Περί τών Τσάμηδωνν.
Οί Τσάμηδες κατοικούσι τήν παλαιάν θεσπρωτίαν, νυν δέ λεγομένην Παρακάλαμον, ή κατοικία των αρχίζει άπό τό Σούλιον καί τελειώνει εις τόν Δώδωνα (Μπίστριτζα) ποταμόν· είναι θρήσκοι, αλαζόνες καί ορμητικότεροι άπό τούς άλλους εις τούς πολέμους, όστις όμως άνθέξη τήν πρώτην όρμήν των, ευκόλως τους τρέπει έπειτα εις φυγήν, επειδή είναι καθ' ύπερβολήν άμφιρρεπείς· δέν φυλάττουσι τόσον τάς συμφωνίας και υποσχέσεις, εύφημίζονται δέ παρά πάντων ώς έπιτηδειότεροι χορευταί, και τοις αρέσκει ό πολύτιμος ιματισμός· είναι εύρωστοι και εύσχημοι· καί μολονότι όμιλούσι τήν Άλβανικήν διάλεκτον, ώς φυσικήν άλλά καί μετά τήν άπλοελληνικήν, εκφράζονται όμως ορθώς άνδρες τε καί γυναίκες καί μάλιστα σοι κατοικούσι τά πέριξ της Παραμυθίας.
Μετά τούς Τσάμηδες έπονται οί Λιάπηδες, τών όποιων ή κατοικία αρχίζει άπό τά πέραν μέρος του Δώδωνος ποταμού, καi κατοικούντες τήν Χαωνίαν καί "Ακροκεραύνια όρη έν οίς συμπεριλσμβάνεται καί ή Χειμάρρα, εκτείνονται έως τήν Αυλώνα έχοντες τά παράλια του Ιονικού πελάγους καί μέρος του Άδριατικού κόλπου καί ικανήν έκτασιν της Μεσογείου· είναι άνδρείοι εις τούς πολέμους, άγχίνοες, φιλόξενοι, έπιτηδειότατοι νυκτοκλέπται καί ευχαριστούνται πολύ εις τήν σωματικήν κακοπάθειαν και κατ' εξοχήν εις τήν γυμνότητα και ρυπαρότητα των φορεμάτων, ή οποία τοις χρησιμεύει είς τήν νυκτοκλεψίαν, διά νά μή γνωρίζωνται ώς επί τό πλείστον δέ είναι μικρόσωμοι, δύσμορφοι, άλλ' ακούραστοι· δέν λυπείται ένας Λιάπης αν φονευθή, ή πληγωθή κλέπτων πρόβατον, αίγα, ή άλλο τι είδος, άλλ' ή άπόκρισίς του προς τόν έρωτήσοντα είναι ή έξης. «Κόκκα πέρ κόκκα», δηλαδή κεφαλήν διά κεφαλήν· όλοι έν γένει ομιλούν τήν Άλβανικήν διάλεκτον, πολλά ολίγοι έξ αυτών γνωρίζουν τήν έλληνικήν, και ταύτην βαρβαρικώτατα.
Μετά τούς Λιάπηδες κατά τήν Μεσόγαιον, γειτονεύουν οί Τόσκηδες έθνος άνδρείον, πολεμικόν, φιλόξενον, έπίμονον είς τούς κινδύνους και πιστόν εις τούς φίλους· ούτοι δέν είναι τόσον ορμητικοί είς τούς πολέμους ώς οί Τσάμηδες, δυσκόλως όμως δύναται τις νά τούς τρέψη εις φυγήν έχουσι μέτριον ανάστημα σώματος καί εύρωστον, κεφαλάς μεγάλας καί σφαιροειδείς, φέρουσι δέ τά δευτερεία εις τήν κακοπάθειαν μέ τούς Λιάπηδες· ή διάλεκτός
των όμως είναι ή αύτη, ώς τών Λιάπηδων.
Είς τήν Μεσόγειον καί κατά τό δυτικοβόρειον μέρος γειτονεύουν ο Γκέγκηδες, έθνος άνδρειότερον άπό τά ρηθέντα τρία, ορμητικόν καί έπίμονον είς τούς κινδύνους· όταν δμως καταντήση είς άταξίαν, φθείρεται άπό τόν έχθρόν, επειδή ούτε ταχύπουν είναι διά ν’ άποφύγη τόν κίνδυνον, ούτε στρατηγηματικόν νά υπερασπίση τήν ύπαρξίν του· αν τύχη όμως έμπειροπολέμου αρχηγού, τότε δυσκόλως νικάται· είναι μεγαλόσωμοι, ειλικρινείς, πιστοί είς τάς υποσχέσεις των, άλλ' άμβλύνοες· ή διάλεκτος των είναι Ιλλυρική, μεμιγμένη όμως μέ τήν Άλβανικήν τήν δέ Έλληνικήν διόλου άγνοούσιν.
Ένώ λοιπόν ό Χουρσίτ πασάς έξέδωκε προσταγήν πρός τούς αρχηγούς τών στρατευμάτων νά είναι έτοιμοι δι' εκστρατείαν, οί οπλαρχηγοί Τσάμηδες έπαρουσιάσθησαν πρός αυτόν καί τώ έπρόβαλαν τά ακόλουθα:
«Υψηλότατε Βεζίρ ! ημείς κατά τήν προσκυνητήν προσταγήν σου είμεθα έτοιμοι μέ τούς ύπό τήν όδηγίαν μας νά ύπάγωμεν, δπου προστάξετε, καί μέ τήν δύναμιν του μεγάλου Προφήτου μας, και αγίαν εύχήν του κραταιοτάτου βασιλέως μας έλπίζομεν νά έξολοθρεύσωμεν αυτούς τούς άποστάτας Γκιαούρηδες· σέ παρακαλούμεν δμως νά βάλης κανένα προσωρινόν καπάκι μ' αυτούς τούς κιαφίρηδες Σουλιώτας καί κακούς γείτονάς μας· διότι οπόταν ήμείς μακρυνθώμεν άπ' έδώ, αυτοί δύνανται έπειτα νά σκλαβώσουν τάς γυναίκας μας καί παιδιά μας καί τότε τί μας ωφελούν πλέον οί σκλάβοι, αί σκλάβαι καί τά λάφυρα, τά οποία θά πάρωμεν, οπόταν χάσωμεν τά ιδικά μας;»
Βαθείαν έντύπωσιν έπροξένησαν ταύτα τά προβλήματα τών Τσάμηδων είς τήν κεφαλήν του Χουρσίτ πασά, διό ενέκρινε νά πολιτευθή, ή άληθέστερον ειπείν, ν' άπατήση τούς Σουλιώτας, φοβούμενος μήπως μετά τον εκείθεν άναχωρισμόν του, έπαναστατήσωσιν όλην την Ήπειρον και τότε τα Τουρκαλβανικά στρατεύματα, και κατ’ εξοχήν τά Τσάμικα, ήσαν βιασμένα νά έπιστρέψωσιν εις τά ίδια, πρός ύπεράσπισιν τών οικογενειών των διό και έπεμψε πρός αυτούς τήν έξής έπιστολήν.
Επιστολή του Μεχμέτ Χουρσίτ πασά προς τους Σουλιώτας
Καπετανέοι και λοιποί Σουλιώται σας χαιρετώ.
»
Δίκαιον είχετε νά κινήσετε τά δπλα εναντίον το υψηλού Δεβλετίου, έως της σήμερον· τό σφάλμα δμως δεν είναι ίδικόν σας, άλλα του προκατόχου μου Ισμαήλ πασά, δστις δέν έ'πραξε κατά τό βασιλικόν φερμάνι, τό οποίον έλεγεν, ότι όσοι εκείνοι, γκερέκ Μουσουλμάνοι, γκερέκ ραγιάδες, έδιώχθησαν, και ήρπάχθησαν τά υποστατικά των από τόν χαΐνην Άλή πασάν, τώρα νά έπιστρέψωσιν είς τήν πατρίδαν των, νά λάβουν τά υποστατικά των και νά κινήσουν τά όπλα κατ αύτού διά να τον εξολοθρεύσουν άλλ' ό Ισμαήλ πασάς, άν διά όλους τους άλλους ράντισε νά ένεργηθηή τό βασιλικόν φερμάνι, είς έσάς όμως όχι μόνον πατρίδα και υποστατικά δέν έδωκεν, άλλα συνήργησε πρύς τούτοις και να σας χάση δλους, καθώς μέ βεβαιότητα επληροφορήθην περί τούτου· εσείς δέ, διά νά αποφύγετε μέν αυτόν τόν κίνδυνον, απολαύσετε δέ τήν πατρίδα σας και υποστατικά, έβιάσθητε νά συμμαχήσετε μέ τόν πρώην άσπονδον έχθρόν σας Άλή πασάν· δι’ αυτήν λοιπόν τήν αίτίαν και τό δίκαιον και τό υψηλόν Δεβλέτι δχι μόνον δέν σας έχει είς τό γαζέπι του ογήν του), άλλά σας δίδει ακόμη δι' έμού και τό ράϊ (συγχώρησιν) διά πάντα· σας συγχωρεί νά έχετε και εξουσιάζετε τόν τόπον σας και υποστατικά σας, καθώς και πρώτα· νά ζήτε μέ τά ίδια προνόμια, τά οποία άπελαμβάνετε και έξ αρχής, χωρίς νά έμπορή κανένας γείτων νά σας ενοχλήση· άνίσως πάλιν έχετε σκοπόν νά μου ζητήσετε και άλλα πράγματα, από τά οποία έχετε χρείαν, στείλετε μοι εδώ δύο ή τρεις καπετανέους μέ πληρεξούσια γράμματά σας, διά νά στερεώσωμεν τήν ειρήνην και άμνηστείαν και νά σας δώσωμεν και ό,τι αλλο ζητείτε· νά στείλετε όμως τό γρηγορώτερον, επειδή βιάζομαι νά κινήσω μέ τά στρατεύματα διά νά υπάγω, όπου είμαι προσταγμένος άπό τό κραταιόν όψηλόν Δεβλέτι μου· και υγιαίνετε.
Τη 5 Μαΐου 1822, Ιωάννινα.
Ό Σερασκέρης και πληρεξούσιος όλων τών είς
τήν Ρούμελην "Οθωμανικών στρατευμάτων
Βεζίρ Μεχμέτ Χουρσίτ Πασάς.
Πηγές:
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΠΕΡΡΑΙΒΟΥ-ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ
ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ
ΠΟΛΕΜΙΚΑ
Οί Τσάμηδες κατοικούσι τήν παλαιάν θεσπρωτίαν, νυν δέ λεγομένην Παρακάλαμον, ή κατοικία των αρχίζει άπό τό Σούλιον καί τελειώνει εις τόν Δώδωνα (Μπίστριτζα) ποταμόν· είναι θρήσκοι, αλαζόνες καί ορμητικότεροι άπό τούς άλλους εις τούς πολέμους, όστις όμως άνθέξη τήν πρώτην όρμήν των, ευκόλως τους τρέπει έπειτα εις φυγήν, επειδή είναι καθ' ύπερβολήν άμφιρρεπείς· δέν φυλάττουσι τόσον τάς συμφωνίας και υποσχέσεις, εύφημίζονται δέ παρά πάντων ώς έπιτηδειότεροι χορευταί, και τοις αρέσκει ό πολύτιμος ιματισμός· είναι εύρωστοι και εύσχημοι· καί μολονότι όμιλούσι τήν Άλβανικήν διάλεκτον, ώς φυσικήν άλλά καί μετά τήν άπλοελληνικήν, εκφράζονται όμως ορθώς άνδρες τε καί γυναίκες καί μάλιστα σοι κατοικούσι τά πέριξ της Παραμυθίας.
Μετά τούς Τσάμηδες έπονται οί Λιάπηδες, τών όποιων ή κατοικία αρχίζει άπό τά πέραν μέρος του Δώδωνος ποταμού, καi κατοικούντες τήν Χαωνίαν καί "Ακροκεραύνια όρη έν οίς συμπεριλσμβάνεται καί ή Χειμάρρα, εκτείνονται έως τήν Αυλώνα έχοντες τά παράλια του Ιονικού πελάγους καί μέρος του Άδριατικού κόλπου καί ικανήν έκτασιν της Μεσογείου· είναι άνδρείοι εις τούς πολέμους, άγχίνοες, φιλόξενοι, έπιτηδειότατοι νυκτοκλέπται καί ευχαριστούνται πολύ εις τήν σωματικήν κακοπάθειαν και κατ' εξοχήν εις τήν γυμνότητα και ρυπαρότητα των φορεμάτων, ή οποία τοις χρησιμεύει είς τήν νυκτοκλεψίαν, διά νά μή γνωρίζωνται ώς επί τό πλείστον δέ είναι μικρόσωμοι, δύσμορφοι, άλλ' ακούραστοι· δέν λυπείται ένας Λιάπης αν φονευθή, ή πληγωθή κλέπτων πρόβατον, αίγα, ή άλλο τι είδος, άλλ' ή άπόκρισίς του προς τόν έρωτήσοντα είναι ή έξης. «Κόκκα πέρ κόκκα», δηλαδή κεφαλήν διά κεφαλήν· όλοι έν γένει ομιλούν τήν Άλβανικήν διάλεκτον, πολλά ολίγοι έξ αυτών γνωρίζουν τήν έλληνικήν, και ταύτην βαρβαρικώτατα.
Μετά τούς Λιάπηδες κατά τήν Μεσόγαιον, γειτονεύουν οί Τόσκηδες έθνος άνδρείον, πολεμικόν, φιλόξενον, έπίμονον είς τούς κινδύνους και πιστόν εις τούς φίλους· ούτοι δέν είναι τόσον ορμητικοί είς τούς πολέμους ώς οί Τσάμηδες, δυσκόλως όμως δύναται τις νά τούς τρέψη εις φυγήν έχουσι μέτριον ανάστημα σώματος καί εύρωστον, κεφαλάς μεγάλας καί σφαιροειδείς, φέρουσι δέ τά δευτερεία εις τήν κακοπάθειαν μέ τούς Λιάπηδες· ή διάλεκτός
των όμως είναι ή αύτη, ώς τών Λιάπηδων.
Είς τήν Μεσόγειον καί κατά τό δυτικοβόρειον μέρος γειτονεύουν ο Γκέγκηδες, έθνος άνδρειότερον άπό τά ρηθέντα τρία, ορμητικόν καί έπίμονον είς τούς κινδύνους· όταν δμως καταντήση είς άταξίαν, φθείρεται άπό τόν έχθρόν, επειδή ούτε ταχύπουν είναι διά ν’ άποφύγη τόν κίνδυνον, ούτε στρατηγηματικόν νά υπερασπίση τήν ύπαρξίν του· αν τύχη όμως έμπειροπολέμου αρχηγού, τότε δυσκόλως νικάται· είναι μεγαλόσωμοι, ειλικρινείς, πιστοί είς τάς υποσχέσεις των, άλλ' άμβλύνοες· ή διάλεκτος των είναι Ιλλυρική, μεμιγμένη όμως μέ τήν Άλβανικήν τήν δέ Έλληνικήν διόλου άγνοούσιν.
Ένώ λοιπόν ό Χουρσίτ πασάς έξέδωκε προσταγήν πρός τούς αρχηγούς τών στρατευμάτων νά είναι έτοιμοι δι' εκστρατείαν, οί οπλαρχηγοί Τσάμηδες έπαρουσιάσθησαν πρός αυτόν καί τώ έπρόβαλαν τά ακόλουθα:
«Υψηλότατε Βεζίρ ! ημείς κατά τήν προσκυνητήν προσταγήν σου είμεθα έτοιμοι μέ τούς ύπό τήν όδηγίαν μας νά ύπάγωμεν, δπου προστάξετε, καί μέ τήν δύναμιν του μεγάλου Προφήτου μας, και αγίαν εύχήν του κραταιοτάτου βασιλέως μας έλπίζομεν νά έξολοθρεύσωμεν αυτούς τούς άποστάτας Γκιαούρηδες· σέ παρακαλούμεν δμως νά βάλης κανένα προσωρινόν καπάκι μ' αυτούς τούς κιαφίρηδες Σουλιώτας καί κακούς γείτονάς μας· διότι οπόταν ήμείς μακρυνθώμεν άπ' έδώ, αυτοί δύνανται έπειτα νά σκλαβώσουν τάς γυναίκας μας καί παιδιά μας καί τότε τί μας ωφελούν πλέον οί σκλάβοι, αί σκλάβαι καί τά λάφυρα, τά οποία θά πάρωμεν, οπόταν χάσωμεν τά ιδικά μας;»
Βαθείαν έντύπωσιν έπροξένησαν ταύτα τά προβλήματα τών Τσάμηδων είς τήν κεφαλήν του Χουρσίτ πασά, διό ενέκρινε νά πολιτευθή, ή άληθέστερον ειπείν, ν' άπατήση τούς Σουλιώτας, φοβούμενος μήπως μετά τον εκείθεν άναχωρισμόν του, έπαναστατήσωσιν όλην την Ήπειρον και τότε τα Τουρκαλβανικά στρατεύματα, και κατ’ εξοχήν τά Τσάμικα, ήσαν βιασμένα νά έπιστρέψωσιν εις τά ίδια, πρός ύπεράσπισιν τών οικογενειών των διό και έπεμψε πρός αυτούς τήν έξής έπιστολήν.
Επιστολή του Μεχμέτ Χουρσίτ πασά προς τους Σουλιώτας
Καπετανέοι και λοιποί Σουλιώται σας χαιρετώ.
»
Δίκαιον είχετε νά κινήσετε τά δπλα εναντίον το υψηλού Δεβλετίου, έως της σήμερον· τό σφάλμα δμως δεν είναι ίδικόν σας, άλλα του προκατόχου μου Ισμαήλ πασά, δστις δέν έ'πραξε κατά τό βασιλικόν φερμάνι, τό οποίον έλεγεν, ότι όσοι εκείνοι, γκερέκ Μουσουλμάνοι, γκερέκ ραγιάδες, έδιώχθησαν, και ήρπάχθησαν τά υποστατικά των από τόν χαΐνην Άλή πασάν, τώρα νά έπιστρέψωσιν είς τήν πατρίδαν των, νά λάβουν τά υποστατικά των και νά κινήσουν τά όπλα κατ αύτού διά να τον εξολοθρεύσουν άλλ' ό Ισμαήλ πασάς, άν διά όλους τους άλλους ράντισε νά ένεργηθηή τό βασιλικόν φερμάνι, είς έσάς όμως όχι μόνον πατρίδα και υποστατικά δέν έδωκεν, άλλα συνήργησε πρύς τούτοις και να σας χάση δλους, καθώς μέ βεβαιότητα επληροφορήθην περί τούτου· εσείς δέ, διά νά αποφύγετε μέν αυτόν τόν κίνδυνον, απολαύσετε δέ τήν πατρίδα σας και υποστατικά, έβιάσθητε νά συμμαχήσετε μέ τόν πρώην άσπονδον έχθρόν σας Άλή πασάν· δι’ αυτήν λοιπόν τήν αίτίαν και τό δίκαιον και τό υψηλόν Δεβλέτι δχι μόνον δέν σας έχει είς τό γαζέπι του ογήν του), άλλά σας δίδει ακόμη δι' έμού και τό ράϊ (συγχώρησιν) διά πάντα· σας συγχωρεί νά έχετε και εξουσιάζετε τόν τόπον σας και υποστατικά σας, καθώς και πρώτα· νά ζήτε μέ τά ίδια προνόμια, τά οποία άπελαμβάνετε και έξ αρχής, χωρίς νά έμπορή κανένας γείτων νά σας ενοχλήση· άνίσως πάλιν έχετε σκοπόν νά μου ζητήσετε και άλλα πράγματα, από τά οποία έχετε χρείαν, στείλετε μοι εδώ δύο ή τρεις καπετανέους μέ πληρεξούσια γράμματά σας, διά νά στερεώσωμεν τήν ειρήνην και άμνηστείαν και νά σας δώσωμεν και ό,τι αλλο ζητείτε· νά στείλετε όμως τό γρηγορώτερον, επειδή βιάζομαι νά κινήσω μέ τά στρατεύματα διά νά υπάγω, όπου είμαι προσταγμένος άπό τό κραταιόν όψηλόν Δεβλέτι μου· και υγιαίνετε.
Τη 5 Μαΐου 1822, Ιωάννινα.
Ό Σερασκέρης και πληρεξούσιος όλων τών είς
τήν Ρούμελην "Οθωμανικών στρατευμάτων
Βεζίρ Μεχμέτ Χουρσίτ Πασάς.
Πηγές:
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΠΕΡΡΑΙΒΟΥ-ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ
ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ
ΠΟΛΕΜΙΚΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου