Μάχη τών Δερβενακίων, κειμένων μεταξύ Άργους και Κορίνθου.
Άναχωρήσας άπό τό Σούλιον ό Χουρσίτ πασάς και φθάσας εις Λάρισαν, αμέσως έξεκίνησεν είκοσιδύο χιλιάδας στρατεύματα ύπό την όδηγίαν δύο πασάδων, δηλαδή Ίσοούφ πασά Δράμαλη και Άλή πασά Πελοποννήσου, έξ ων τά μέν δύο τρίτα ήσαν 'Ασιανοί, οι δέ επίλοιποι Τουρκαλβανοί· οδτοι διαβάντες την άνατολικήν Ελλάδα και τον Ίσθμόν άκωλύτως και κυριεύσαντες τήν Άκροκόρινθον, δραπετευσάσης της φυλακής, άπήλθον εις τό ΄Αργός, δπου και έστρατοπέδευσαν πανστρατιά. Τούτου του τόπου οί μέν κάτοικοι κατέφυγον εις τά όρη και κοιλάδας, τά δέ μέλη της διοικήσεως εισήλθον εις τά παρά τόν Άργολικόν κόλπον παραπλέοντα Ελληνικά πλοία. Τότε πολύς φόβος διεχύθη καθ' δλην την Πελοπόννησον και βέβαια ή δύναμις αύτη εμελλεν αναμφιβόλως νά την καθυποτάξη, έάν ή διχόνοια των δύο πασάδων και ή γενναία άπόψασις του Δημητρίου Υψηλάντη δεν συνήργουν εις τά διατρέξαντα· διότι άφ' ής ώρας έστρατοπέδευσαν, ό μέν Άλή πασάς, ώς αυτόχθων και ειδήμων τών Πελοποννησιακών πραγμάτων κσί τοποθεσιών, έγνωμοδότησε νά διαιρεθή τό στράτευμα εις τρία σώματα, έξ ών τό μέν πρώτον νά διευθυνθή διά τήν Τριπολιτζάν, τό δέ δεύτερον μέ τό πλειότερον ίππικόν διά τήν ΄Ηλιδα καί τό τρίτον διά τήν Ναυπλίαν και όλην τήν έπαρχίαν της Κορίνθου· ό δέ στρατηγός του Δράμαλης, έπιστηριζόμενος εις τήν πληθύν τών στρατευμάτων, έφρόνει τό εναντίον, λέγων δτι δέν πρέπει νά ριψο-κινδυνεύσωσι τά στρατεύματα κατά τον ρηθέντα τρόπον, διότι οί Πελοποννήσιοι, βλέποντες τήν τρομεράν των δύναμιν, θέλουσι βιασθή εντός ολίγων ήμερών νά προσκυνήσωσι· τουναντίον δέ, τότε ανάγκη πάσα νά κυριεύσωσι πρώτον τό φρούριον τού Αργους καί επομένως νά έμβωσι πανστρατιά εις τά ενδότερα της Πελοποννήσου. Τό δεύτερον σχέδιον του Δράμαλη έδωσεν εύκαιρίαν εις τόν άρχηγόν της Πελοποννήσου θεόδωρον Κολοκοτρώνην νά διόρθώση τό σφάλμα του· δστις, επειδή είχε τήν πολιορκίαν τών Παλαιών Πατρών, έπροσπάθει νά καταλύση καί τήν τότε Διοίκησιν, μή συγχωρήσασαν νά παραλάβη τάς προσόδους τών Πατρών, τάς οποίας έζήτησε προλοβόντως, έπί λόγω, διά νά πλήρωση τούς μισθούς τών στρατιωτών καί τούτου ένεκα έπρόκρινεν άναγκαιοτέραν τήν ίκανοποίησιν τών συμπολιτών του άπό τήν σωτηρίαν της πατρίδος, Ό δέ Δημήτριος Υψηλάντης, μετά πολλάς νουθεσίας καί παραγγελίας πατριωτικάς, έπεμψε προς αυτόν εγγράφως τούς τελευταίους τούτους λόγους. «Αθεόφοβε ! επήρες τήν πατρίδα εις τόν λαιμόν σου· οί Τούρκοι έμβήκαν εις τήν Κόρινθον κσί αύριον ίσως είναι έδώ· δψει έν ήμερα κρίσεως». Μετά δέ τήν παραλαβήν του αισθαντικού τούτου γραμματίου, διέβη άπό Τριπολιτζάν εις Αργος. Ό ΎΦηλάντης δμως, διά νά ρίψη δλην τήν προσοχήν του εχθρού εις τό παρημελημένον φρούριον του ΄Αργούς, άφού έμβηκε μέ τετρακόσιους ΄Ελληνας, έχων μεθ' εαυτού καί ένα υίόν του Πέτρου Μαυρομιχάλη καί έτερον τοΰ Κολοκοτρώνη, παρήγγειλε νά καλέσουν τό δπλα άφ΄ δλων τών επαρχιών της Πελοποννήσου καί νά μήν αφήσουν τόν έχθρόν νά προχώρηση περαιτέρω, διότι αδύνατοι οδσαι αί έπαρχίαι καί μεμονωμέναι αφανίζονται μία κατόπιν της άλλης. Βλέπων ό εχθρός τότε τάς καθημερινός στρατολογίας τών Ελλήνων, απεφάσισε νά κυριεύση μέ έφοδον τό ρηθέν φρούριον. Άλλ' οσάκις έφώρμησε πάντοτε απέτυχε μέ ίκανήν ζημίαν· άφ΄ δσας δέ τροφάς έφερε μαζί του μέ καμήλους καί φορτηγά ζώα, μέρος μέν ικανόν έπεμψεν εις τούς έν Ναυπλία λιμώττοντας έκ της προ μικρού διαλυθείσης πολιορκίας, αί δέ λοιπαί, διά τάς συνήθεις καταχρήσεις των, ολίγας ημέρας διήρκεσαν. επειδή είχε βεβαίας πληροφορίας δτι ξεκίνησαν άλλαι πλειότεραι άπό την θεσσαλίαν, καθώς καί τωόντι ήν αληθής ή είδησις. 'Αλλ' ό Οδυσσεύς, και αν δεν έδυνήθη νά εμποδίση την είσοδον των Τούρκων, ούσαν πολυάριθμον, τάς τροφάς δμως δλας ήρπασε μετά ταύτα καθ' όδόν· και ούτω το στρατόπεδον, στερούμενον τροφών, κατήντησε νά τρώγη φύλλα των αμπέλων και διαφόρων δένδρων. Ή ελεεινή αυτήή κατάστασις τούς έφερεν εις τοιαύτην άμηχανίαν καί χαύνωσιν, ώστε τό στρατιωτικόν άρχισε νά γογγύζη κατά των αρχηγών και δεν ύπήκουε πλέον τάς διαταγάς των· καί ούτως άπεφάσισαν τήν γενικήν διάλυσιν τοΰ στρατοπέδου καί φροντίδα τήν ασφαλή εξοδον τών στρατευμάτων. Οι δέ οπλαρχηγοί ΄Ελληνες, μαθόντες τήν άπόψασίν των, έπεμψαν προλαβόντως υπέρ τούς πεντακόσιους στρατιώτας ύπό τήν όδηγίαν του Νικήτα καί Κολιοπούλου εις τά Δερβενάκια καί Άγιονόρι, διά νά πιάσουν τάς στενάς θέσεις, άπό τάς όποίας έμελλον νά διαβώσιν οί Τούρκοι, οί όποίοι καί έδοκίμασαν έκεί μεγάλην φθοράν· διότι άφ δσους ήγωνίασθησαν μέ τάς υπολοίπους σωματικάς των δυνάμεις νά περάσωσι τά στενά, μόλις έξ αυτών έσώθησαν πέντε χιλιάδες· οί δέ επίλοιποι άπέθαναν άλλοι εις τό "Αργος άπό τήν πείναν, καί άλλοι έσφάγησαν εις τά Δερβενάκια άπό τά ξίφη τών Ελλήνων έκ δέ τών αρχηγών, ό μέν 'Αλή πασάς είσήλθεν εις Ναυπλίαν, δπου διέτριψε μέχρι της αλώσεως της, όπόταν καί αιχμαλωτισθείς σύν τοις άλλοις, μετά τριετίαν ήλευ-θερώθη· ό δέ Ίσούφ πάσας, μή δυνηθείς κατά πρώτον νά διαβή τά Δερβενάκια ούτε τό Άγιονόρι, οπισθοδρμήσας μέ τρεις χιλιάδας Ιππικόν, έστρατοπέδευσεν είς Τίρυνθον, δπου τό εσπέρας εκείνο έξ απροσεξίας των έπυρπολήθη ή πυρίτις κόνις, καί τήν έπιούσαν, ήτις ήν ή εικοστή ογδόη του Ιουλίου, διέβη πολεμών άπό τό Αγιονόρι μέ όλίγην του ζημίαν διά Κόρινθον, δπου, νυμφευθείς τήν γυναίκα του Κιαμίλμπεη, έκράτει τήν 'Ακροκόρινθον αλλά μετ' ολίγον απέθανε. Διήρκεσεν αύτη ή εκστρατεία ημέρας είκοσιμίαν διότι άπό τήν έβδόμην του Ιουλίου καθ' ήν έμβήκαν είς τό ΄Αργος, εως τήν εικοστήν όγδόην του αύτού έστάθησαν, καί έπειτα διελύθησαν καί ήφανίσθησαν. Εις ταύτην τήν έπικίνδυνον περίστασιν συνετέλεσαν μετά τατα δχι ολίγον καί του Κολοκοτρώνη τά στρατηγήματα, τά όποία έσφράγισαν ένδόξως τά στήθη τών γενναίων οπλαρχηγών Κολιοπούλου, Πλαπούτα καί Νικήτα Σταματελοπούλου.
Άναχωρήσας άπό τό Σούλιον ό Χουρσίτ πασάς και φθάσας εις Λάρισαν, αμέσως έξεκίνησεν είκοσιδύο χιλιάδας στρατεύματα ύπό την όδηγίαν δύο πασάδων, δηλαδή Ίσοούφ πασά Δράμαλη και Άλή πασά Πελοποννήσου, έξ ων τά μέν δύο τρίτα ήσαν 'Ασιανοί, οι δέ επίλοιποι Τουρκαλβανοί· οδτοι διαβάντες την άνατολικήν Ελλάδα και τον Ίσθμόν άκωλύτως και κυριεύσαντες τήν Άκροκόρινθον, δραπετευσάσης της φυλακής, άπήλθον εις τό ΄Αργός, δπου και έστρατοπέδευσαν πανστρατιά. Τούτου του τόπου οί μέν κάτοικοι κατέφυγον εις τά όρη και κοιλάδας, τά δέ μέλη της διοικήσεως εισήλθον εις τά παρά τόν Άργολικόν κόλπον παραπλέοντα Ελληνικά πλοία. Τότε πολύς φόβος διεχύθη καθ' δλην την Πελοπόννησον και βέβαια ή δύναμις αύτη εμελλεν αναμφιβόλως νά την καθυποτάξη, έάν ή διχόνοια των δύο πασάδων και ή γενναία άπόψασις του Δημητρίου Υψηλάντη δεν συνήργουν εις τά διατρέξαντα· διότι άφ' ής ώρας έστρατοπέδευσαν, ό μέν Άλή πασάς, ώς αυτόχθων και ειδήμων τών Πελοποννησιακών πραγμάτων κσί τοποθεσιών, έγνωμοδότησε νά διαιρεθή τό στράτευμα εις τρία σώματα, έξ ών τό μέν πρώτον νά διευθυνθή διά τήν Τριπολιτζάν, τό δέ δεύτερον μέ τό πλειότερον ίππικόν διά τήν ΄Ηλιδα καί τό τρίτον διά τήν Ναυπλίαν και όλην τήν έπαρχίαν της Κορίνθου· ό δέ στρατηγός του Δράμαλης, έπιστηριζόμενος εις τήν πληθύν τών στρατευμάτων, έφρόνει τό εναντίον, λέγων δτι δέν πρέπει νά ριψο-κινδυνεύσωσι τά στρατεύματα κατά τον ρηθέντα τρόπον, διότι οί Πελοποννήσιοι, βλέποντες τήν τρομεράν των δύναμιν, θέλουσι βιασθή εντός ολίγων ήμερών νά προσκυνήσωσι· τουναντίον δέ, τότε ανάγκη πάσα νά κυριεύσωσι πρώτον τό φρούριον τού Αργους καί επομένως νά έμβωσι πανστρατιά εις τά ενδότερα της Πελοποννήσου. Τό δεύτερον σχέδιον του Δράμαλη έδωσεν εύκαιρίαν εις τόν άρχηγόν της Πελοποννήσου θεόδωρον Κολοκοτρώνην νά διόρθώση τό σφάλμα του· δστις, επειδή είχε τήν πολιορκίαν τών Παλαιών Πατρών, έπροσπάθει νά καταλύση καί τήν τότε Διοίκησιν, μή συγχωρήσασαν νά παραλάβη τάς προσόδους τών Πατρών, τάς οποίας έζήτησε προλοβόντως, έπί λόγω, διά νά πλήρωση τούς μισθούς τών στρατιωτών καί τούτου ένεκα έπρόκρινεν άναγκαιοτέραν τήν ίκανοποίησιν τών συμπολιτών του άπό τήν σωτηρίαν της πατρίδος, Ό δέ Δημήτριος Υψηλάντης, μετά πολλάς νουθεσίας καί παραγγελίας πατριωτικάς, έπεμψε προς αυτόν εγγράφως τούς τελευταίους τούτους λόγους. «Αθεόφοβε ! επήρες τήν πατρίδα εις τόν λαιμόν σου· οί Τούρκοι έμβήκαν εις τήν Κόρινθον κσί αύριον ίσως είναι έδώ· δψει έν ήμερα κρίσεως». Μετά δέ τήν παραλαβήν του αισθαντικού τούτου γραμματίου, διέβη άπό Τριπολιτζάν εις Αργος. Ό ΎΦηλάντης δμως, διά νά ρίψη δλην τήν προσοχήν του εχθρού εις τό παρημελημένον φρούριον του ΄Αργούς, άφού έμβηκε μέ τετρακόσιους ΄Ελληνας, έχων μεθ' εαυτού καί ένα υίόν του Πέτρου Μαυρομιχάλη καί έτερον τοΰ Κολοκοτρώνη, παρήγγειλε νά καλέσουν τό δπλα άφ΄ δλων τών επαρχιών της Πελοποννήσου καί νά μήν αφήσουν τόν έχθρόν νά προχώρηση περαιτέρω, διότι αδύνατοι οδσαι αί έπαρχίαι καί μεμονωμέναι αφανίζονται μία κατόπιν της άλλης. Βλέπων ό εχθρός τότε τάς καθημερινός στρατολογίας τών Ελλήνων, απεφάσισε νά κυριεύση μέ έφοδον τό ρηθέν φρούριον. Άλλ' οσάκις έφώρμησε πάντοτε απέτυχε μέ ίκανήν ζημίαν· άφ΄ δσας δέ τροφάς έφερε μαζί του μέ καμήλους καί φορτηγά ζώα, μέρος μέν ικανόν έπεμψεν εις τούς έν Ναυπλία λιμώττοντας έκ της προ μικρού διαλυθείσης πολιορκίας, αί δέ λοιπαί, διά τάς συνήθεις καταχρήσεις των, ολίγας ημέρας διήρκεσαν. επειδή είχε βεβαίας πληροφορίας δτι ξεκίνησαν άλλαι πλειότεραι άπό την θεσσαλίαν, καθώς καί τωόντι ήν αληθής ή είδησις. 'Αλλ' ό Οδυσσεύς, και αν δεν έδυνήθη νά εμποδίση την είσοδον των Τούρκων, ούσαν πολυάριθμον, τάς τροφάς δμως δλας ήρπασε μετά ταύτα καθ' όδόν· και ούτω το στρατόπεδον, στερούμενον τροφών, κατήντησε νά τρώγη φύλλα των αμπέλων και διαφόρων δένδρων. Ή ελεεινή αυτήή κατάστασις τούς έφερεν εις τοιαύτην άμηχανίαν καί χαύνωσιν, ώστε τό στρατιωτικόν άρχισε νά γογγύζη κατά των αρχηγών και δεν ύπήκουε πλέον τάς διαταγάς των· καί ούτως άπεφάσισαν τήν γενικήν διάλυσιν τοΰ στρατοπέδου καί φροντίδα τήν ασφαλή εξοδον τών στρατευμάτων. Οι δέ οπλαρχηγοί ΄Ελληνες, μαθόντες τήν άπόψασίν των, έπεμψαν προλαβόντως υπέρ τούς πεντακόσιους στρατιώτας ύπό τήν όδηγίαν του Νικήτα καί Κολιοπούλου εις τά Δερβενάκια καί Άγιονόρι, διά νά πιάσουν τάς στενάς θέσεις, άπό τάς όποίας έμελλον νά διαβώσιν οί Τούρκοι, οί όποίοι καί έδοκίμασαν έκεί μεγάλην φθοράν· διότι άφ δσους ήγωνίασθησαν μέ τάς υπολοίπους σωματικάς των δυνάμεις νά περάσωσι τά στενά, μόλις έξ αυτών έσώθησαν πέντε χιλιάδες· οί δέ επίλοιποι άπέθαναν άλλοι εις τό "Αργος άπό τήν πείναν, καί άλλοι έσφάγησαν εις τά Δερβενάκια άπό τά ξίφη τών Ελλήνων έκ δέ τών αρχηγών, ό μέν 'Αλή πασάς είσήλθεν εις Ναυπλίαν, δπου διέτριψε μέχρι της αλώσεως της, όπόταν καί αιχμαλωτισθείς σύν τοις άλλοις, μετά τριετίαν ήλευ-θερώθη· ό δέ Ίσούφ πάσας, μή δυνηθείς κατά πρώτον νά διαβή τά Δερβενάκια ούτε τό Άγιονόρι, οπισθοδρμήσας μέ τρεις χιλιάδας Ιππικόν, έστρατοπέδευσεν είς Τίρυνθον, δπου τό εσπέρας εκείνο έξ απροσεξίας των έπυρπολήθη ή πυρίτις κόνις, καί τήν έπιούσαν, ήτις ήν ή εικοστή ογδόη του Ιουλίου, διέβη πολεμών άπό τό Αγιονόρι μέ όλίγην του ζημίαν διά Κόρινθον, δπου, νυμφευθείς τήν γυναίκα του Κιαμίλμπεη, έκράτει τήν 'Ακροκόρινθον αλλά μετ' ολίγον απέθανε. Διήρκεσεν αύτη ή εκστρατεία ημέρας είκοσιμίαν διότι άπό τήν έβδόμην του Ιουλίου καθ' ήν έμβήκαν είς τό ΄Αργος, εως τήν εικοστήν όγδόην του αύτού έστάθησαν, καί έπειτα διελύθησαν καί ήφανίσθησαν. Εις ταύτην τήν έπικίνδυνον περίστασιν συνετέλεσαν μετά τατα δχι ολίγον καί του Κολοκοτρώνη τά στρατηγήματα, τά όποία έσφράγισαν ένδόξως τά στήθη τών γενναίων οπλαρχηγών Κολιοπούλου, Πλαπούτα καί Νικήτα Σταματελοπούλου.
Πηγές:
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΠΕΡΡΑΙΒΟΥ-ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ
ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ-ΠΟΛΕΜΙΚΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου