κασομούλης. Κανένα στοιχείο, έγγραφο ή προφορική μαρτυρία, δε διαθέτει.
Το επώνυμο Κασίμης, Κασούμης και τα παράγωγά του, ας το αναζητήσει σε φλογερούς τοπικιστές, δημότες της, συγγραφείς ή σε εξωνημένους και αργυρώνητους κονδυλοφόρους. Εκεί σίγουρα… παρεπιδημούν και επιχωριάζουν. Ας παύσει επιτέλους, η φίλη πόλη της Κοζάνης, να βαυκαλίζεται με την ισχύ του άγραφου κανόνα, που βολεύει και πιστεύουν οι αδαείς και εύπιστοι. Το είδα γραμμένο σε βιβλίο, άρα είναι αληθές. Η αφιλοκερδής προσφορά του δωροθέτη Βλαχογιάννη αποδεικνύεται ανεπαρκής. Την κατάλληλη ώρα τα πάντα που είναι αναπόδεικτα και ψευδεπίγραφα, ανατρέπονται με αποδεικτική τεκμηρίωση. Ανελλιπώς η προσπάθεια μεταδημότευσης του Ν.Κ.Κ. καταβάλλεται ανεπιτυχώς από το 1828 έως το 1961. Αν έγιναν κι άλλες, απλούστατα ο γράφων δεν τις γνωρίζει. Πίπτουν όμως όλες στο κενό.
Το περιεχόμενο της πραγματείας Δελιαλή, δε συμπληρώνει τα Στρατιωτ. Ενθυμήματα, γιατί από αυτά αναπηδά. Η περιουσία του κάθε πολίτη είναι προσβάσιμη. Εκδίδεται αντίγραφο από το Αρμόδιο Υποθηκοφυλακείο. Τον πρόλογό της ακυρώνει ο ΕΝΘΥΜΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ που δείχνει στο έργο του, ως πόλη γέννησης, αγωγής και καταγωγής τη Σιάτιστα, της Δ. Μακεδονίας. Το ίδιο πράττουν οι Κώνστας και Γιάννης Κασομούλης. Το αυτό καταδεικνύουν και τα ιδιόγραφα κείμενα των αγωνιστών-ηρώων του 1821. Σας παρουσιάζω τα πειστήρια και τα στοιχεία, που οριοθετούν την προσπάθεια του Εφόρου της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης, Ν.Π. Δελιαλή, να εμφανίσει το Ν.Κ.Κ. ,τέκνο της Κοζάνης, που γεννήθηκε και βαπτίστηκε στην πόλη αυτή.{Έγγραφο-Βαπτίσεων-Κώδικας}…Ο ανωτέρω βαπτισθείς στην Κοζάνη το 1795 το μήνα Αύγουστο ονομάζεται: «νικόλαος του Κωνσταντίνου Κασούμη. Ανάδοχος ο θεόδωρος του γερασίμου βλάχος». Ο Δελιαλής αποδεικνύεται πλαστογράφος. Ο Δελιαλής στην εργασία του επιτελεί εκ νέου χρέη αναδόχου και ξαναβαπτίζει τον «Νικόλαο Κωνσταντίνου κασούμη». Το νέο όνομα που προκύπτει είναι: «νικόλαος του Κωνσταντίνου Κασομούλη». Τονίζει την ύπαρξη βαπτίσεων και άλλων μελών της οικογένειας Κασούμη ή Κασίμη. Δεν αμφιβάλλει καθόλου ο Ν.Π.Δ.. Πρόκειται για την οικογένεια Κώνστα Κασομούλη. Σεβόμενος σιγώ… σιγοψιθυρίζοντας μόνον… ΑΙΔΩΣ!!!
Οι προσδιοριστικές αναφορές ,του Συνταγματάρχου Π/Ζ, Ν.Κ. Κασομούλη, προς την ιδιαίτερη πατρίδα και γενέτειρά του, Σιάτιστα, ορθώνονται ακαταμάχητες. Δεν αναιρούνται. Περιττό να επανεκτεθούν τώρα. Στο «Φύλλον Μητρώου» όμως, του λοχαγού των Επιτελών του Σώματος, Κου Νικολάου Κασομούλη του Βου Ελληνικού Σώματος Οροφυλακής Φθιώτιδος και στη στήλη: «Εκστρατείαι και μάχαι εις ας παρευρέθη και λοιπαί Στρατιωτικαί εκδουλεύσεις του και πληγαί» αναφέρονται:
«Επί των μαχών Κασάνδρας στρατολογήσας εις την πατρίδα μου μυστικά μετέβην εις Όλυμπον. Ευρέθην είς τινας μάχας Κασάνδρας και εις την τελευταίαν της εφόδου των Ελλ. εις Τρίπολιν Πελοποννήσου. Εκείθεν ενεργήσας την εκστρατείαν του Ολύμπου και Ναούσης δι’ εξόδων μου και συνεισφοράν πολεμοφοδίων και πλοίων εκ των τριών νήσων Ύδρας, Πετζών και Ψαρών. Ευρέθην εις μίαν μάχην εντός του Ναυπλίου με τους πολιορκητάς. Και με την άφιξίν μου εις Όλυμπον με τους υπ’ εμού εις 22 άλλους οίτινες συνέβησαν εις Κολινδρόν, Καστανιάν και μηλιάν, χωρίον Ολύμπου. Μετά την πτώσιν μας εκείθεν διαβάς συσσωματωμένος δια ξηράς εις Κόρινθον προς την Κυβέρνησιν ευρέθην εις τας μάχας Άργους και Δερβενακίων κατά του Δράμαλη».
Η πατρίδα στην οποία στρατολόγησε μυστικά ο Ν.Κ.Κ. είναι η Σιάτιστα. Όλα γίνονται τον Αύγουστο του 1821. Στη Σιάτιστα συνέρχεται το πολεμικό συμβούλιο. Θέμα συζήτησης η συμμετοχή στον Ιερό Αγώνα του ’21. Εκλέγεται αρχηγός της αποστολής για την Πελοπόννησο, αφού πάρει μέρος πρώτα στη σύναξη των οπλαρχηγών του Ολύμπου, ο προκριτικός γόνος Ν.Κ.Κασομούλης. Την 1η Σεπτεμβρίου στρατολογεί 25 ενόπλους ΣΙΑΤΙΣΤΕΙΣ και αναχωρεί. Μαζί του είναι και ο Τζιάμης (Δημήτριος Κασομούλης), αδελφός του. Της δυνάμεως ηγούντο στρατιωτικά 4 ή 6 εμπειροπόλεμα άτομα. Όλοι Αξιωματικοί. Αναχωρούν για Ζάμπορτα-Όλυμπο. Κώνστας Κασομούλης, Τζιάμης (Μήτρος) Κασομούλης, Γεώργιος Κασομούλης είναι οι τρείς δαφνοστεφείς αθάνατοι ήρωες της Σιάτιστας στον ΙΕΡΟ ΑΓΩΝΑ του ’21. Όλοι, το γένος Κασομούλη. Στη συνέχεια εκτίθενται προσδιοριστικά στοιχεία της καταγωγής από Σιάτιστα, του Κ.Κ., Ν.Κ.Κ., Γ.Κ.Κ., ανατρεπτικά της Λιούφειας, Καρμίτσειας, Βλαχογιάννειας, Δελιάλειας μεταδημοτευτικής προσπάθειας, στην πόλη της Κοζάνης.
Ο Δελιαλής παίρνει την απάντηση για την ΠΛΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ ύστερα από 46 Χρόνια.
Ο Ν.Κ.Κ. με το εκστρατευτικό σώμα των 25 Σιατιστέων έξω από την Τρίπολη.
«Αυτός τρέχοντας φθάνει εις τον αχλαδόκαμπον και λέγει ότι 25: τούρκοι αλβανοί ως ρωμαίοι διαβαίνουν και πηγαίνουν δια ναύπλιον. Έως να φθάσωμε εις την βρύσην εις το νταούλη. Βλέπωμε τρέχοντες κατόπιμας έως 2.000 χιλ.: εκαταλάβαμε εννοήσαμε το κίνημα και ετοποθετίθημεν ήμασθον (όλοι έως 25) όταν ο πρωτοκλητωρας μάς ερωτησεν τι ήμασθε. Του αποκρίθημεν έλληνες μας ζήτησε ευθύς το διαβατήριον, το εδείξαμε και έμειναν όλοι με την όρεξιν των λαφύρων. Μας εξηγήθη εκείνος ότι οι χωριάτες κοινοποίησαν εις το στρατόπεδον ότι 25 τούρκοι αλβανοί με πρόσχημα τραβούν να έμβουν εις ναύπλιον. Και ότι σήκωσαν όλον το στρατόπεδον εις το ποδάρι. Γνωρισθέντες έλληνες όλοι μαζί εκατέβημεν εις μύλους εμένα παλαμόδεραν τα ποδάρια μου ασυνήθηστος πεζός και δεν τα όρισα. Τα έβαλα εις θερμόν νερόν και ελάφρωσεν ο πόνος πλην να πατήσω δεν εδυνάμην. Απεράσαντες την νύκταν εις την Γολλέταν ήτις μας επερίμενεν την αυγήν».
Καταρρίπτεται η ΠΛΑΣΤΟΓΡΑΦΗΣΗ (Ν.Π.Δ.). Ο Ν.Κ.Κ. με το εκστρατευτικό σώμα των 25 Σιατιστέων στους πολέμους του Ναυπλίου.
«μετά τρείς τέσσαρας ημέρας ήλθαν όλοι εις Αργος και άρχησαν την ετοιμασίαν μιας εφόδου. εις αυτό το αναμεταξύ έγειναν διάφοροι πόλεμοι εις ναύπλιον εις τους οποίους χάριν περιεργείας ευρέθην εγώ και από αυτού πρωτάρχησα να πολεμώ τούρκον.
καμμίαν προμήθειαν εισέτι δεν έβλεπα από τον υψηλάντην μ’ όλας τας ευπροσηγορείας του αναγκάσθην μία ημέρα να του ομιλείσω καθαρότερα».
Εκτίθενται πειστήρια αποδεικνύοντα τη Σιατιστινή καταγωγή των Κασομούληδων.
Ο αγωνιστής του 1821 Δημ. Τζιάμη Καρατάσος την 24 Μαϊου 1843 πιστοποιεί τα κάτωθι: «αυτόπτης ο υποφαινόμενος της κατά το 1821 τρομεράς αιματοχυσίας και καταστροφής της πόλεως Ναούσης ομολογώ εν καθαρώ συνειδότι, ότι ο εκ Σιατίστεως ευκατάστατος Κωνσταντίνος Κασομούλης στρατιωτικός ήλθεν εντός της πόλεως, ταύτης ως συνεργός του πατρός μου δια την επανάστασιν των μερών εκείνων…».
Εξάλλου οι οπλαρχηγοί, Διαμαντής Ν. Ολύμπιος και Δημ. Τζιάμη Καρατάσος την 5ην Φεβρουαρίου 1841 πιστοποιούν: «Πιστοποιούμεν οι υποφαινόμενοι ότι ο Ιωάννης Κ. Κασομούλης ευρεθείς μετά του πατρός του εις τας Μάχας ντουβρά Μονή, Γάστρας και Ναούσης της Μακεδονίας κατά στρατιάς μετά τον θάνατον του πατρός του… μαχόμενος εντός της πόλεος αντρείως και αιχμαλωτισθείς μετά της Μητρός του ομού με τας δύο του αδελφάς από τους οθωμανούς».
Ο Ταγματάρχης Α.Ι.Βαλτινός την 3 Φεβρουαρίου 1846 μαρτυρεί ενυπόγραφα:
«Πιστοποιώ ο υποφαινόμενος ότι ο Κύριος Ιωάννης Κ. Κασομούλης υπηρετήσας ευπειθώς και αντρείως εις το δέκατον ελαφρόν Τάγμα ως υπαξιωματικός μέχρι της διαλύσεως του αυτού Τάγματος των στρατευμάτων».
Ο Δήμαρχος Χαλκιδέων τη 2 Ιουνίου 1843 (Χαλκίς) γράφει στο Πιστοποιητικό του Δήμου Χαλκιδέων: «Πιστοποιείται ότι ο Ιωάννης Κασομούλης γέννημα της πόλεως Σιάτιστα ως δημότης και κάτοικος Χαλκίδος δεν έχει ούτε κινητήν ούτε ακίνητην περιουσίαν, δεν γνωρίζει καμμίαν τέχνην…ζη δε μέχρι τούδε ποριζόμενος τα προς το ζην από ενοικιάσεις των δημοσίων προσόδων…».
Η Αικατερίνη και Σουλτάνα, κόρες του Κώστα Κασομούλη, ελεύθερες από την πολύχρονη αιχμαλωσία, επιστρέφουν στο αρχοντικό τους στη Σιάτιστα. Εκεί υποδέχονται τον αδελφό τους Γεώργιο Κώνστα Κασομούλη, ανθυπολοχαγό του Βασιλ. Ελληνικού στρατού, απεσταλμένο του Ενθυμηματογράφου Ν.Κ.Κασομούλη.
Κασομούλειες υπογραφές-Κασομούλεια κείμενα και υπογραφές. (Φωτο υπογραφ.)
Ανωτέρω παρουσιάζονται-εκθέτονται υπογραφές τουΝ.Κ.Κ.και προσφέρονται για σύγκριση με το Δελιάλειο εκδοτικό αποτέλεσμα, γραφή και ΥΠΟΓΡΑΦΗ!!! με τα οποία δεν έχουν καμία ομοιότητα.
Εκτίθενται 3 φωτοτυπίες (χειρόγραφες) εκ του τομιδίου του Ν.Π.Δ. (ΦΩΤΟ)
Τα εκτιθέμενα 3 χειρόγραφα και οι δύο υπογραφές δεν έχουν καμιά ομοιότητα με τα χειρόγραφα και τις υπογραφές του Ν.Κ.Κασομούλη. «Τω όντι είναι γεγραμμένα και υπογεγραμμένα ΥΠΟ ΜΕΤΑΓΕΝΕΣΤΕΡΑΣ ΧΕΙΡΟΣ».
Έρχομαι τώρα στη δημοσίευση της εργασίας του Ν.Π.Δελιαλή το 1961. Αντιπαρέρχομαι τη διαδρομή της λήψης «ευσήμων» ως κατευοδίου. Τίτλος:
Η ΙΔΙΟΓΡΑΦΟΣ ΔΙΑΘΗΚΗ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Κ. ΚΑΣΟΜΟΥΛΗ
Ο Δελιαλής αποδίδει τον τίτλο «Ιδιόγραφος Διαθήκη». Είναι τίτλος προεξαγγελτικός, χωρίς ουσία. Ο επισκέπτης μελετητής δε βρίσκεται μπροστά στη Διαθήκη που σύνταξε κι έγραψε σε χειρόγραφό του ο Συνταγματάρχης Π/Ζ Ν.Κώνστα Κασομούλης, αλλά βρίσκεται σε μια μεταγραφή χειρογράφου του οποίου ο κάτοχος (οικογένεια) Δ. Καρταλιά το παραχώρησε, για να εξυπηρετηθούν οι εκδοτικές ανάγκες του Δελιαλή. Μετά, το χειρόγραφο επιστράφηκε στο φορέα του. Δεν παραδόθηκε αντίγραφο της χειρόγραφης Διαθήκης. Η οικογένεια Καρταλιά προέβη στην ευγενή παραχώρηση τριών σελίδων. Το όλον σώμα λοιπόν της μεταγραφής της Διαθήκης που προσφέρεται για μελέτη, του πονήματος Ν.Π.Δελιαλή, είναι αγνώστου πατρότητας. Αφανούς κονδυλοφόρου. Μεταγραφή Διαθήκης, χωρίς το αντίκρισμά της. Το αυθεντικό χειρόγραφο. Άριστο εκδοτικό τέχνασμα.
Η ύπαρξη του Χ.Φ. των Στρατιωτικών Ενθυμημάτων (40 τετραδίων κατά Κασομούλη, 41 κατά Βλαχογιάννη) και η πλούσια ύπαρξη ενυπόγραφων εγγράφων του Ν.Κ.Κ., καθιστά τεχνοκριτικά ευχερή τη σύγκριση, καθότι την περιορίζει ΜΟΝΟΝ στις 3 ΣΕΛΙΔΕΣ του εκδοτικού αποτελέσματος του ΔΕΛΙΑΛΗ. ΧΩΡΙΣ καμιά αμφιβολία, τρισέλιδο χειρόγραφο και υπογραφή του Διαθέτη δεν έχουν καμιά σχέση με το ΝΙΚΟΛΑΟ ΚΩΝΣΤΑ ΚΑΣΟΜΟΥΛΗ. Αλλά και η αιωρούμενη πλαστογράφηση του επωνύμου Ν.Κ.Κ. από το Δελιαλή παίρνει αποστομωτική απάντηση. ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΕΊΤΑΙ και ΕΚΦΩΝΕΙΤΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΕΤΑΙ από το Ν.Κ.Κ. η λέξη ΠΑΤΡΙΔΑ: «Στρατολογήσας εις την πατρίδα μου μυστικά μετέβην εις Όλυμπον».
«Ουκ έξεστιν αργυρωνήτοις κονδυλοφόροις ασχημονείν» (που πάει να πει: Δεν επιτρέπεται σε εξαγορασμένους κονδυλοφόρους να διαπράττουν ασχήμιες».
Πιεζόμενος από την εικόνα που δίνει η μεταγραφή Δελιαλή, και φυσικά δημοσιευμένη, του άνετου και πλούσιου Διαθέτη, καταθέτω και δύο αναφορές του Συνταγματάρχου Κασομούλη, μετά τη Γραφολογική Γνωμοδότηση, που αρχικά χαρακτήρισα μη ανακοινώσιμες
Γραφολογική Γνωμοδότηση Δελιαλή και Καρταλιά για τη Διαθήκη.
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ: «Το τελευταίον του πρωτοτύπου ημίφυλλον, ήτοι αι σελίδες 53 και 54, ήσαν κατεσχισμέναι και κατεστραμμέναι, διό και αντεγράφησαν, φαίνεται, δια ξένης χειρός εις το τέλος του πρωτοτύπου. Αλλά δι’ επικολλήσεως του ημιφύλλου κατωρθώθη ν’ αντιγραφή και το ρηθέν ημίφυλλον, αλλά πρό παντός να διασωθή η ιδιόχειρος υπογραφή του διαθέτου και η ημερομηνία της διαθήκης. Σημειωτέον ότι η οικογένεια Καρταλιά, παρ’ η ευρίσκεται και εις ην ανήκει το εξ ου η παρούσα αντιγραφή πρωτότυπον της διαθήκης, φρονεί ότι μόνον το αντιγεγραμμένον τελευταίον ημίφυλλον εγράφη δια χειρός του διαθέτου και ότι όλα τα προηγούμενα φύλλα αποτελούν αντίγραφον, ενώ εις την πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετον».
Στην ανωτέρω σημείωση, παρμένη από το τομίδιο της εργασίας του, ο Ν.Π.Δελιαλής καθιστά ευκρινές ότι η Διαθήκη είναι πρωτότυπη. Αποτελείται από 54 σελίδες. Επειδή όμως το τελευταίο ημίφυλλο (σελ. 53 και 54) ήταν κατεστραμμένο και καταξεσχισμένο, ένα ξένο χέρι το αντέγραψε στο τέλος του πρωτοτύπου, αλλά με επικόλληση των κομματιών του ημίφυλλου κατόρθωσε ο Δελιαλής, όχι μόνο να αντιγράψει τις σελίδες του αλλά και να διασώσει την ιδιόχειρη υπογραφή του Διαθέτη και την ημερομηνία σύνταξης. Ο Ν.Π.Δ. είναι βέβαιος για το πρωτότυπο της Διαθήκης. Δεν προβληματίζεται καθόλου. Δε διερευνά το θέμα. Τολμά όμως να διαφωνήσει με την οικογένεια Καρταλιά στην οποία ανήκει το υποτιθέμενο πρωτότυπο από το οποίο μετέγραψε ο ίδιος τη Διαθήκη ή ειδικός γραφολόγος, και της οποίας πιστεύει ότι μόνο το τελευταίο ημίφυλλο γράφτηκε από το Διαθέτη. Διατυπώνει δε την άποψη ότι συμβαίνει ακριβώς το… Αντίθετο!!! Αυτή η απλή πρακτική, νομικοσυμβολαιογραφική, θυμίζει πρακτική ξεκαθαρίσματος λογαριασμών στην επέκταση των ορίων μιας ιδιοκτησίας, προς πάσα κατεύθυνση, αδαπάνως και πάντα με τη νόμιμη δικαστική οδό, με αλληλομηνυόμενους τους εμφανιζόμενους ως δικαιούχους ιδιοκτήτες-καταπατητές.
Το κείμενο της Διαθήκης μεταγράφηκε. Δημοσιεύτηκε. Ο κάτοχος Καρταλιάς το πήρε πίσω, μια και το παραχώρησε ευγενώς και αφιλοκερδώς, στο Ν.Π.Δελιαλή, για τη δόξα του πολιτισμού μας. Ο εκδότης όμως Ν.Π.Δ. με ποια χειρόγραφα και υπογραφές του Ν.Κ.Κ. το συνέκρινε, το παραλλήλισε και το δέχτηκε ως αυθεντικό και ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ; Δεν το αναφέρει πουθενά. Το κάνει έτσι απλά. Του χορηγεί αυθαιρέτως ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ. Μήπως δεν έπραξε και το ίδιο με το ΕΠΩΝΥΜΟ του Διαθέτη; ΤΙ ΚΑΣΟΥΜΗΣ!… ΤΙ ΚΑΣΟΜΟΥΛΗΣ. Το ίδιο είναι.
Εκτίθενται τώρα δυο αναφορές του εν αργία τελούντος αξιωματικού του Βασιλικού Στρατού, Νικολάου Κ. Κασομούλη: (ΦΩΤΟ ΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΩΝ)
«Μεγαλειοτάτη! Ευχόμενος ο Θεός ίνα διαφυλάττη την Α.Μ. τον τρισέβαστον ημών βασιλέαν από κάθε εναντίον εις το ταξίδειόν του και συντρέχει τας Υ. βουλήσεις του, και αξιωθούμεν ταχέως και ευτυχώς την επάνοδόν του, κατά τας ευχάς της Υ.Μ. και όλων των πιστών υπηκόων. Την δε Υ.Μ. την Σεπτήν Άνασσάν μας να κραταιώνη και εμψυχώνη πάντοτε, και εν τη απουσία του δια την ευημερίαν των υπηκόων της.
Μετά τας ευχάς μου ταύτας η παρούσα μου ταπεινή δεν αποβλέπει, παρ’ επειδή, μέχρι της αναχωρήσεως της Α.Μ. η υπόθεσίς μου δεν έλαβεν τέλος, να επικαλεσθώ την Υ.Β. Μνήμην Σας επαυτής όπως λάβετε πρόνοιαν και με απαλλάξετε από τα βάσανα της αργίας άτινα υποφέρω κα σημειώ κάτωθεν…δύο χρόνους περίπου Μεγαλειοτάτη ταλανίζομαι, ηθικώς και υλικώς, από τας συνεπείας της αργίας εις ην με έθεσεν η εξωτερική πολιτική, τινών, του 1854 ως ένα εκ των διακεκριμένων πιστών της ή και εκ των μάλλον ευνοουμένων των Υ.Υ. Μ.Μ. θεωρούμενος και, Μεγαλειοτάτη!
Μ’ όλον οπού τα προσκόμματα της πολιτικής ήρθησαν από το μέσον και η ισχυρά θέλησις της Α.Μ. διέλυσεν τα πάντα, και φίλοι αποκλειστικοί του Υ.Β. θρόνου ήλθον, και υπάρχουσιν εις τα πράγματα, μόλον οπού όλοι οι παθόντες από εκείνην την περίστασιν επανέλαβον τας θέσεις των, και περυσι τον Μάρτιον έγινε η πρότασις του προβιβασμού μου παρά του υπουργείου των στρατιωτικών ως μοί το ανήγγειλεν ο πρώην υπουργός και, μόλας τας κενάς θέσεις αίτινες υπήρξαν, και υπάρχουσιν να διορισθώ, μόνον εγώ ευρίσκομαι εις την καταδίκην της αργίας εκείνης δια τας περιστάσεις του 1854 και μένω εισέτι διότι ευρέθην πιστός του θρόνου του Βασιλέως μου. Τας περιστάσεις μου ταύτας Μεγαλειοτάτη εκθέσας προφορικώς, όταν ευρισκόμενος εις Αθήνας τον π. Ιανουάριον, εκκινήσας την συμπάθειαν μ’ έδωσεν ελπίδας, ότι θέλει με απαλλάξει, αλλ’ επειδή, δεν γνωρίζω δια ποίας περιστάσεις, δεν έγινεν τι, μέχρι της αποβάσεώς του, και μη έχων πάλιν εις άλλον τας ελπίδας μου, παρά εις την Α.Μ. τον Βασιλέαν μου, και την Σεπτήν Άνασσάν μου, ήτις εγνώρισεν εν μέρει τα παθήματά μου, και την πίστιν μου προς τον Υ.Β. θρόνον, παρακαλώ θερμώς και γονυκλινώς, δια της παρούσης μου ταπεινής, εν τη απουσία της Α.Μ. ίνα ευαρεστηθή και λάβη πρόνοιαν, και υπομνήσει τον αρμόδιον, εάν δεν το έκαμεν να ανανεώση την πρότασιν δια τον προβιβασμόν μου, να ικανοποιηθώ ηθικώς, ως είς εκ των αρχαιοτάτων, του οποίου εις αυτήν την περίστασιν με τους νέους προβιβασμούς, καταπατήθη η αρχαιότης μου, και τον διορισμόν μου εις οιανδήποτε θέσιν κρίνει την εμπιστοσύνην της ευαρεστηθή δια να ζω εν ανέσει και πληρώσω τα χρέη μου εις ά υπέστην υπηρετήσω δε τον Υ.Β. θρόνον με τον αυτόν ζήλον και πίστιν, άτινα με διέκριναν πάντοτε είκοσι τρία έτη ήδη και εις δεινάς περιστάσεις μεταξύ των αξιωματικών του Βασιλικού στρατού, ως είμαι.
Της Υ.Μ. πιστός υπήκοος
Ν.Κ. Κασουμούλης.»
«Μεγαλειότατε!
Χρόνος ήδη παρήλθεν, αφ’ ότου παρουσιασθείς εις την Υ.Μ. έλαβον τας χρηστοτέρας ελπίδας, ότι έμελλον να δικαιωθώ με την ανανέωσιν της προτάσεως, εις τον προβιβασμόν μου, ή και διορισμόν μου εις την ενέργειαν και δεν εδικαιώθην εισέτι.
Διό, αναγκασμένος, Μεγαλειότατε! από την μεγάλην δυστυχίαν ήν υποφέρω, εζήτησα, και αύθις ιεραρχικώς, δι’ αναφοράς μου, παρά το υπουργείον των Στρατιωτικών τον παρελθόντα μήνα του λήξαντος έτους, και παρακαλώ και δια της παρούσης μου ταπεινώς γονυκλινώς, όπως ευαρεστηθή και εκφράση την Υ.Β. θέλησιν δια την ανανέωσίν της΄ διότι νομίζω δεν είναι δίκαιον, και ότι ούτε το ανέχεται να δυστυχή ένας των πιστών της περισσότερον. Εν Λαμία την 21 Ιουνίου 1857
Ο
Της Υ.Μ. αείποτε υπήκοος πιστός
Ν.Κ. Κασομούλης
επιταγματάρχης; (τζίφρα).»
ΠΗΓΕΣ
1. Διαθήκη Δελιαλή. Ε.Β.Ε. 2. Χειρόγραφο Ν. Κασομούλη (Μπ. Ι.) 3. Έγγραφα Αρχείου Κασομούλη (Γ.Α.Κ.).
Χειρόγραφον Έργον Ν. Κασομούλη «Ιστορικά Ενθυμήματα»
Δωρεά Παγκείου Επιτροπής – 13-3-46
Η Πάγκειος Επιτροπή αποτελούμενη από το Μητροπολίτη Αθηνών ως Πρόεδρο, τους εκάστοτε Υπουργούς, των Εξωτερικών και Παιδείας και το ιδιωτικό μέλος, Φίλιππο Δραγούμη, ανέλαβε «την δαπάνην της εκδόσεως των Στρατιωτικών Ενθυμημάτων (1821-1833) του εκ Σιατίστης της Δ. Μακεδονίας αγωνιστού Νικολάου Κασομούλη» δια της υπ’ αριθ. 402 της 17 Ιουνίου 1930 πράξεώς της. Η έκδοση περατώθηκε και, μέσω του Γ. Βλαχογιάννη, η κυριότητα του χειρογράφου περιήλθε στο Πάγκειο Ίδρυμα. Στα ΓΑΚ ΑΘΗΝΩΝ το χειρόγραφο Κασομούλη παρέμεινε επί μια επταετία (1930-1937). Τα άλλα τα φρόντισε ο Δ/ντής τους. Μην εκλάβετε την πρόταση που ακολουθεί ως εκπορευόμενη πρόταση αιθεροβάμονα ερευνητή. Καλώ τη σημερινή Πάγκειο Επιτροπή να προβεί στη λήψη μιας γενναίας απόφασης. Αυτή με ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ να επεκτείνει τους Αποδέκτες της «Δωρεάς της ΠΑΓΚΕΙΟΥ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 13-3-46, έτσι ώστε όλα τα ΓΑΚ, η ΕΒΕ (Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδας) και οι Δημόσιες Κεντρικές Βιβλιοθήκες να παραλάβουν Ηλεκτρονικό Αντίγραφο του Χ.Φ. του Ν.Κ.Κ. Θα είναι πράξη ουσίας. Παμμέγιστη προσφορά στον ελληνικό πολιτισμό. Δε σπανίζει το είδος ανθρώπων που είναι ένθερμοι ζηλωτές και θιασώτες της ρήσης του ποιητή: «Το Έθνος θα πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό, ό,τι είναι αληθές». Και η ακραία μεταγραφή και εν γένει συμπεριφορά του Δ/ντή των ΓΑΚ Αθηνών, Βλαχογιάννη, δεν ήταν, κατά το ποιητικό μέτρο, εθνικά αληθής. Όμως ευλαβούμενος τη μνήμη εκείνου και άλλων εμπλεκομένων, Σιγώ.
Τον ερευνητή, εξάλλου, πολύ προβληματίζει το ακέφαλο του έργου και η πρόταξη σ’ αυτό, των Αρματολικών. Ίσως να υπήρχε κάποιος διαφωτιστικός βιογραφικός πρόλογος και να υποκαταστάθηκε με πρόλογο που εξυπηρετούσε άλλη προοπτική!!! Είναι δύσκολο ύστερα από 200 χρόνια παρά κάτι, μεταφερόμενο από συρτάρι σε συρτάρι βιβλιοθήκης, ΓΑΚ ή κοινόχρηστου αρχείου, να εμφανίζει το « Χ.φ», όλα τα ίχνη της κακοποίησης και παραβίασης, ξαναγυρίζοντας στο φως, στα αναγνωστήρια.
Παράλληλα με αυτά τα δρώμενα, το 1959, ο Ν.Π.Δελιαλής δημοσιοποιεί μια μελέτη του, που την ονομάζει Διαθήκη του Νικολάου Κ. Κασομούλη. Ο κάτοχος, μακρινός απόγονος (συγγενής) του Γιάννη Κώνστα Κασομούλη την προσκομίζει για έκδοση. Ναι του Γ.Κ.Κ., που με αδιάσειστα στοιχεία-ντοκουμέντα είναι ο εδραιωτής της καταγωγής της οικογένειας του Κώστα Κασομούλη από τη Σιάτιστα της Δ. Μακεδονίας. (Αναφορά του Ι.Κ.Κ. προς την Σεβασμίαν Επιτροπήν του Αγώνος). Ο Γιάννης Κασομούλης είναι αδελφός του Ενθυμηματογράφου. Αγωνιστής του ’21. Και η οικογένεια Ανδρέου από τη Στυλίδα, οι συγγενείς της Μαριγώς Νικολάου Κασομούλη, που πιστοποιούν την καταγωγή του Ν.Κ.Κ., από τη Σιάτιστα, δεν αναφέρουν τη Διαθήκη. Το 1937 η ομάδα Βλαχογιάννη, ύστερα από έρευνα, καταγράφει τη Σιάτιστα, ως πατρίδα και γενέθλια πόλη, του Ν.Κ.Κασομούλη.
Η μελέτη-εργασία του Ν.Π.Δελιαλιαλή, εκδίδεται το 1959. Στη συνέχεια δημοσιεύεται το 1960 στο Δελτίο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος. Διευθυντής του Δελτίου είναι ο Ν.Β.Τωμαδάκης. Την 1η Ιουνίου του ίδιου έτους, το Πάγκειον Ίδρυμα ενεργοποιείται. Η μελέτη Δελιαλή, λαμβάνει τη χορηγία της Παγκείου επιτροπής. (Απόφασις υπ’ αρ. 1082.) Την Εποπτεία της έκδοσης έχει ο Φίλιππος Στεφ. Δραγούμης. Ο επισκέπτης-μελετητής, της εργασίας του Ν.Π.Δ. βλέποντας αυτούς τους τίτλους, Εθνολογική Εταιρεία, Πάγκειον Ίδρυμα, αυθυποβάλλεται. Πείθεται ότι το σημαινόμενο της Διαθήκης δηλούται αληθώς υπό του σημαίνοντος.
Όταν όμως μελετήσει το γραφικό χαρακτήρα, την παρουσίαση, τη δομή, το περιεχόμενο, το τρισέλιδο «του χειρογράφου», την υπογραφή, τον τρόπο έκφρασης, τον διαμειφθέντα μεταξύ κομιστή και εκδότη (Δελιαλή) γραφολογικό διάλογο, το σκηνικό αλλάζει εντελώς. Πείθεται , συγκρίνοντας αυτήν με το (Χ.φ) Κασομούλη και τις υπογραφές που είναι άφθονες σε ενυπόγραφα χειρόγραφα-ιδιόγραφα, που έθεσε ο Συνταγματάρχης Κασομούλης, ότι η Διαθήκη «των πολλών ευσήμων», συνετάγη σε χρόνο, χώρο και τόπο άγνωστο. «Εντελώς» «δια ξένης χειρός», ίσως υπό τινος ζηλούντος την δόξαν του Κασούμη ή Κασσίμη. Ή υπό άλλου τινός προσβλέποντος στα οικονομικά οφέλη, αποζημιώσεις και στα οφειλόμενα από την πατρίδα μεγάλα χρηματικά ποσά στην οικογένεια του Κώστα Κασομούλη. Ή μας προέκυψε από την «εν αγαστή συμπνοία» συνεργασία αμφοτέρων των μερών.
Η υπογραφή δεν τέθηκε από τον Ενθυμηματογράφο Νικόλαο Κώνστα Κασομούλη. Δεν είναι δική του. Η όλη δομή εξάλλου, και το αναδυόμενο περιεχόμενο καθρεπτίζει ότι η εν λόγω Διαθήκη, συνετάγη από αρτιότατο τεχνοκρατικά και πανίσχυρο «νομικο-συμβολαιογραφικά» κατάστημα της εποχής. Δεν έχει καμιά σχέση με τον απλό, ανορθόγραφο και πολλάκις ασύντακτο τρόπο γραφής του Ν.Κ.Καασομούλη. Ουδέποτε ο Ν.Κ.Κ. χρησιμοποίησε το σύστημα της συμπλεκτικής γραφής. Σε κανέναν επίσης, από τους Κώδικες της συμπαθούς πόλης της Κοζάνης, δεν καταχωρήθηκε ποτέ το επώνυμο Κασομούλης. Κανένα στοιχείο, έγγραφο ή προφορική μαρτυρία, δε διαθέτει.
Το επώνυμο Κασίμης, Κασούμης και τα παράγωγά του, ας το αναζητήσει σε φλογερούς τοπικιστές, δημότες της, συγγραφείς ή σε εξωνημένους και αργυρώνητους κονδυλοφόρους. Εκεί σίγουρα… παρεπιδημούν και επιχωριάζουν. Ας παύσει επιτέλους, η φίλη πόλη της Κοζάνης, να βαυκαλίζεται με την ισχύ του άγραφου κανόνα, που βολεύει και πιστεύουν οι αδαείς και εύπιστοι. Το είδα γραμμένο σε βιβλίο, άρα είναι αληθές. Η αφιλοκερδής προσφορά του δωροθέτη Βλαχογιάννη αποδεικνύεται ανεπαρκής. Την κατάλληλη ώρα τα πάντα που είναι αναπόδεικτα και ψευδεπίγραφα, ανατρέπονται με αποδεικτική τεκμηρίωση. Ανελλιπώς η προσπάθεια μεταδημότευσης του Ν.Κ.Κ. καταβάλλεται ανεπιτυχώς από το 1828 έως το 1961. Αν έγιναν κι άλλες, απλούστατα ο γράφων δεν τις γνωρίζει. Πίπτουν όμως όλες στο κενό.
Το περιεχόμενο της πραγματείας Δελιαλή, δε συμπληρώνει τα Στρατιωτ. Ενθυμήματα, γιατί από αυτά αναπηδά. Η περιουσία του κάθε πολίτη είναι προσβάσιμη. Εκδίδεται αντίγραφο από το Αρμόδιο Υποθηκοφυλακείο. Τον πρόλογό της ακυρώνει ο ΕΝΘΥΜΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ που δείχνει στο έργο του, ως πόλη γέννησης, αγωγής και καταγωγής τη Σιάτιστα, της Δ. Μακεδονίας. Το ίδιο πράττουν οι Κώνστας και Γιάννης Κασομούλης. Το αυτό καταδεικνύουν και τα ιδιόγραφα κείμενα των αγωνιστών-ηρώων του 1821. Σας παρουσιάζω τα πειστήρια και τα στοιχεία, που οριοθετούν την προσπάθεια του Εφόρου της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κοζάνης, Ν.Π. Δελιαλή, να εμφανίσει το Ν.Κ.Κ. ,τέκνο της Κοζάνης, που γεννήθηκε και βαπτίστηκε στην πόλη αυτή.{Έγγραφο-Βαπτίσεων-Κώδικας}…Ο ανωτέρω βαπτισθείς στην Κοζάνη το 1795 το μήνα Αύγουστο ονομάζεται: «νικόλαος του Κωνσταντίνου Κασούμη. Ανάδοχος ο θεόδωρος του γερασίμου βλάχος». Ο Δελιαλής αποδεικνύεται πλαστογράφος. Ο Δελιαλής στην εργασία του επιτελεί εκ νέου χρέη αναδόχου και ξαναβαπτίζει τον «Νικόλαο Κωνσταντίνου κασούμη». Το νέο όνομα που προκύπτει είναι: «νικόλαος του Κωνσταντίνου Κασομούλη». Τονίζει την ύπαρξη βαπτίσεων και άλλων μελών της οικογένειας Κασούμη ή Κασίμη. Δεν αμφιβάλλει καθόλου ο Ν.Π.Δ.. Πρόκειται για την οικογένεια Κώνστα Κασομούλη. Σεβόμενος σιγώ… σιγοψιθυρίζοντας μόνον… ΑΙΔΩΣ!!!
Οι προσδιοριστικές αναφορές ,του Συνταγματάρχου Π/Ζ, Ν.Κ. Κασομούλη, προς την ιδιαίτερη πατρίδα και γενέτειρά του, Σιάτιστα, ορθώνονται ακαταμάχητες. Δεν αναιρούνται. Περιττό να επανεκτεθούν τώρα. Στο «Φύλλον Μητρώου» όμως, του λοχαγού των Επιτελών του Σώματος, Κου Νικολάου Κασομούλη του Βου Ελληνικού Σώματος Οροφυλακής Φθιώτιδος και στη στήλη: «Εκστρατείαι και μάχαι εις ας παρευρέθη και λοιπαί Στρατιωτικαί εκδουλεύσεις του και πληγαί» αναφέρονται:
«Επί των μαχών Κασάνδρας στρατολογήσας εις την πατρίδα μου μυστικά μετέβην εις Όλυμπον. Ευρέθην είς τινας μάχας Κασάνδρας και εις την τελευταίαν της εφόδου των Ελλ. εις Τρίπολιν Πελοποννήσου. Εκείθεν ενεργήσας την εκστρατείαν του Ολύμπου και Ναούσης δι’ εξόδων μου και συνεισφοράν πολεμοφοδίων και πλοίων εκ των τριών νήσων Ύδρας, Πετζών και Ψαρών. Ευρέθην εις μίαν μάχην εντός του Ναυπλίου με τους πολιορκητάς. Και με την άφιξίν μου εις Όλυμπον με τους υπ’ εμού εις 22 άλλους οίτινες συνέβησαν εις Κολινδρόν, Καστανιάν και μηλιάν, χωρίον Ολύμπου. Μετά την πτώσιν μας εκείθεν διαβάς συσσωματωμένος δια ξηράς εις Κόρινθον προς την Κυβέρνησιν ευρέθην εις τας μάχας Άργους και Δερβενακίων κατά του Δράμαλη».
Η πατρίδα στην οποία στρατολόγησε μυστικά ο Ν.Κ.Κ. είναι η Σιάτιστα. Όλα γίνονται τον Αύγουστο του 1821. Στη Σιάτιστα συνέρχεται το πολεμικό συμβούλιο. Θέμα συζήτησης η συμμετοχή στον Ιερό Αγώνα του ’21. Εκλέγεται αρχηγός της αποστολής για την Πελοπόννησο, αφού πάρει μέρος πρώτα στη σύναξη των οπλαρχηγών του Ολύμπου, ο προκριτικός γόνος Ν.Κ.Κασομούλης. Την 1η Σεπτεμβρίου στρατολογεί 25 ενόπλους ΣΙΑΤΙΣΤΕΙΣ και αναχωρεί. Μαζί του είναι και ο Τζιάμης (Δημήτριος Κασομούλης), αδελφός του. Της δυνάμεως ηγούντο στρατιωτικά 4 ή 6 εμπειροπόλεμα άτομα. Όλοι Αξιωματικοί. Αναχωρούν για Ζάμπορτα-Όλυμπο. Κώνστας Κασομούλης, Τζιάμης (Μήτρος) Κασομούλης, Γεώργιος Κασομούλης είναι οι τρείς δαφνοστεφείς αθάνατοι ήρωες της Σιάτιστας στον ΙΕΡΟ ΑΓΩΝΑ του ’21. Όλοι, το γένος Κασομούλη. Στη συνέχεια εκτίθενται προσδιοριστικά στοιχεία της καταγωγής από Σιάτιστα, του Κ.Κ., Ν.Κ.Κ., Γ.Κ.Κ., ανατρεπτικά της Λιούφειας, Καρμίτσειας, Βλαχογιάννειας, Δελιάλειας μεταδημοτευτικής προσπάθειας, στην πόλη της Κοζάνης.
Ο Δελιαλής παίρνει την απάντηση για την ΠΛΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ ύστερα από 46 Χρόνια.
Ο Ν.Κ.Κ. με το εκστρατευτικό σώμα των 25 Σιατιστέων έξω από την Τρίπολη.
«Αυτός τρέχοντας φθάνει εις τον αχλαδόκαμπον και λέγει ότι 25: τούρκοι αλβανοί ως ρωμαίοι διαβαίνουν και πηγαίνουν δια ναύπλιον. Έως να φθάσωμε εις την βρύσην εις το νταούλη. Βλέπωμε τρέχοντες κατόπιμας έως 2.000 χιλ.: εκαταλάβαμε εννοήσαμε το κίνημα και ετοποθετίθημεν ήμασθον (όλοι έως 25) όταν ο πρωτοκλητωρας μάς ερωτησεν τι ήμασθε. Του αποκρίθημεν έλληνες μας ζήτησε ευθύς το διαβατήριον, το εδείξαμε και έμειναν όλοι με την όρεξιν των λαφύρων. Μας εξηγήθη εκείνος ότι οι χωριάτες κοινοποίησαν εις το στρατόπεδον ότι 25 τούρκοι αλβανοί με πρόσχημα τραβούν να έμβουν εις ναύπλιον. Και ότι σήκωσαν όλον το στρατόπεδον εις το ποδάρι. Γνωρισθέντες έλληνες όλοι μαζί εκατέβημεν εις μύλους εμένα παλαμόδεραν τα ποδάρια μου ασυνήθηστος πεζός και δεν τα όρισα. Τα έβαλα εις θερμόν νερόν και ελάφρωσεν ο πόνος πλην να πατήσω δεν εδυνάμην. Απεράσαντες την νύκταν εις την Γολλέταν ήτις μας επερίμενεν την αυγήν».
Καταρρίπτεται η ΠΛΑΣΤΟΓΡΑΦΗΣΗ (Ν.Π.Δ.). Ο Ν.Κ.Κ. με το εκστρατευτικό σώμα των 25 Σιατιστέων στους πολέμους του Ναυπλίου.
«μετά τρείς τέσσαρας ημέρας ήλθαν όλοι εις Αργος και άρχησαν την ετοιμασίαν μιας εφόδου. εις αυτό το αναμεταξύ έγειναν διάφοροι πόλεμοι εις ναύπλιον εις τους οποίους χάριν περιεργείας ευρέθην εγώ και από αυτού πρωτάρχησα να πολεμώ τούρκον.
καμμίαν προμήθειαν εισέτι δεν έβλεπα από τον υψηλάντην μ’ όλας τας ευπροσηγορείας του αναγκάσθην μία ημέρα να του ομιλείσω καθαρότερα».
Εκτίθενται πειστήρια αποδεικνύοντα τη Σιατιστινή καταγωγή των Κασομούληδων.
Ο αγωνιστής του 1821 Δημ. Τζιάμη Καρατάσος την 24 Μαϊου 1843 πιστοποιεί τα κάτωθι: «αυτόπτης ο υποφαινόμενος της κατά το 1821 τρομεράς αιματοχυσίας και καταστροφής της πόλεως Ναούσης ομολογώ εν καθαρώ συνειδότι, ότι ο εκ Σιατίστεως ευκατάστατος Κωνσταντίνος Κασομούλης στρατιωτικός ήλθεν εντός της πόλεως, ταύτης ως συνεργός του πατρός μου δια την επανάστασιν των μερών εκείνων…».
Εξάλλου οι οπλαρχηγοί, Διαμαντής Ν. Ολύμπιος και Δημ. Τζιάμη Καρατάσος την 5ην Φεβρουαρίου 1841 πιστοποιούν: «Πιστοποιούμεν οι υποφαινόμενοι ότι ο Ιωάννης Κ. Κασομούλης ευρεθείς μετά του πατρός του εις τας Μάχας ντουβρά Μονή, Γάστρας και Ναούσης της Μακεδονίας κατά στρατιάς μετά τον θάνατον του πατρός του… μαχόμενος εντός της πόλεος αντρείως και αιχμαλωτισθείς μετά της Μητρός του ομού με τας δύο του αδελφάς από τους οθωμανούς».
Ο Ταγματάρχης Α.Ι.Βαλτινός την 3 Φεβρουαρίου 1846 μαρτυρεί ενυπόγραφα:
«Πιστοποιώ ο υποφαινόμενος ότι ο Κύριος Ιωάννης Κ. Κασομούλης υπηρετήσας ευπειθώς και αντρείως εις το δέκατον ελαφρόν Τάγμα ως υπαξιωματικός μέχρι της διαλύσεως του αυτού Τάγματος των στρατευμάτων».
Ο Δήμαρχος Χαλκιδέων τη 2 Ιουνίου 1843 (Χαλκίς) γράφει στο Πιστοποιητικό του Δήμου Χαλκιδέων: «Πιστοποιείται ότι ο Ιωάννης Κασομούλης γέννημα της πόλεως Σιάτιστα ως δημότης και κάτοικος Χαλκίδος δεν έχει ούτε κινητήν ούτε ακίνητην περιουσίαν, δεν γνωρίζει καμμίαν τέχνην…ζη δε μέχρι τούδε ποριζόμενος τα προς το ζην από ενοικιάσεις των δημοσίων προσόδων…».
Η Αικατερίνη και Σουλτάνα, κόρες του Κώστα Κασομούλη, ελεύθερες από την πολύχρονη αιχμαλωσία, επιστρέφουν στο αρχοντικό τους στη Σιάτιστα. Εκεί υποδέχονται τον αδελφό τους Γεώργιο Κώνστα Κασομούλη, ανθυπολοχαγό του Βασιλ. Ελληνικού στρατού, απεσταλμένο του Ενθυμηματογράφου Ν.Κ.Κασομούλη.
Κασομούλειες υπογραφές-Κασομούλεια κείμενα και υπογραφές. (Φωτο υπογραφ.)
Ανωτέρω παρουσιάζονται-εκθέτονται υπογραφές τουΝ.Κ.Κ.και προσφέρονται για σύγκριση με το Δελιάλειο εκδοτικό αποτέλεσμα, γραφή και ΥΠΟΓΡΑΦΗ!!! με τα οποία δεν έχουν καμία ομοιότητα.
Εκτίθενται 3 φωτοτυπίες (χειρόγραφες) εκ του τομιδίου του Ν.Π.Δ. (ΦΩΤΟ)
Τα εκτιθέμενα 3 χειρόγραφα και οι δύο υπογραφές δεν έχουν καμιά ομοιότητα με τα χειρόγραφα και τις υπογραφές του Ν.Κ.Κασομούλη. «Τω όντι είναι γεγραμμένα και υπογεγραμμένα ΥΠΟ ΜΕΤΑΓΕΝΕΣΤΕΡΑΣ ΧΕΙΡΟΣ».
Έρχομαι τώρα στη δημοσίευση της εργασίας του Ν.Π.Δελιαλή το 1961. Αντιπαρέρχομαι τη διαδρομή της λήψης «ευσήμων» ως κατευοδίου. Τίτλος:
Η ΙΔΙΟΓΡΑΦΟΣ ΔΙΑΘΗΚΗ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Κ. ΚΑΣΟΜΟΥΛΗ
Ο Δελιαλής αποδίδει τον τίτλο «Ιδιόγραφος Διαθήκη». Είναι τίτλος προεξαγγελτικός, χωρίς ουσία. Ο επισκέπτης μελετητής δε βρίσκεται μπροστά στη Διαθήκη που σύνταξε κι έγραψε σε χειρόγραφό του ο Συνταγματάρχης Π/Ζ Ν.Κώνστα Κασομούλης, αλλά βρίσκεται σε μια μεταγραφή χειρογράφου του οποίου ο κάτοχος (οικογένεια) Δ. Καρταλιά το παραχώρησε, για να εξυπηρετηθούν οι εκδοτικές ανάγκες του Δελιαλή. Μετά, το χειρόγραφο επιστράφηκε στο φορέα του. Δεν παραδόθηκε αντίγραφο της χειρόγραφης Διαθήκης. Η οικογένεια Καρταλιά προέβη στην ευγενή παραχώρηση τριών σελίδων. Το όλον σώμα λοιπόν της μεταγραφής της Διαθήκης που προσφέρεται για μελέτη, του πονήματος Ν.Π.Δελιαλή, είναι αγνώστου πατρότητας. Αφανούς κονδυλοφόρου. Μεταγραφή Διαθήκης, χωρίς το αντίκρισμά της. Το αυθεντικό χειρόγραφο. Άριστο εκδοτικό τέχνασμα.
Η ύπαρξη του Χ.Φ. των Στρατιωτικών Ενθυμημάτων (40 τετραδίων κατά Κασομούλη, 41 κατά Βλαχογιάννη) και η πλούσια ύπαρξη ενυπόγραφων εγγράφων του Ν.Κ.Κ., καθιστά τεχνοκριτικά ευχερή τη σύγκριση, καθότι την περιορίζει ΜΟΝΟΝ στις 3 ΣΕΛΙΔΕΣ του εκδοτικού αποτελέσματος του ΔΕΛΙΑΛΗ. ΧΩΡΙΣ καμιά αμφιβολία, τρισέλιδο χειρόγραφο και υπογραφή του Διαθέτη δεν έχουν καμιά σχέση με το ΝΙΚΟΛΑΟ ΚΩΝΣΤΑ ΚΑΣΟΜΟΥΛΗ. Αλλά και η αιωρούμενη πλαστογράφηση του επωνύμου Ν.Κ.Κ. από το Δελιαλή παίρνει αποστομωτική απάντηση. ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΕΊΤΑΙ και ΕΚΦΩΝΕΙΤΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΕΤΑΙ από το Ν.Κ.Κ. η λέξη ΠΑΤΡΙΔΑ: «Στρατολογήσας εις την πατρίδα μου μυστικά μετέβην εις Όλυμπον».
«Ουκ έξεστιν αργυρωνήτοις κονδυλοφόροις ασχημονείν» (που πάει να πει: Δεν επιτρέπεται σε εξαγορασμένους κονδυλοφόρους να διαπράττουν ασχήμιες».
Πιεζόμενος από την εικόνα που δίνει η μεταγραφή Δελιαλή, και φυσικά δημοσιευμένη, του άνετου και πλούσιου Διαθέτη, καταθέτω και δύο αναφορές του Συνταγματάρχου Κασομούλη, μετά τη Γραφολογική Γνωμοδότηση, που αρχικά χαρακτήρισα μη ανακοινώσιμες
Γραφολογική Γνωμοδότηση Δελιαλή και Καρταλιά για τη Διαθήκη.
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ: «Το τελευταίον του πρωτοτύπου ημίφυλλον, ήτοι αι σελίδες 53 και 54, ήσαν κατεσχισμέναι και κατεστραμμέναι, διό και αντεγράφησαν, φαίνεται, δια ξένης χειρός εις το τέλος του πρωτοτύπου. Αλλά δι’ επικολλήσεως του ημιφύλλου κατωρθώθη ν’ αντιγραφή και το ρηθέν ημίφυλλον, αλλά πρό παντός να διασωθή η ιδιόχειρος υπογραφή του διαθέτου και η ημερομηνία της διαθήκης. Σημειωτέον ότι η οικογένεια Καρταλιά, παρ’ η ευρίσκεται και εις ην ανήκει το εξ ου η παρούσα αντιγραφή πρωτότυπον της διαθήκης, φρονεί ότι μόνον το αντιγεγραμμένον τελευταίον ημίφυλλον εγράφη δια χειρός του διαθέτου και ότι όλα τα προηγούμενα φύλλα αποτελούν αντίγραφον, ενώ εις την πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετον».
Στην ανωτέρω σημείωση, παρμένη από το τομίδιο της εργασίας του, ο Ν.Π.Δελιαλής καθιστά ευκρινές ότι η Διαθήκη είναι πρωτότυπη. Αποτελείται από 54 σελίδες. Επειδή όμως το τελευταίο ημίφυλλο (σελ. 53 και 54) ήταν κατεστραμμένο και καταξεσχισμένο, ένα ξένο χέρι το αντέγραψε στο τέλος του πρωτοτύπου, αλλά με επικόλληση των κομματιών του ημίφυλλου κατόρθωσε ο Δελιαλής, όχι μόνο να αντιγράψει τις σελίδες του αλλά και να διασώσει την ιδιόχειρη υπογραφή του Διαθέτη και την ημερομηνία σύνταξης. Ο Ν.Π.Δ. είναι βέβαιος για το πρωτότυπο της Διαθήκης. Δεν προβληματίζεται καθόλου. Δε διερευνά το θέμα. Τολμά όμως να διαφωνήσει με την οικογένεια Καρταλιά στην οποία ανήκει το υποτιθέμενο πρωτότυπο από το οποίο μετέγραψε ο ίδιος τη Διαθήκη ή ειδικός γραφολόγος, και της οποίας πιστεύει ότι μόνο το τελευταίο ημίφυλλο γράφτηκε από το Διαθέτη. Διατυπώνει δε την άποψη ότι συμβαίνει ακριβώς το… Αντίθετο!!! Αυτή η απλή πρακτική, νομικοσυμβολαιογραφική, θυμίζει πρακτική ξεκαθαρίσματος λογαριασμών στην επέκταση των ορίων μιας ιδιοκτησίας, προς πάσα κατεύθυνση, αδαπάνως και πάντα με τη νόμιμη δικαστική οδό, με αλληλομηνυόμενους τους εμφανιζόμενους ως δικαιούχους ιδιοκτήτες-καταπατητές.
Το κείμενο της Διαθήκης μεταγράφηκε. Δημοσιεύτηκε. Ο κάτοχος Καρταλιάς το πήρε πίσω, μια και το παραχώρησε ευγενώς και αφιλοκερδώς, στο Ν.Π.Δελιαλή, για τη δόξα του πολιτισμού μας. Ο εκδότης όμως Ν.Π.Δ. με ποια χειρόγραφα και υπογραφές του Ν.Κ.Κ. το συνέκρινε, το παραλλήλισε και το δέχτηκε ως αυθεντικό και ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ; Δεν το αναφέρει πουθενά. Το κάνει έτσι απλά. Του χορηγεί αυθαιρέτως ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ. Μήπως δεν έπραξε και το ίδιο με το ΕΠΩΝΥΜΟ του Διαθέτη; ΤΙ ΚΑΣΟΥΜΗΣ!… ΤΙ ΚΑΣΟΜΟΥΛΗΣ. Το ίδιο είναι.
Εκτίθενται τώρα δυο αναφορές του εν αργία τελούντος αξιωματικού του Βασιλικού Στρατού, Νικολάου Κ. Κασομούλη: (ΦΩΤΟ ΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΩΝ)
«Μεγαλειοτάτη! Ευχόμενος ο Θεός ίνα διαφυλάττη την Α.Μ. τον τρισέβαστον ημών βασιλέαν από κάθε εναντίον εις το ταξίδειόν του και συντρέχει τας Υ. βουλήσεις του, και αξιωθούμεν ταχέως και ευτυχώς την επάνοδόν του, κατά τας ευχάς της Υ.Μ. και όλων των πιστών υπηκόων. Την δε Υ.Μ. την Σεπτήν Άνασσάν μας να κραταιώνη και εμψυχώνη πάντοτε, και εν τη απουσία του δια την ευημερίαν των υπηκόων της.
Μετά τας ευχάς μου ταύτας η παρούσα μου ταπεινή δεν αποβλέπει, παρ’ επειδή, μέχρι της αναχωρήσεως της Α.Μ. η υπόθεσίς μου δεν έλαβεν τέλος, να επικαλεσθώ την Υ.Β. Μνήμην Σας επαυτής όπως λάβετε πρόνοιαν και με απαλλάξετε από τα βάσανα της αργίας άτινα υποφέρω κα σημειώ κάτωθεν…δύο χρόνους περίπου Μεγαλειοτάτη ταλανίζομαι, ηθικώς και υλικώς, από τας συνεπείας της αργίας εις ην με έθεσεν η εξωτερική πολιτική, τινών, του 1854 ως ένα εκ των διακεκριμένων πιστών της ή και εκ των μάλλον ευνοουμένων των Υ.Υ. Μ.Μ. θεωρούμενος και, Μεγαλειοτάτη!
Μ’ όλον οπού τα προσκόμματα της πολιτικής ήρθησαν από το μέσον και η ισχυρά θέλησις της Α.Μ. διέλυσεν τα πάντα, και φίλοι αποκλειστικοί του Υ.Β. θρόνου ήλθον, και υπάρχουσιν εις τα πράγματα, μόλον οπού όλοι οι παθόντες από εκείνην την περίστασιν επανέλαβον τας θέσεις των, και περυσι τον Μάρτιον έγινε η πρότασις του προβιβασμού μου παρά του υπουργείου των στρατιωτικών ως μοί το ανήγγειλεν ο πρώην υπουργός και, μόλας τας κενάς θέσεις αίτινες υπήρξαν, και υπάρχουσιν να διορισθώ, μόνον εγώ ευρίσκομαι εις την καταδίκην της αργίας εκείνης δια τας περιστάσεις του 1854 και μένω εισέτι διότι ευρέθην πιστός του θρόνου του Βασιλέως μου. Τας περιστάσεις μου ταύτας Μεγαλειοτάτη εκθέσας προφορικώς, όταν ευρισκόμενος εις Αθήνας τον π. Ιανουάριον, εκκινήσας την συμπάθειαν μ’ έδωσεν ελπίδας, ότι θέλει με απαλλάξει, αλλ’ επειδή, δεν γνωρίζω δια ποίας περιστάσεις, δεν έγινεν τι, μέχρι της αποβάσεώς του, και μη έχων πάλιν εις άλλον τας ελπίδας μου, παρά εις την Α.Μ. τον Βασιλέαν μου, και την Σεπτήν Άνασσάν μου, ήτις εγνώρισεν εν μέρει τα παθήματά μου, και την πίστιν μου προς τον Υ.Β. θρόνον, παρακαλώ θερμώς και γονυκλινώς, δια της παρούσης μου ταπεινής, εν τη απουσία της Α.Μ. ίνα ευαρεστηθή και λάβη πρόνοιαν, και υπομνήσει τον αρμόδιον, εάν δεν το έκαμεν να ανανεώση την πρότασιν δια τον προβιβασμόν μου, να ικανοποιηθώ ηθικώς, ως είς εκ των αρχαιοτάτων, του οποίου εις αυτήν την περίστασιν με τους νέους προβιβασμούς, καταπατήθη η αρχαιότης μου, και τον διορισμόν μου εις οιανδήποτε θέσιν κρίνει την εμπιστοσύνην της ευαρεστηθή δια να ζω εν ανέσει και πληρώσω τα χρέη μου εις ά υπέστην υπηρετήσω δε τον Υ.Β. θρόνον με τον αυτόν ζήλον και πίστιν, άτινα με διέκριναν πάντοτε είκοσι τρία έτη ήδη και εις δεινάς περιστάσεις μεταξύ των αξιωματικών του Βασιλικού στρατού, ως είμαι.
Της Υ.Μ. πιστός υπήκοος
Ν.Κ. Κασουμούλης.»
«Μεγαλειότατε!
Χρόνος ήδη παρήλθεν, αφ’ ότου παρουσιασθείς εις την Υ.Μ. έλαβον τας χρηστοτέρας ελπίδας, ότι έμελλον να δικαιωθώ με την ανανέωσιν της προτάσεως, εις τον προβιβασμόν μου, ή και διορισμόν μου εις την ενέργειαν και δεν εδικαιώθην εισέτι.
Διό, αναγκασμένος, Μεγαλειότατε! από την μεγάλην δυστυχίαν ήν υποφέρω, εζήτησα, και αύθις ιεραρχικώς, δι’ αναφοράς μου, παρά το υπουργείον των Στρατιωτικών τον παρελθόντα μήνα του λήξαντος έτους, και παρακαλώ και δια της παρούσης μου ταπεινώς γονυκλινώς, όπως ευαρεστηθή και εκφράση την Υ.Β. θέλησιν δια την ανανέωσίν της΄ διότι νομίζω δεν είναι δίκαιον, και ότι ούτε το ανέχεται να δυστυχή ένας των πιστών της περισσότερον. Εν Λαμία την 21 Ιουνίου 1857
Ο
Της Υ.Μ. αείποτε υπήκοος πιστός
Ν.Κ. Κασομούλης
επιταγματάρχης; (τζίφρα).»
ΠΗΓΕΣ
1. Διαθήκη Δελιαλή. Ε.Β.Ε. 2. Χειρόγραφο Ν. Κασομούλη (Μπ. Ι.) 3. Έγγραφα Αρχείου Κασομούλη (Γ.Α.Κ.).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου