Τα μετά την Νίκην του Χαϊδαρίου Δρώμενα.
Λαβόντες εύκαιρίαν οι Τούρκοι κατεσκεύασαν μέ ταχύτητα προμαχώνας καί κανονοστάσιον, δπου στήσαντες δύο κανόνια έκτυπούσαν τά Ελλη νικά όχυρώματα· εν σώμα πεντακοσίων Τουρκαλβανών, κατάλαβαν τά πλάγια του πρώτου όχυρώματος, μεταχειριζόμενον δέ προφυλακτικά κιβώτια πλήρη χώματος, σακκία γέμοντα μαλλία, καπότας πολυδί πλους, δοκούς, άνε φέρετο παρά τό όχύρωμα, ό σκοπός αυτών απέβλεπε νά τό πολιορκήση εις τρόπον, ώστε νά μή δυνηθή τις έξ αυτών νά σωθή διά της φυγής· δι΄ δσον έπροσπάθησεν ό Αρχηγός νά καταπείση τούς οπλαρχηγούς νά κινηθώσι κατά του έχθρού, απέτυχε· μάλιστα τό άπειροπόλεμον τινών αξιωματικών, ή ίσχυρογνωμία του Συνταγματάρχου Φαβιέρου οδήγησαν τόν έχθρόν νά μετα χειρισθή όλεθριότερα μέτρα κατά τών Ελλήνων διέταξε τό ίππικόν διαιρεθέν είς δύο νά τοποθετηθή τό μέν εις τούς μεσημβρινούς, τό δέ είς τούς βορείους πρόποδας του Κορυδαλού, τό δέ πεζικόν νά κτυπήση μετά ταύτα άποφασιστικώς τό κέντρον καί τρέψη εις φυγήν ούτω δή περικυκλωμένον καί άπό τά πλάγια διά του ίππικού ν' άφανισθή κατά κράτος· άλλά τό διά τούς μεσημβρινούς πρόποδας διευθυνθέν ίππικόν άπήντησεν άνδρείαν, ή άληθέστερον ειπείν ριψοκίνδυνον άνθίστασιν άπό τούς φιλέλληνας· ή όρμή των έδείχθη τόσον τολμηρά, και επίμονος, ώστ' έβιάσθη τό ίππικόν νά έπιστρέψη εις τήν πρώτην του θέσιν τό παράδειγμα των φιλελλήνων ερέθισε τήν φιλοτιμίαν των οπλαρχηγών Κριζιώτου και Βάσου, νά διώξωσιν άπό τούς βορείους πρόποδας τό άλλο ήμισυ του ιππικού μέ τήν αυτήν άνδρείαν· πλησίον του πρώτου όχυρώματος κατά δυσμάς έφ' υψηλότερου τινός λόφου, έμάχετο ανδρείως ό χιλίαρχος Ιωάννης Κώστα, άπό χωρίον Γότσιστα κείμενον είς τούς πρόποδας του Πίνδου· ούτος διά της ανδρείας άνθιστάσεως δέν άφησε τούς εχθρούς νά προχωρήσωσι, μολονότι έπληγώθη μικρόν δραμε και ό ίδιος Αρχηγός είς βοήθειάν του· άλλά τον έπαρακάλεσε νά έπιστρέψη είς τήν θέσιν του, λέγων ότι, ή ιδική του ζωή είναι ή σωτηρία δλου του στρατοπέδου, και ότι ελπίζει νά μή λάβη χρείαν της επικουρίας του, βλέπων τόν έχθρόν μικροψυχούντα μάλλον, ή γαυριώντα, ώς τό πρώτον. Ο Αρχηγός έπαινέσας πρεπόντως τόν όπλαρχηγόν έπέστρεψεν είς τήν θέσιν του παρατηρών πανταχόθεν του έχθρού τά κινήματα και διατάττων τά δέοντα· κατά τήν ένδεκάτην ώραν της ημέρας απειροπόλεμοι τίνες, έκ των Μεγαρικών χωρίων καταγόμενοι, άφήσαντες τάς θέσεις των διευθύνοντο είς τήν κορυψήν του όρους· ή αταξία τούτων, μολονότι ύβρίσθη αυστηρώς, δέν έδιορθώθη, ερέθισε προσέτι και άλλους νά τούς μιμηθώσιν· ό Αρχηγός διέταξε τόν Περραιβόν προφορικώς με επίτηδες μηνύτορα δτι ν' άφήση τό όχύρωμα και ένωθή μετ' αύτού είς τόν περίβολον μέ τόν πλέον έπιτήδειον και ακίνδυνον τρόπον, δπου ένδυναμωθέντα αμφότερα τά σώματα σύν έκείνω του χιλιάρχου Ιωάννη Κώστα, νά φροντίσωσι διά τήν σωτηρίαν των· τω άπεκρίθη δτι, πρό του σκότους της νυκτός δέν συμφέρει νά έξέλθη του όχυρώματος διότι τό πεζόν και ίππικόν παρίσταται κατά πρόσωπον και πλάγια του όχυρώματος, και άμα ίδωσιν όπισθοδρομούντας τούς 'Ελληνας, τούς προλαμβάνουσι και άφανίζουσι πριν φθάσωσιν εις τόν περίβολον και τότε μέλλει νά κιδυνεύση και όλον τό στρατόπεδον· ό Αρχηγός, διά νά εύκολύνη τήν εξοδον του Περραιβού, λαβών τριακόσιους στρατιώτας έσυσσωματώθη μετά του Ί. Κώστα, σκοπεύων ν' άπομακρύνη τόν έχθρόν διά τίνος ανδρείας προσβολής· ή παρουσία του έγκαρδίωσεν ούκ ολίγον τούς Έλληνας και ή όρμή του άφ' έτέρου έπροξένησε φόβον και άταξίαν είς τούς Τούρκους, άλλά δέν έδυνήθη νά τούς άπομακρύνη πολύ, επειδή το ίππικόν ίστατο έκ διαταγής άπό τά όπισθεν του πεζικού μέ τά ξίφη εις τάς χείρας έπαπειλούν τον θάνατον είς τον όπισθοδρομήσαντα. Αποτυχών του σκοπού έπέστρεψεν έκ νέου εις τον περίβολον· περί δέ τήν ήμισυ ώραν της νυκτός έκοινοποίησεν ό Περραιβός προς όλους τούς αξιωματικούς καί στρατιώτας δτι, οπόταν ό ίδιος προφέρη μεγαλοφώνως τό «Επάνω τους, Έλληνες, επάνω τους» τότε καί αυτοί νά έκφωνήσωσι τούς αυτούς λόγους, νά κτυπώσι τούς πόδας κατά γης προσποιούμενοι δτι μέλλον νά όρμήσωσι κατ' αυτών, τή άληθεία δέ, νά έξακολουθήσωσι τά βήματά του, τά όποία διευθύνοντο προς τόν Άρχηγόν· κατά καλήν τύχην, τό στρατήγημα ελαβεν αίσίαν εκβασιν οί Τούρκοι έκατάλαβαν έπειτα δτι ήπατήθησαν άπό τούς λόγους τών Ελλήνων, μολαταύτα δεν έτόλμησαν νά τούς διώξωσιν, ούτε εις τό όχύρωμα νά είσέλθωσι, φοβούμενοι πάντοτε τινά ενέδραν· συσσωματωθείς μετά του Αρχηγού, οπισθοδρομούν δλοι όμού ήσύχως, καί δσον οίον τε αψοφητί, ίνα μή, ακούσας ό έχθρός τόν κρότον, πέμψη κατόπιν τό ίππικόν καί τούς βάλη είς σύγχυσιν· ό χιλίαρχος Ιωάννης ένέκρινεν συμφερότερον νά βαστάση ακόμη τήν θέσιν του, διά νά μή στοχασθούν οί Τούρκοι δτι οί Έλληνες διόλου άνεχώρησαν, ό δέ Καραϊσκάκης νά προκαταλάβη καί ασφαλίση τούς πρόποδας του όρους καί επομένως νά οπισθοδρομημήση καί αυτός ακινδύνως. Η γνώμη του εδέχθη καί ένεργήθη· γνούς ό Κιουταχής τήν έκ διαλειμμάτων όπισθοδρόμησιν τών Ελλήνων, διέταξεν έκ δευτέρου τό ίππικόν του νά εμπδίση τήν άνάβασίν του, άλλ έβιάσθη νά έπιστρέψη ώς καί πρότερον ήττημένον· συσσωματωθέντες λοιπόν άπαντες άνήλθον είς τας κορυφάς του Κορυδαλού, δπου έκάθησαν μικρόν δι' άνάπνευσιν του κόπου, πείνας, δίψης, καί άπόλαυσιν του φωτός της σελήνης· διότι έμελλον νά διαβώσι άπό κρημνώδεις καί δασώδεις στενωπούς· περί δέ τά μέσα της νυκτός έφθασαν είς Ελευσίνα.Τοιαύτη ύπήρξεν ή μάχη του Χαϊδαρίου, είς τήν οποίαν έκ μέν των Ελλήνων έσκοτώθησαν ένδεκα άπέθανον δέ πέντε έκ τών δεκαεπτά πληγωθέντων, δεκαοκτώ ετι τακτικοί, καί δεκαέξ έσυλλήφθησαν ζώντες, τούς όποίους τήν δευτέραν ήμέραν έκαρατόμησαν· έπληγώθησαν είκοσιδύο. Τέσσαρα κανόνια του τακτικού, ων oι τροχοί συνεθλάσθησαν μετά τρίτον καί τέταρτον κανονοβολισμόν έμειναν λάφυρον του έχθρού, ομοίως και τά πλειότερα κινητά πράγματα του αύτου σώματος· έκ τών Τούρκων έφονεύθησαν υπέρ τούς πεντακοσίους, έκτός τών πληγωμένων, μεταξύ τών οποίων ήσαν και ίκανοί αξιωματικοί, κατά τήν οποίαν έλαβαν πληροφορίαν οί Έλληνες.Τήν έπιούσαν επεμψεν ό Αρχηγός τούς πληγωμένους εις τό έν Σαλαμίνι νοσοκομείον, ό δέ Φαβιέρος , λυπημένος ων διά τά εις τό σώμα του συμβάντα, μάλλον δέ δυσαρεστημένος άπό τόν Αρχηγόν, έλέγξαντα τήν άπείθειάν του, έπλευσε διά τήν Σαλαμίνα μ' δλον του τό τάγμα. Μετά τίνων ήμερών παρέλευσιν ό φρούραρχος της Ακροπόλεως Αθηνών έγραψε προς τόν Αρχηγόν ζητών στρατιωτικήν δύναμιν ώς έκ τών πολιορκουμένων αποθανόντων πολλών εις τάς μάχας, και άλλων άσθενούντων άπό λοιμικήν νόσον. Τούτο ην αληθές· διότι ό Γκούρας, άντί νά προσκαλέση εις τήν Ακρόπολιν έμπειροπολέμους καί ανδρείους Ελληνας, είσήξεν έν στίφος γυναικοπαίδων, τά όποία έχρεώστει νά πέμψη εις Σαλαμίνα και Αίγιναν πρό της πολιορκίας. Το πρόσφατον παράδειγμα του Μεσολογγίου ην ό μόνος αλάνθαστος διδάσκαλός του· ο Αρχηγός έπαρακίνησε τόν στρατηγόν Κριζώτην νά έμβη μ' δσους στρατιώτας δυνηθή νά συνάξη, οίτινες δέν υπερέβησαν τούς διακόσιους τριάκοντα. Τοις έδωκεν είκοσι χιλιάδες γρόσια δι΄ έξοικονόμησιν ευκόλυνε τήν είσοδόν των κατά τόν άκόλουθον τρόπον. Καθ΄ ην νύκτα (τη 11 "Οκτωβρίου) έμελλον ν' άποβώσι πλησίον τών τριών πύργων, ό Αρχηγός έστράτευσε διά ξηράς, διαβάς άπό τό Μενίδιον, άπήλθεν εις τό χωρίον Δραγουμάνον, πλησίον όν της γέφυρας· έκεί συναθροίσαντες φρύγανα, ξύλα, χόρτα ξηρά, και τά παρόμοια, καί παλλάς δι΄αυτών φωτίας άνάψαντες, έπροπορεύθησαν παρά τήν γέφυραν, δπου παραταχθέντες στοιχηδόν ήρξαντο πυροβολήν οί Τούρκοι, προειδοποιηθέντες περί τούτου άπό τούς έν Μενιδίω φυλάττοντας συντρόφους των, παρετάχθησαν εις άμυντικήν μάχην, φοβούμενοι τί νυκτερινόν στρατήγημα, η νέαν κατ' αυτών έκστρατείαν, ώς έκείνην του Χαϊδαρίου· ούτω λοιπόν είσήλθεν ακινδύνως ό Κριζώτης μετά τών συντρόφων· δχι ομως κατ' έκείνην την στιγμήν, αλλά περί τά μέσα της νυκτός ένεκα των εναντίων ανέμων· είσελθών έλαβε την διοίκησιν του φρουρίου αμέσως, διότι ό δυστυχής Γκούρας είχεν άποθάνη κατά τήν τριακοστήν του Σεπτεμβρίου, τρίτη ώρα της νυκτός, καθ΄ ην διατάξας τινάς στρατιώτας νά φυλάξωσι άναγκαίαν τινα θέσιν προς τάς δυτικάς επάλξεις του φρουρίου, και άπειθησάντων, λαβών τό πυροβόλον δπλον του άπήλθεν ό ίδιος· άλλ' έν ώ διεύθυνεν αυτό κατά τών εχθρών, εξαίφνης έκτύπησεν αυτόν κατά μέτωπον άλλη σφαίρα πυροβόλου εχθρική, ήτις και αμέσως τον ένέκρωσεν. Οί δέ Έλληνες μετά μιας ώρας πυροβολικήν χρόνοτριβήν επέστρεψαν πάλιν διά της δημοσίου όδού εις τήν Ελευσίνα. Μετά τήν είς Αθήνας είσοδον της φρουράς παρεγένοντο εις Ελευσίνα και άλλα σώματα άπό Μέγαρα καί Πελοπόννησον, τά όποία είχαν ανδρείους και έμπειροπολέμους οπλαρχηγούς Σουλιώτας· δηλαδή, τον Γιώτην Δαγκλήν, Διαμάντην Ζέρβαν, Γεώργιον Ζήκου Τζαβέλλα, Γιαννούσην Πανομάραν και Αθανάσιον Κουτζονίκαν προς τούτοις τον Χριστόδουλον Χ. Πέτρου Θετταλόν καί Γιαννάκην Σουλτάνην Άκαρνάνα. Τούτων απάντων ό αριθμός ήν υπέρ τούς χιλίους· μία τοιαύτη εκλεκτή δύναμις, οδηγομένη καί έκ τών μνημονευθέντων οπλαρχηγών καί τόσων άλλων πρό αυτών, έπολλαπλασίασε τήν φιλοτιμίαν του Αρχηγού είς βαθμόν, ώστε νά έπιχειρισθή στάδιον μεγαλυτέρων καί έπικινδυνεστέρων αγώνων· διό προσκαλέσας δλους τούς οπλαρχηγούς είς συμβούλιον πολεμικόν, ώμίλησεν ώς εφεξής. «Αδελφοί στρατηγοί καί συναγωνισταί! ή θέσις τήν οποίαν φυλάττομεν, ούτε ημάς ωφελεί, ούτε τόν έχθρόν δύναται νά βλάψη. Ή μάχη του Χαϊδαρίου, άν καί τόν έφόβισεν, άλλά δέν τόν έσάλευσεν άπό τήν θέσιν του· ζημίαν ίσως έμελλε νά υποφέρη σημαντικότερον, άν δλοι οί Έλληνες έπολέμουν μέ τήν αυτήν φιλοτιμίαν καί άμιλλαν· τούτου ένεκα, ανάγκη πάσα νά έφεύρωμεν άλλα σχέδια, δι΄ ων καί τόν έχθρόν νά βλάψωμεν καί τήν πολιορκίαν Αθηνών νά διαλύσωμεν· κατ' έμήν λοιπόν γνώμην κρίνω συμφερώτερον (καί μάλιστα διότι μας προσκαλούσι καί οί οπλαρχηγοί Γ. Δυοβουνιώτης καί Ιωάννης Ρούκης) νά στρατεύσωμεν διά τήν Ανατολικήν Ελλάδα, νά διώξωμεν εκείθεν, εί δυνατόν, δλας τάς Οθωμανικάς φρουράς, νά όπλίσωμεν έκ νέου τούς ύποδουλωθέντας Ελληνας, νά κόψωμεν τήν κοινωνίαν της Ρούμελης μέ τόν Κιουταχήν, κλείοντες τάς θερμοπύλας, τέλος πάντων νά κάμωμεν δσα αί περιστάσεις μάς οδηγήσουν καί ή άξιότης μας δυνηθή νά κατορθώση». Η γνώμη του 'Αρχηγού, ου μόνον έπηνέθη παρ΄ δλων των οπλαρχηγών, άλλά τον έπαρακάλεσαν νά την ένεργήση καί μέ ταχύτητα· αμέσως όθεν μέ κοινήν γνώμην ενέκρινε νά φυλαχθή ή θέσις της Έλευσίνος, ήτις καί τάς έπιδρομάς των Τούρκων κατά τών Δερβενοχωρίων μέλλει ν' άναχαιτίζη καί τον Κιουταχήν θέλει καταστήσει άνήσυχον μέ τούς κατά καιρόν άκροβολισμούς· φύλακα καί άρχηγόν ταύτης της θέσεως διέταξε τον όπλαρχηγόν Βάσον Μαυροβουνιώτην μέ χιλίους στρατιώτας ύπ' όδηγίαν του έκ τών κατοίκων τών Δερβενοχωρίων · ό δέ Αρχηγός μέ δύο χιλιάδας άνδρας πολεμικούς καί έξήκοντα τεσσάρους ιππείς, τών όποίων ίππαρχος ήν ό ανδρείος Χατζή Μιχάλης, έστράτευσε κατά τήν είκοστήν πέμπτην του Οκτωβρίου μηνός του 1826, διά τάς Θεσπιάς (Δουμπρένα), δπου μεθ' ημέρας τρεις έφθασαν μέ κακοκαιρίαν καί ραγδαίον ύετόν· οί Τούρκοι, ίδόντες εξαίφνης τούς Έλληνας, μή δντες πλείονες τών τριακοσίων, δέν έτόλμησαν ν' άντισταθώσιν έκ του συστάδην, άλλά κατέφυγον είς τρεις δυνατούς πύργους· κυριεύσαντες οί Ελληνες τό πλησίον χωρίον Κακόσι καί τό μιας ώρας άπέχον Χόστια, κείμενα αμφότερα είς τούς πρόποδας του Έλικώνος, τό πρώτον κατά μεσημβρίαν, τό δεύτερον κατ' ανατολάς, έπλησίασαν τω πρωί προσκαλούντες αυτούς είς μάχην· άφού καί δι΄ ενός μικρού κανονίου κομισθέντος έκ του πλησίον λιμένος (Άγιος Ιωάννης) δέν έδυνήθησαν νά βλάψωσι τούς πύργους, έπολιόρκουν αυτούς διά τών πυροβόλων δπλων.
Πηγές:
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΕΡΡΑΙΒΟΣ-ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ
ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΠΟΛΕΜΙΚΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου