"Η καταστροφή του Δράμαλη ετρόμαξε τον Σουλτάνο και αποφάσισε να ζητήσει τη βοήθεια του Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου. Ο Πασάς της Αιγύπτου προ πάσης συμφωνίας εξήτασε την κατάσταση που επικρατούσε στην Πελοπόννησο. Επληροφορήθη ότι οι υπό του Κωλέτη Στερεοελλαδίτες διεξάγουν σκληρό αγώνα κατά των Πελοποννησίων και επομένως οι αλληλοσπαρασσόμενοι Έλληνες δεν θα ήταν επικίνδυνοι για το εκστρατευτικό σώμα που θα έστελνε στην Πελοπόννησο.
Με το στράτευμα αυτό των Τουρκοαιγυπτίων, το οποίο έφτασε στην Πελοπόννησο διοικούμενο από τον γιό του Μεχμέτ Αλή τον Ιμπραήμ, οι υπό τον Κολοκοτρώνη Πελοποννήσιοι συγκρούσθησαν, από τις συγκρούσεις δε αυτές ο Κολοκοτρώνης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι Έλληνες είναι αδύνατον να νικήσουν τον Ιμπραήμ. Συνέστησε να ζητηθεί βοήθεια από τους Άγγλους γιατί μόνο με τη βοήθεια των Άγγλων είναι δυνατόν να ελευθερωθεί η Ελλάδα.
Οι υπό τον Κολοκοτρώνη Έλληνες στην Τραμπάλα, στο Παρθένι, στα Τρίκορφα, βρέθηκαν αντιμέτωποι με το στρατό του Ιμπραήμ. Και τις τρεις φορές υπεχώρησαν προ του αντιπάλου. Υπό την πίεση της ανάγκης ο Κολοκοτρώνης απευθύνεται στους Μανιάτες και προσπαθεί με εγκώμια να τους πείσει να επιτεθούν κατά του Ιμπραήμ.
Στην επιστολή που έστειλε τονίζει:
"Η Μάνη, εν ω δια τας αρχαίας ανδραγαθίας και ηρωικά της κατορθώματα φημίζεται το άνθος της Ελλάδος, αδιαφορούσα δε ήδη εις τον κλονισμόν της Πελοποννήσου αμαυρώνει όλην της την υπόληψιν… μεγάλη ασπλαχνία μέγα κακόν θεωρείται την σήμερον από το μέρος της Μάνης! Αύτη βλέπει την πατρίδα κλονιζομένην και δεν την βοηθεί".
Τα εγκώμια του Κολοκοτρώνη τους αφήνουν αδιάφορους τους Μανιάτες, γιατί γνωρίζουν ότι όσο διαρκεί ο κίνδυνος θα είναι "ο πρωτότοκος υιός μου Ισραήλ" αλλά μετά την πάροδο του κινδύνου θα γίνουν "λαός δυσεβής και παράνομος". Δεν ξεχνούν ότι από το "ωσαννά" μέχρι το "σταύρωσον" μεσολαβούν μόνο εφτά ημέρες. Οι Μανιάτες οργανώνουν τις δυνάμεις τους και αγωνίζονται να εξασφαλίσουν πολεμικό υλικό, γιατί αντιλαμβάνονται ότι στα σύνορα της Μάνης θα κριθεί ο αγώνας κατά του Ιμπραήμ.
Ακολούθησαν οι τρεις γνωστές συγκρούσεις του Ιμπραήμ με τους Μανιάτες στο Αλμυρό, στο Διρό και στον Πολυάραβο. Και στις τρεις συγκρούσεις ο θριαμβεύσας στην Τραμπάλα, στα Τρίκορφα, στο Παρθένι Ιμπραήμ έφυγε κατησχυμένος από το Αλμυρό, το Διρό και τον Πολυάραβο. Με τη νίκη στο Βαλτέτσι ρόδισε η αυγή της Ελευθερίας των Ελλήνων.
Ο θρίαμβος των Μανιατών στον Πολυάραβο χαιρετίσθηκε από τους λαούς της Ευρώπης ως επάνοδος της Ελευθερίας στη γενέθλια γη.
Τη χώρα αυτή, τη Μάνη, επιτροπή συγκροτηθείσα υπό της Βουλής των Ελλήνων για να συντάξει χρονολόγιο των σημαντικοτέρων γεγονότων της Επαναστάσεως του 1821 απέφυγε επιμελώς να την αναφέρει μεταξύ των αγωνισθέντων κατά την Επανάσταση του 1821.
Ο αναγνώστης, αφού διαβάσει τις δεκάδες των σελίδων του χρονολογίου της Βουλής διερωτάται γιατί άραγε δεν αναφέρθηκαν οι λέξεις Μάνη και Μανιάτες ούτε μία φορά κατά την αναγραφή των σημαντικών γεγονότων της Εθνεγερσίας;
Υπενθυμίζουμε μερικά χαρακτηριστικά γεγονότα από τον αγώνα της Εθνεγερσίας και ο αναγνώστης ας κρίνει τους συντάχτες του χρονολογίου της Βουλής.
Η πείρα έλεγε ότι ο λαός της Πελοποννήσου δεν ήταν εύκολο να αντιμετωπίσει στα πεδία των μαχών τον πάνοπλο δυνάστη.
Τα Ορλωφικά είχαν δείξει ότι πολεμική σύγκρουση των Πελοποννήσιων με τους Τούρκους θα ήταν αλόγιστη ενέργεια. Ο Μ. Σακελλαρίου, στην περισπούδαστη εργασία του για τα γεγονότα της εποχής εκείνης, αναφερόμενος στην αντίσταση 400 Μανιατών εναντίον 3 χιλιάδων Τούρκων στο Νησί της Καλαμάτας, γράφει:
«Το συμβάν τούτο δεν έχει μόνον την απόλυτον αξίαν ενός άφθαστου ηρωισμού, ανταξίου προς τα μάλλον αξιομνημόνευτα παραδείγματα, αλλ' ενέχει και την σημασίαν του μοναδικού δείγματος ηρωικής αντιστάσεως, προβάλλοντος εν μέσω της ανεπιτηδειότητος των Ρώσων και της ανικανότητας ενός ολοκλήρου λαού να πολεμήση μετ' αποφασιστικότητος και μέχρι τέλους. Μέχρι τούδε είδομεν και μας μένει ακόμη να συναντήσωμεν τους Έλληνας ουδεμίαν δυναμένους να αντιτάξουν αντίστασιν, άνευ ψυχικού σθένους, ευκόλως υποκειμένους εις πανικόν. Δια τούτο αποκτά ιδιάζουσαν σημασίαν το συμβάν τούτο. Και βεβαίως δεν είναι τυχαίον ότι την εξαίρεσιν απετέλεσαν οι Μανιάται».
Για την πορεία του αγώνος μετά την κατάληψη της Καλαμάτας διατυπώθηκαν δύο προτάσεις. Οι Μεσσήνιοι λέγανε ότι πρέπει οι επαναστάτες να στραφούν προς τα κάστρα της Μεσσηνίας, για να προλάβουν τις σφαγές, στις οποίες ασφαλώς θα προβαίνανε οι Τούρκοι.
Ο Κολοκοτρώνης επέμενε πως πρέπει να στραφούν προς την Τρίπολη, γιατί με την κατάληψή της θα εδραιωνότανε ο αγώνας.
Δόθηκε συμβιβαστική λύση. Το μεγαλύτερο μέρος εστράφη προς τα κάστρα της Μεσσηνίας και 300 Μανιάτες υπό το Δουράκη και το Βοϊδή το Μαυρομιχάλη εκινήθησαν προς την Αρκαδία.
Μαζί τους, βέβαια, ο Κολοκοτρώνης.
Οι τριακόσιοι αυτοί στον Άγιο Αθανάσιο, κοντά στην Καρύταινα, πολεμήσανε εναντίον 1.700 Τούρκων. Τη μάχη αυτή ο Τρικούπης τη χαρακτηρίζει πρώτη εκ παρατάξεως μάχη μεταξύ Τούρκων και επαναστατών Ελλήνων και την περιγράφει έτσι:
«Την δε επαύριον ο Κολοκοτρώνης, αφήσας ολίγους συντρόφους του εν τη κώμη μετέβη τα χαράματα εις το προς το άγιον Αθανάσιον στενόν, παραφυλάττων τους αναμενόμενους εχθρούς. Οι εχθροί εφάνησαν μετ' ολίγον ερχόμενοι και αποτελούντες μακράν γραμμήν εξ αιτίας του πλήθους των φορτωμάτων και της στενοτοπίας.
Ιδόντες δε μακρόθεν ότι οι Έλληνες προκατέλαβαν την δίοδον, ήλθαν έμπροσθεν όλοι οι ένοπλοι, και πλησιάσαντες εμάχοντο εξ ώρας. Αυτή ήτον η πρώτη εν τάξει μάχη της πελοποννησιακής επαναστάσεως μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων, και συνεκροτήθη κατά τύχην υπό τον πολέμαρχον της Πελοποννήσου, Κολοκοτρώνην. Οι Τούρκοι επολέμησαν γενναίως εις σωτηρίαν των γυναικών και τέκνων, και εις διαφύλαξιν της περιουσίας των. Οι Μανιάται διέπρεψαν επίσης πολεμούντες ολίγοι προς πολλούς. μέχρι δε της μεσημβρίας εσκοτώθησαν 15 Τούρκοι και 6 Μανιάται·επληγώθησαν και εκ των αρχηγών αυτών ο Βοϊδής και ο Δουράκης. Οι Μανιάται καταναλώσαντες περί την μεσημβρίαν τα φυσέκια των, αφήκαν ην έως τότε κατείχαν θέσιν και απεσύρθησαν εις τι παρακείμενον πετρώδες ύψωμα παρά την γέφυραν του ποταμού τινές δε αυτών ανεχώρησαν συνοδεύοντες τους πληγωθέντας εις τα ίδια».
Τον ενθουσιασμό του από τη μάχη αυτή ο Κολοκοτρώνης τον εξέφρασε με αυτά τα λόγια:
«Οι Σπαρτιάται έκαμαν τότε ένα πόλεμο, που εμιμήθηκαν τον Λεωνίδα: Τριακόσιοι ήτον οι πρώτοι, χίλιοι εφτακόσιοι οι Τούρκοι. Από τες έξι ώρες έσωσαν τα φουσέκια τους, ελαβώθηκε ο Βοϊδής, ο Δουράκης, εσκοτώθηκαν πέντε-έξι. Εις το μεσημέρι έσωσαν τα φουσέκια. Μου λένε το στράτευμα, να τους ανοίξομε όμως τα Κολιόπουλα ήτον έξι ώρες μακρυά εις το ποτάμι του Ρουφιά, εις χωριό Τζούκα, εφύλαγαν δια τους Λαλαίους. Ακούοντας το τουφέκι, εκίνησαν, πλην δεν έφθασαν (είχαν τετρακόσιους) εις την ώραν, αλλ' έπειτα από μισή ώρα. Οι Τούρκοι σκοτώθηκαν δεκαπέντε, επολεμούσαν με καρδιά, διότι είχαν το βιό τους και ταις γυναίκες τους».
Αναλυτικότερη περιγραφή της μάχης αυτής βρίσκομε στην Ιστορία του Φραντζή:
«Αφ' ου δε ο Θ. Κολοκοτρώνης κατέλαβε την θέσιν του ρηθέντος λόφου, οι δε Φαναρίται ώδευον, είχον ακολουθήσει κατόπιν αυτών και περίπου 300 Φαναρίται Έλληνες χωρίς να τους βλάπτουν, προσέχοντες μόνον την εις τα όπισθεν επιστροφήν των εν ω δε η πρώτη σειρά των Φαναριτών Οθωμανών έφθασεν εις τους πρόποδας τους λόφου του Αγίου Αθανασίου, ο Θ. Κολοκοτρώνης μετά των μετ’ αυτού Μανιατών αντέκρουσαν αυτούς γενναίως, και η μεταξύ των μάχη διήρκεσε επέκεινα των 5 ωρών.
Εν δε μέρος των Μανιατών μη έχοντες πλέον πολεμοφόδια, ως παραναλώσαντες πάντα όσα είχαν εις την μάχην, ζητήσαντες δε από τον Θ. Κολοκοτρώνην και αποτυχόντες, ως μη έχοντος και αυτού εις την στιγμήν, έκτηπων τους Οθωμανούς με τας πέτρας όντες εφ 'υψηλής θέσεως οι Μανιάται. οι δε Οθωμανοί τυχόντες της ευκαιρίας αυτής, και διαβάντες άπαντες τον λόφον του Αγίου Αθανασίου, συνήχθησαν εις την θέσιν την καλουμένην Κομμένον Τζαμί. εν ω δε ητοιμάζοντο να διαβώσιν από την γέφυραν της Καρυταίνης ο Κολοκοτρώνης μετά των Μανιατών καταλαβόντες το έμπροσθεν μέρος της οδού κατά το μέρος της γέφυρας, ήρχισαν να τους χτυπούν εκ νέου κατά μέτωπον, οικονομηθέντες και από ολίγα πολεμοφόδια. οι Οθωμανοί θεωρήσαντες ότι δυσκόλως εδύναντο να διέλθωσι δια της γεφύρας ήρχισαν την οπισθοδρόμησίν των πάλιν δια της θέσεως του Κομμένου Τζαμίου επί σκοπώ του να διαβώσιν από του Χαλούλ Αγά δια μέσου ενός μέρους του ποταμού, το οποίον δεν είχε γέφυραν.
Κατά δε την στιγμήν καθ' ην ούτοι διέβαινον δια μέσου του ποταμού, έφθασεν αυτόθι και ο Ηλίας Μαυρομιχάλης δρομαίως με 300 Μανιάτας, και συνενωθέντες οι μετά του Θ. Κολοκοτρώνη, όλοι ομού αντέκρουαν αυτούς γενναίως».
Στο Φραντζή φαίνεται πως έκανε κάποια εντύπωση το γεγονός ότι οι Μανιάτες, όταν σώσανε τα μπαρουτόβολα δεν παρατήσανε τη μάχη, αλλά συνέχισαν να πολεμούν με πέτρες. Για τους Μανιάτες όμως δεν ήταν πρωτόφαντη ενέργεια. Στους διάφορους πολέμους δεν είχανε πάντοτε άφθονα τα μπαρουτόβολα και, όταν τα τελειώνανε, περνούσανε τα όπλα «διάπλατα», δηλαδή περνούσαν το λουρί από το κεφάλι στον ώμο και με ελεύθερα τα χέρια συνέχιζαν τον πόλεμο με πέτρες. Άλλωστε οι πετροπόλεμοι δεν ήσαν άγνωστοι. Αναφέροντας τραυματίες πολέμου ο Παπαδάκης στο Ημερολόγιο του γράφει «πετριά στο κεφάλι».
Οι Μανιάτες, που εστράφησαν προς τα φρούρια της Μεσσηνίας, άρχισαν σε λίγο την πολιορκία του κάστρου της Κορώνης. Χτυπούσαν τους Τούρκους και συγχρόνως διδάσκανε στους Μεσσηνίους τη χρήση των όπλων και την τέχνη του πολέμου. Γι' αυτά μας πληροφορεί ο Φραντζής:
«Κατ' αρχάς όμως οι Έλληνες εταράττοντο πολύ από τα κανόνια και τας βόμβας, έως ότου εσυνήθισαν, και ακολούθως άμα έβλεπον την αστραπήν του κανονιού ή της βόμβας, έπιπτον ευθύς πρηνείς επί πρόσωπον και εγειρόμενοι πάλιν εξύβριζαν τους Οθωμανούς λέγοντες «δοτέ μας τα κανόνια σας και τας βόμβας και τότε να καταλάβετε πώς θέλομεν σας διώξει από το κάστρον σας δια 24 ώρας», είναι, δε αληθές ότι οι Μανιάται εδίδασκον κατ' αρχάς τους Έλληνας της Κορώνης πώς να προφυλάττωνται εις τας μάχας, και πώς να μεταχειρίζωνται τα όπλα, έως ου ιδόντες τους τρόπους αυτούς οι 'Ελληνες, και εξασκηθέντες δι' ολίγας ημέρας, έφθασαν να γίνουν εμπειρότεροι και ικανώτεροι».
Και ο Φιλήμων γράφει πως οι Μανιάτες εδίδασκαν τη χρήση των όπλων στους άλλους Έλληνες :
«Οι Κορωναίοι ταχέως εγυμνάσθησαν την χρήσιν του όπλου από τους Λάκωνας τούτο δε έφερεν εις απορίαν τους Τούρκους γνωρίζοντας, οπόσω υπήρχον πρότεροι άπειροι ούτοι».
Οι προσηλιακοί, δηλαδή οι κάτοικοι της Ανατολικής Μάνης, εστράφησαν προς τη Μονεμβάσια.
Αυθεντικά κείμενα με μαρτυρίες από αυτόπτες μάρτυρες μιλούν για την πολεμική δράση των Προσηλιακών στη Μονεμβάσια.
Σε αναφορά που υποβάλανε κυβερνήτες Σπετσιώτικων καραβιών προς τους προκρίτους του νησιού διαβάζαμε:
«αυτοί είναι παλληκάρια και τωόντι δι' αυτήν την τέχνην (του πολέμου)… Πριν έλθωμεν ημείς εδώ πενήντα Μανιάται απ' έξω από το γεφύρι, εδώ όπου στεκόμεθα, επολεμούσαν με τριακόσιους πενήντα Μπαρδουνιώτας και Μονεμβασιώτας και αν δεν έμβαινα εις το γεφύρι εις την Μονεμβάσιαν, όλους τους έτρωγαν".
Την πρώτη εκ παρατάξεως μάχη μεταξύ των Ελλήνων και των Τούρκων στον Άγιο Αθανάσιο και το θρίαμβο των αγωνισθέντων Μανιατών οι συντάχτες του Χρονολογίου της Βουλής έκριναν το γεγονός ανάξιο διαμνημονεύσεως. Αλλά και τις μάχες στο Αλμυρό, στο Διρό και τον Πολυάραβο, όπου ο Ιμπραήμ "κατησχύνθη" προ των Μανιατών, γιατί άραγε οι συντάχτες του Χρονολογίου απέφυγαν να τις αναφέρουν; μήπως δια λόγους αβρότητος προς την προσωπικότητα του επιδρομέως Ιμπραήμ;"
Πηγή: "ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΝΗ"του ΑΝΑΡΓΥΡΟΥ Γ. ΚΟΥΤΣΙΛΙΕΡΗ.
--------------------------------------------------------------------------------
Με το στράτευμα αυτό των Τουρκοαιγυπτίων, το οποίο έφτασε στην Πελοπόννησο διοικούμενο από τον γιό του Μεχμέτ Αλή τον Ιμπραήμ, οι υπό τον Κολοκοτρώνη Πελοποννήσιοι συγκρούσθησαν, από τις συγκρούσεις δε αυτές ο Κολοκοτρώνης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι Έλληνες είναι αδύνατον να νικήσουν τον Ιμπραήμ. Συνέστησε να ζητηθεί βοήθεια από τους Άγγλους γιατί μόνο με τη βοήθεια των Άγγλων είναι δυνατόν να ελευθερωθεί η Ελλάδα.
Οι υπό τον Κολοκοτρώνη Έλληνες στην Τραμπάλα, στο Παρθένι, στα Τρίκορφα, βρέθηκαν αντιμέτωποι με το στρατό του Ιμπραήμ. Και τις τρεις φορές υπεχώρησαν προ του αντιπάλου. Υπό την πίεση της ανάγκης ο Κολοκοτρώνης απευθύνεται στους Μανιάτες και προσπαθεί με εγκώμια να τους πείσει να επιτεθούν κατά του Ιμπραήμ.
Στην επιστολή που έστειλε τονίζει:
"Η Μάνη, εν ω δια τας αρχαίας ανδραγαθίας και ηρωικά της κατορθώματα φημίζεται το άνθος της Ελλάδος, αδιαφορούσα δε ήδη εις τον κλονισμόν της Πελοποννήσου αμαυρώνει όλην της την υπόληψιν… μεγάλη ασπλαχνία μέγα κακόν θεωρείται την σήμερον από το μέρος της Μάνης! Αύτη βλέπει την πατρίδα κλονιζομένην και δεν την βοηθεί".
Τα εγκώμια του Κολοκοτρώνη τους αφήνουν αδιάφορους τους Μανιάτες, γιατί γνωρίζουν ότι όσο διαρκεί ο κίνδυνος θα είναι "ο πρωτότοκος υιός μου Ισραήλ" αλλά μετά την πάροδο του κινδύνου θα γίνουν "λαός δυσεβής και παράνομος". Δεν ξεχνούν ότι από το "ωσαννά" μέχρι το "σταύρωσον" μεσολαβούν μόνο εφτά ημέρες. Οι Μανιάτες οργανώνουν τις δυνάμεις τους και αγωνίζονται να εξασφαλίσουν πολεμικό υλικό, γιατί αντιλαμβάνονται ότι στα σύνορα της Μάνης θα κριθεί ο αγώνας κατά του Ιμπραήμ.
Ακολούθησαν οι τρεις γνωστές συγκρούσεις του Ιμπραήμ με τους Μανιάτες στο Αλμυρό, στο Διρό και στον Πολυάραβο. Και στις τρεις συγκρούσεις ο θριαμβεύσας στην Τραμπάλα, στα Τρίκορφα, στο Παρθένι Ιμπραήμ έφυγε κατησχυμένος από το Αλμυρό, το Διρό και τον Πολυάραβο. Με τη νίκη στο Βαλτέτσι ρόδισε η αυγή της Ελευθερίας των Ελλήνων.
Ο θρίαμβος των Μανιατών στον Πολυάραβο χαιρετίσθηκε από τους λαούς της Ευρώπης ως επάνοδος της Ελευθερίας στη γενέθλια γη.
Τη χώρα αυτή, τη Μάνη, επιτροπή συγκροτηθείσα υπό της Βουλής των Ελλήνων για να συντάξει χρονολόγιο των σημαντικοτέρων γεγονότων της Επαναστάσεως του 1821 απέφυγε επιμελώς να την αναφέρει μεταξύ των αγωνισθέντων κατά την Επανάσταση του 1821.
Ο αναγνώστης, αφού διαβάσει τις δεκάδες των σελίδων του χρονολογίου της Βουλής διερωτάται γιατί άραγε δεν αναφέρθηκαν οι λέξεις Μάνη και Μανιάτες ούτε μία φορά κατά την αναγραφή των σημαντικών γεγονότων της Εθνεγερσίας;
Υπενθυμίζουμε μερικά χαρακτηριστικά γεγονότα από τον αγώνα της Εθνεγερσίας και ο αναγνώστης ας κρίνει τους συντάχτες του χρονολογίου της Βουλής.
Η πείρα έλεγε ότι ο λαός της Πελοποννήσου δεν ήταν εύκολο να αντιμετωπίσει στα πεδία των μαχών τον πάνοπλο δυνάστη.
Τα Ορλωφικά είχαν δείξει ότι πολεμική σύγκρουση των Πελοποννήσιων με τους Τούρκους θα ήταν αλόγιστη ενέργεια. Ο Μ. Σακελλαρίου, στην περισπούδαστη εργασία του για τα γεγονότα της εποχής εκείνης, αναφερόμενος στην αντίσταση 400 Μανιατών εναντίον 3 χιλιάδων Τούρκων στο Νησί της Καλαμάτας, γράφει:
«Το συμβάν τούτο δεν έχει μόνον την απόλυτον αξίαν ενός άφθαστου ηρωισμού, ανταξίου προς τα μάλλον αξιομνημόνευτα παραδείγματα, αλλ' ενέχει και την σημασίαν του μοναδικού δείγματος ηρωικής αντιστάσεως, προβάλλοντος εν μέσω της ανεπιτηδειότητος των Ρώσων και της ανικανότητας ενός ολοκλήρου λαού να πολεμήση μετ' αποφασιστικότητος και μέχρι τέλους. Μέχρι τούδε είδομεν και μας μένει ακόμη να συναντήσωμεν τους Έλληνας ουδεμίαν δυναμένους να αντιτάξουν αντίστασιν, άνευ ψυχικού σθένους, ευκόλως υποκειμένους εις πανικόν. Δια τούτο αποκτά ιδιάζουσαν σημασίαν το συμβάν τούτο. Και βεβαίως δεν είναι τυχαίον ότι την εξαίρεσιν απετέλεσαν οι Μανιάται».
Για την πορεία του αγώνος μετά την κατάληψη της Καλαμάτας διατυπώθηκαν δύο προτάσεις. Οι Μεσσήνιοι λέγανε ότι πρέπει οι επαναστάτες να στραφούν προς τα κάστρα της Μεσσηνίας, για να προλάβουν τις σφαγές, στις οποίες ασφαλώς θα προβαίνανε οι Τούρκοι.
Ο Κολοκοτρώνης επέμενε πως πρέπει να στραφούν προς την Τρίπολη, γιατί με την κατάληψή της θα εδραιωνότανε ο αγώνας.
Δόθηκε συμβιβαστική λύση. Το μεγαλύτερο μέρος εστράφη προς τα κάστρα της Μεσσηνίας και 300 Μανιάτες υπό το Δουράκη και το Βοϊδή το Μαυρομιχάλη εκινήθησαν προς την Αρκαδία.
Μαζί τους, βέβαια, ο Κολοκοτρώνης.
Οι τριακόσιοι αυτοί στον Άγιο Αθανάσιο, κοντά στην Καρύταινα, πολεμήσανε εναντίον 1.700 Τούρκων. Τη μάχη αυτή ο Τρικούπης τη χαρακτηρίζει πρώτη εκ παρατάξεως μάχη μεταξύ Τούρκων και επαναστατών Ελλήνων και την περιγράφει έτσι:
«Την δε επαύριον ο Κολοκοτρώνης, αφήσας ολίγους συντρόφους του εν τη κώμη μετέβη τα χαράματα εις το προς το άγιον Αθανάσιον στενόν, παραφυλάττων τους αναμενόμενους εχθρούς. Οι εχθροί εφάνησαν μετ' ολίγον ερχόμενοι και αποτελούντες μακράν γραμμήν εξ αιτίας του πλήθους των φορτωμάτων και της στενοτοπίας.
Ιδόντες δε μακρόθεν ότι οι Έλληνες προκατέλαβαν την δίοδον, ήλθαν έμπροσθεν όλοι οι ένοπλοι, και πλησιάσαντες εμάχοντο εξ ώρας. Αυτή ήτον η πρώτη εν τάξει μάχη της πελοποννησιακής επαναστάσεως μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων, και συνεκροτήθη κατά τύχην υπό τον πολέμαρχον της Πελοποννήσου, Κολοκοτρώνην. Οι Τούρκοι επολέμησαν γενναίως εις σωτηρίαν των γυναικών και τέκνων, και εις διαφύλαξιν της περιουσίας των. Οι Μανιάται διέπρεψαν επίσης πολεμούντες ολίγοι προς πολλούς. μέχρι δε της μεσημβρίας εσκοτώθησαν 15 Τούρκοι και 6 Μανιάται·επληγώθησαν και εκ των αρχηγών αυτών ο Βοϊδής και ο Δουράκης. Οι Μανιάται καταναλώσαντες περί την μεσημβρίαν τα φυσέκια των, αφήκαν ην έως τότε κατείχαν θέσιν και απεσύρθησαν εις τι παρακείμενον πετρώδες ύψωμα παρά την γέφυραν του ποταμού τινές δε αυτών ανεχώρησαν συνοδεύοντες τους πληγωθέντας εις τα ίδια».
Τον ενθουσιασμό του από τη μάχη αυτή ο Κολοκοτρώνης τον εξέφρασε με αυτά τα λόγια:
«Οι Σπαρτιάται έκαμαν τότε ένα πόλεμο, που εμιμήθηκαν τον Λεωνίδα: Τριακόσιοι ήτον οι πρώτοι, χίλιοι εφτακόσιοι οι Τούρκοι. Από τες έξι ώρες έσωσαν τα φουσέκια τους, ελαβώθηκε ο Βοϊδής, ο Δουράκης, εσκοτώθηκαν πέντε-έξι. Εις το μεσημέρι έσωσαν τα φουσέκια. Μου λένε το στράτευμα, να τους ανοίξομε όμως τα Κολιόπουλα ήτον έξι ώρες μακρυά εις το ποτάμι του Ρουφιά, εις χωριό Τζούκα, εφύλαγαν δια τους Λαλαίους. Ακούοντας το τουφέκι, εκίνησαν, πλην δεν έφθασαν (είχαν τετρακόσιους) εις την ώραν, αλλ' έπειτα από μισή ώρα. Οι Τούρκοι σκοτώθηκαν δεκαπέντε, επολεμούσαν με καρδιά, διότι είχαν το βιό τους και ταις γυναίκες τους».
Αναλυτικότερη περιγραφή της μάχης αυτής βρίσκομε στην Ιστορία του Φραντζή:
«Αφ' ου δε ο Θ. Κολοκοτρώνης κατέλαβε την θέσιν του ρηθέντος λόφου, οι δε Φαναρίται ώδευον, είχον ακολουθήσει κατόπιν αυτών και περίπου 300 Φαναρίται Έλληνες χωρίς να τους βλάπτουν, προσέχοντες μόνον την εις τα όπισθεν επιστροφήν των εν ω δε η πρώτη σειρά των Φαναριτών Οθωμανών έφθασεν εις τους πρόποδας τους λόφου του Αγίου Αθανασίου, ο Θ. Κολοκοτρώνης μετά των μετ’ αυτού Μανιατών αντέκρουσαν αυτούς γενναίως, και η μεταξύ των μάχη διήρκεσε επέκεινα των 5 ωρών.
Εν δε μέρος των Μανιατών μη έχοντες πλέον πολεμοφόδια, ως παραναλώσαντες πάντα όσα είχαν εις την μάχην, ζητήσαντες δε από τον Θ. Κολοκοτρώνην και αποτυχόντες, ως μη έχοντος και αυτού εις την στιγμήν, έκτηπων τους Οθωμανούς με τας πέτρας όντες εφ 'υψηλής θέσεως οι Μανιάται. οι δε Οθωμανοί τυχόντες της ευκαιρίας αυτής, και διαβάντες άπαντες τον λόφον του Αγίου Αθανασίου, συνήχθησαν εις την θέσιν την καλουμένην Κομμένον Τζαμί. εν ω δε ητοιμάζοντο να διαβώσιν από την γέφυραν της Καρυταίνης ο Κολοκοτρώνης μετά των Μανιατών καταλαβόντες το έμπροσθεν μέρος της οδού κατά το μέρος της γέφυρας, ήρχισαν να τους χτυπούν εκ νέου κατά μέτωπον, οικονομηθέντες και από ολίγα πολεμοφόδια. οι Οθωμανοί θεωρήσαντες ότι δυσκόλως εδύναντο να διέλθωσι δια της γεφύρας ήρχισαν την οπισθοδρόμησίν των πάλιν δια της θέσεως του Κομμένου Τζαμίου επί σκοπώ του να διαβώσιν από του Χαλούλ Αγά δια μέσου ενός μέρους του ποταμού, το οποίον δεν είχε γέφυραν.
Κατά δε την στιγμήν καθ' ην ούτοι διέβαινον δια μέσου του ποταμού, έφθασεν αυτόθι και ο Ηλίας Μαυρομιχάλης δρομαίως με 300 Μανιάτας, και συνενωθέντες οι μετά του Θ. Κολοκοτρώνη, όλοι ομού αντέκρουαν αυτούς γενναίως».
Στο Φραντζή φαίνεται πως έκανε κάποια εντύπωση το γεγονός ότι οι Μανιάτες, όταν σώσανε τα μπαρουτόβολα δεν παρατήσανε τη μάχη, αλλά συνέχισαν να πολεμούν με πέτρες. Για τους Μανιάτες όμως δεν ήταν πρωτόφαντη ενέργεια. Στους διάφορους πολέμους δεν είχανε πάντοτε άφθονα τα μπαρουτόβολα και, όταν τα τελειώνανε, περνούσανε τα όπλα «διάπλατα», δηλαδή περνούσαν το λουρί από το κεφάλι στον ώμο και με ελεύθερα τα χέρια συνέχιζαν τον πόλεμο με πέτρες. Άλλωστε οι πετροπόλεμοι δεν ήσαν άγνωστοι. Αναφέροντας τραυματίες πολέμου ο Παπαδάκης στο Ημερολόγιο του γράφει «πετριά στο κεφάλι».
Οι Μανιάτες, που εστράφησαν προς τα φρούρια της Μεσσηνίας, άρχισαν σε λίγο την πολιορκία του κάστρου της Κορώνης. Χτυπούσαν τους Τούρκους και συγχρόνως διδάσκανε στους Μεσσηνίους τη χρήση των όπλων και την τέχνη του πολέμου. Γι' αυτά μας πληροφορεί ο Φραντζής:
«Κατ' αρχάς όμως οι Έλληνες εταράττοντο πολύ από τα κανόνια και τας βόμβας, έως ότου εσυνήθισαν, και ακολούθως άμα έβλεπον την αστραπήν του κανονιού ή της βόμβας, έπιπτον ευθύς πρηνείς επί πρόσωπον και εγειρόμενοι πάλιν εξύβριζαν τους Οθωμανούς λέγοντες «δοτέ μας τα κανόνια σας και τας βόμβας και τότε να καταλάβετε πώς θέλομεν σας διώξει από το κάστρον σας δια 24 ώρας», είναι, δε αληθές ότι οι Μανιάται εδίδασκον κατ' αρχάς τους Έλληνας της Κορώνης πώς να προφυλάττωνται εις τας μάχας, και πώς να μεταχειρίζωνται τα όπλα, έως ου ιδόντες τους τρόπους αυτούς οι 'Ελληνες, και εξασκηθέντες δι' ολίγας ημέρας, έφθασαν να γίνουν εμπειρότεροι και ικανώτεροι».
Και ο Φιλήμων γράφει πως οι Μανιάτες εδίδασκαν τη χρήση των όπλων στους άλλους Έλληνες :
«Οι Κορωναίοι ταχέως εγυμνάσθησαν την χρήσιν του όπλου από τους Λάκωνας τούτο δε έφερεν εις απορίαν τους Τούρκους γνωρίζοντας, οπόσω υπήρχον πρότεροι άπειροι ούτοι».
Οι προσηλιακοί, δηλαδή οι κάτοικοι της Ανατολικής Μάνης, εστράφησαν προς τη Μονεμβάσια.
Αυθεντικά κείμενα με μαρτυρίες από αυτόπτες μάρτυρες μιλούν για την πολεμική δράση των Προσηλιακών στη Μονεμβάσια.
Σε αναφορά που υποβάλανε κυβερνήτες Σπετσιώτικων καραβιών προς τους προκρίτους του νησιού διαβάζαμε:
«αυτοί είναι παλληκάρια και τωόντι δι' αυτήν την τέχνην (του πολέμου)… Πριν έλθωμεν ημείς εδώ πενήντα Μανιάται απ' έξω από το γεφύρι, εδώ όπου στεκόμεθα, επολεμούσαν με τριακόσιους πενήντα Μπαρδουνιώτας και Μονεμβασιώτας και αν δεν έμβαινα εις το γεφύρι εις την Μονεμβάσιαν, όλους τους έτρωγαν".
Την πρώτη εκ παρατάξεως μάχη μεταξύ των Ελλήνων και των Τούρκων στον Άγιο Αθανάσιο και το θρίαμβο των αγωνισθέντων Μανιατών οι συντάχτες του Χρονολογίου της Βουλής έκριναν το γεγονός ανάξιο διαμνημονεύσεως. Αλλά και τις μάχες στο Αλμυρό, στο Διρό και τον Πολυάραβο, όπου ο Ιμπραήμ "κατησχύνθη" προ των Μανιατών, γιατί άραγε οι συντάχτες του Χρονολογίου απέφυγαν να τις αναφέρουν; μήπως δια λόγους αβρότητος προς την προσωπικότητα του επιδρομέως Ιμπραήμ;"
Πηγή: "ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΝΗ"του ΑΝΑΡΓΥΡΟΥ Γ. ΚΟΥΤΣΙΛΙΕΡΗ.
--------------------------------------------------------------------------------
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου