Μάχη τών προπόδων τών βουνών Μεσολογγίου και σύντομος διήγησις τραγικών τινών συμβάντων εν τοις έξω και έσω του Μεσολογγίου.
Έάν, ώς προείρηται, δεν έφάνησαν τόσον ωφέλιμα προς τους πολιορκημένους τά έξω όπλα των Ελλήνων, αλλά έπί της εξόδου αύτών έχρησίμευσαν πολύ, και έμελλον πολύ περισσότερον νά τούς ώφελήσωσιν, αν έκ μέρους των πολιορκημένων δέν προέκυπτε τό έξης σφάλμα· τήν νύκταν, καθ' ήν έμελέτουν νά έξέλθωσιν, έμεταχειρίσθησαν διά σύνθημα τρεις μεγάλας πυροφαύσεις, δι΄ ων έπροσκαλούσαν τους εξω νά πλησιάσωσιν εις τάς υπωρείας, ίνα σώσωσιν τούς φθάσαντας έκείσε• ήκολούθησαν προθύμως οί εξω το σύνθημα, άλλ΄οι ένδον ούκ έξήλθον τη αυτή νυκτί, ή διότι ή είδησις της εξόδου δεν υπήρξε πασίγνωστος, ή διότι πολλοί έξ αύτών έδυσφόρουν ν’ αφήσωσιν είς τήν θηριότητα τών Άγαρινών τούς πληγωμένους συγγενείς, και φίλους των, τά φίλτατα τέκνα των, και αδυνάτους γυναίκας• Ίδόντες οί εξω ανενέργητον τό σύνθημα, ανέβησαν έκ νέου λίαν πρωί είς τά υπερκείμενα μέρη, όπου εκρύβησαν δι΄αποφυγήν πάσης ύπονοίας περί της εξόδου τών πολιορκημένων, μολονότι πρό δύο ημερών έγνωστοποιήθη αύτοίς παρ' ενός αιχμαλώτου φυγάδος, ταυτοχρόνως έβλεπαν και της νυκτός τά συνθήματα. Τήν δευτέραν νύκτα, ήτις εκλινεν εις τήν δωδεκάτην τού μηνός Απριλίου, καθ' ην καί ή Βαϊφόρος έωρτάζετο, κατά το χιλιοστόν όκτακοσιοστόν είκοστόν έκτον έτος, άρχισαν νά έξέρχωνται τη τρίτη ώρα της νυκτός• μόλις έξήλθον δυο χιλιάδες άπό τό δεξιόν μέρος, κ' ευθύς εν σώμα ίππικόν ενεφανίσθη έμπροσθεν των άλλ' οσάκις έπλησίαζεν, άπήντα άνδρείαν άνθίστασιν ούτω δή μαχόμενα, και κινούμενα άμφότερα τά σώματα άφίκοντο εις τάς υπωρείας• ή δευτέρα έξοδος υπήρξε δυστυχεστέρα της πρώτης διότι εν έτερον πεζικόν σώμα απέκλεισε τήν στενήν έξοδον μέ πεπυκνωμένας λόγχας, εις τρόπον ώστε δέν έδύναντο πλέον νά έξέλθωσιν άλλοι. Οπισθοδρομήσαντες τοίνυν μετά τριών ωρών αίματώδη μάχην, είσήλθον εις τήν πόλιν μή τολμώντες οί Τούρκοι νά προχωρήσωσι τήν νύκτα έφύλαττον τήν ιδίαν θέσιν. Οί όπισθοδρομήσαντες αποφάσισαν νά δώσωσι τέλος της ζωής των ήρωϊκόν αφήνοντες εις τούς μεταγενεστέρους ομογενείς των διά παράδειγμα τήν πράξιν των συνάξαντες εις τινα οίκίαν τούς ασθενείς καί πληγωμένους, βαλόντες εις τό κατώγαιον ίκανήν ποσότητα πυρίτιδας κόνιος, τήν οποίαν (έν ώ οί Τούρκοι τό πρωί έπολιόρκουν τήν οίκίαν) άνάψαντες έσφενδόνισαν τά σώματά των εις τήν άτμοσφαίραν πυρίκαυστα, βλάψαντες σημαντικώς καί τούς πολιορκητάς• άλλοι έμβάντες εις διαφόρους οικίας έπολέμησαν εωσού είχον πολεμοφόδια, μετά δέ τήν τελείωσιν αυτών ήκολούθουν τό παράδειγμα τών πρώτων κατ΄ αυτόν τόν τρόπον έτελείωσεν ή τών έν τη πόλει μεινάντων τραγική καί αξιομνημόνευτος σκηνή δι' ωρών εξ• οί δ' εξελθόντες παραγενόμενοι εις τάς υπώρειας, εκτός τού ιππικού, ώς είρηται, απήντησαν καί υπέρ τούς χίλιους Τουρκαλβανούς οδηγούμενους παρά του Μουστάμπεη, (δστις, κεκοπιακότας δντας, καί αδυνάτους έκ της πείνας, έπροξένησε πολλήν φθοράν, καί αίχμαλωσίαν· ακούσαντες οί έξω Ελληνες τόν πυροβολισμόν, καί τάς φωνάς έγνωσαν τήν εξοδον τών πολιορκημένων ούτω δή καταβάντες δρομαίως έβίασαν διά τών όπλων τόν έχθρόν ν' άφήση τά πλάγια, καί καταβή εις τό πεδίον, οί δ' 'Ελληνες άνέβησαν εις τό βουνόν ακινδύνως• πολλοί έξ αυτών, (καί μάλιστα γυναικόπαιδα) έκρύβησαν εις τούς σκίνους, όπάς, θάμνους, μή διακρίνοντες άπό τό σκότος καί άδυναμίαν του σώματος ποία ήσαν τά Ελληνικά, καί ποια τά Όθωμανικά δπλα· έξ αυτών δσοι έδυνήθησαν ν' άναβώσι τήν νύκτα εις τό δρος, έσώθησαν δσους δέ είδεν ή ημέρα κρυμμένους, τούς έθυσίασαν οί Τούρκοι, εκτός γυναικοπαίδων, δραμόντες λίαν πρωί, και ίχνηλατούντες, ώς οί κύνες, τήν θήραν.
Τοιούτον ήρωϊκόν, και τραγικόν τέλος έλαβε τό Μεσολόγγιον μεθ' ενός έτους πολιορκίαν, της οποίας τας ανδραγαθίας στερούμεθα μέ άκρίβειαν διότι άπώλετο, ώς είρηται, ό ακριβής συγγραφεύς Μάγερ• έξ ακοής, καί διαφόρων εξετάσεων έσημείωσα και άλλα περίεργα συμβάντα• άλλ’ επειδή έκ των παρευρεθέντων έν τοις πράγμασι φιλονεικούσιν οίκειοποιούμενοι τάς σημαντικοτέρας πράξεις έκαστος, αμφιβάλλων μή προσκρούσω• εις τήν άλήθειαν, καί έκ τούτου πρκύψη δυσαρέσκεια, τ' άφησα ανέκδοτα.
Έν τοσούτω τά στρατεύματα επέστρεψαν έκ νέου εις ΄Αμφισσαν μετά τών σωθέντων χιλίων τριακοσίων μόλις δντων, εξαιρουμένων όγδοήκοντα γυναικών, κακείθεν μετέβησαν εις Πελοπόννησον, έμειναν δέ μόνον τά στρατεύματα• οί Τούρκοι, κυριεύσαντες τό Μεσολόγγιον καί δλην τήν Δυτικήν Ελλάδα, απεφάσισαν και τήν πολιορκίαν τών Αθηνών, επομένως και δλης της Ανατολικής Ελλάδος τήν ύποδούλωσιν. Ό Ιμπραήμ Πασάς λαβών δλον τό τακτικόν σώμα μετέβη εις Πελοπόννησον, ό δέ αρχιστράτηγος Κιουταχής, άφήσας ικανήν φρουράν εις Μεσολόγγιον έστράτευσε διά τας Αθήνας μέ είκοσι χιλιάδας πεζικόν καί τρεις ίππικόν• τά έν Άμφίσση μείναντα Ελληνικά δπλα μόλις δντα χιλιάδες τρεις, μή δυνάμενα ν' άνθέξωσιν εις τήν τόσην πληθύν των έχθρών, αποφάσισαν νά μεταβώσιν είς Πελοπόννησον καί συγκεντρωθώσι μετά τών άλλων στρατευμάτων• πρό του άναχωρισμού των δμως έκήρυξαν προς όλην τήν Άνατολικήν Ελλάδα δτι, δσοι εκείνοι μέλλουν νά ύποταχθώσιν είς τον Κιουταχήν, γνωρίζοντες δτι είναι ασφαλείς, δέν τούς εμποδίζουν, μάλιστα τούς συμβουλεύουσι νά πολιτευθώσι τήν περίστασιν, έωσού τά πράγματα της Ελλάδος λάβωσιν άλλην μορφήν• δσοι πάλιν δέν εμπιστεύονται είς τάς δημοσιευθείσας υποσχέσεις του, πρέπει νά προλάβωσι τόν καιρόν της αναχωρήσεως των, πρίν τά Ελληνικά στρατεύματα άπομακρυνθώσι• εκείθεν όλιγότατοι άφησαν τό φίλον έδαφος της πατρίδος των μεταβάντες είς Πελοπόννησον τό πλείστον μέρος, βεβαρυμένον άπό τάς σκληράς καί αλλεπάλληλους δυστυχίας, έμπιστευθέν καί είς τάς υποσχέσεις του Κιουταχή, αί όποίαι ού μόνον τήν δπαρξιν τών κατοίκων ήσφάλιζαν, άλλά καί άμνηστείαν τών παρελθόντων εγκλημάτων έκήρυττον πρός πάντας τούς Ελληνας, έμειναν είς τά ίδια• τά ασφαλέστερα συμφέρονταος λάβωσιν άλλην μορφήν• δσοι πάλιν δέν εμπιστεύονται είς τάς δημοσιευθείσας υποσχέσεις του, πρέπει νά προλάβωσι τόν και¬ρόν της αναχωρήσεως των. πρίν τά Ελληνικά στρατεύματα άπομακρυνθώσι• εκείθεν όλιγότατοι άφησαν τό φίλον έδαφος της πατρίδος των μεταβάντες είς Πελοπόννησον τό πλείστον μέρος, βεβαρυμένον άπό τάς σκληράς καί αλλεπάλληλους δυστυχίας, έμπιστευθέν καί είς τάς υποσχέσεις του Κιουταχή, αί όποίαι ού μόνον τήν δπαρξιν τών κατοίκων ήσφάλιζαν, άλλά καί άμνηστείαν τών παρελθόντων εγκλημάτων έκήρυττον πρός πάντας τούς Ελληνας, έμειναν είς τά ίδια• τά ασφαλέστερα συμφέροντα ούτω τόν ώδήγουν νά πολιτευθή έως ου κυριεύση τά φρούριον Αθηνών, ό δέ Ιμπραήμ Πασάς δλην τήν Πελοπόννησον καί τότε δή εμελλον νά υψώσωσι τό αιμοσταγές θυσιαστήριον των Ελλήνων. Ένώ είσήρχοντο είς τήν ΄Ανατολικήν Ελλάδα τά στρατεύματα διηρημένα είς διάφορα σώματα, οί Ελληνες, δυνάμενοι νά τα βλάψωσιν εις στενάς θέσεις, δέν ηθέλησαν γνωρίζοντες την φυσικήν των βαρβαρότητα, ήτις έμελλε νά έκδικηθή μετά ταύτα τούς αθώους κατοίκους, ώς αιτίους της φθοράς των• ούτ' αυτά εκινούντο κατά των Ελλήνων καίτοι όρώντα αυτούς περιφερομένους είς τά πλάγια καί διευθυνομένους δια τον Ισθμόν της Κορίνθου φθάσαντα είς τήν Άττικήν, έπολιόρκησαν τάς Αθήνας φυλαττομένας παρά του στρατηγού Ιωάννου Γκούρα καί χιλίων πεντακοσίων σχεδόν Αθηναίων. Οί Έλληνες διαβάντες τόν Ίσθμόν άπήλθον είς τήν πρωτεύουσαν Ναυπλίαν, δπου έμελλον νά συσκεφθώσι μετά της Διοικήσεως περί του πρακτέου• οί. στρατηγοί Βάσιος Μαυροβουνιώτης καί Νικόλαος Γριζώτης δέν εισήλθον, άλλ' έτοποθετήθησαν εις τήν ΄Ελευσίνα με πεντακόσιους στρατιώτας• μολονότι δις καί τρις έπεμψε δυνάμεις ό Κιουταχής νά τούς εξώση εκείθεν, δέν έδυνήθη• άρχισεν έπειτα νά τους προτείνη άνταμοιβάς, υποσχόμενος αύτοίς επαρχίας, χρήματα καί παρόμοια. Αλλά καί μέ τούτο δέν τούς κατέπεισεν ή, εσωτερική κατάστασις της Ελλάδος προβαλλόμενη μέ τούς όποιους τήν έπαπείλουν κινδύνους ην άσυγκρίτως κατωτέρα τών κινδύνων ή έλλειψις του χρηματικού καί των τροφών έφερε τό στρατιωτικόν είς άδράνειαν καί άπελπισίαν άλλά καί ούτως εχόντων τών πραγμάτων, ή γενναία άπόφασις του στρατιωτικού έδείχθη ανωτέρα τών κινδύνων κατ' έκείνην τήν έποχήν διότι μή άνεχομένη νά βλέπη τήν Στερεάν Ελλάδα κατακρατουμένην παρά τών Τούρκων καί τήν Πελοπόννησον πνέουσαν τά λοίσθια άπό τόν Αίγύπτιον Ιμπραήμ Πασά, έστράτευσεν έκ νέου διά τήν ξηράν. Ή Διοίκησις διά ν' άποφύγη πασαν στρατιωτικήν συμμορίαν, διέταξε τόν Γεώργιον Κσραϊσκάκην άρχηγόν τών κατά ξηράν δπλων, δστις έξελθών αμέσως της Πελοποννήσου, διοβάς τά Μέγαρα έστρατοπέδευσεν είς τήν Ελευσίνα τεσσάρων ωρών άπέχουσαν τών Αθηνών έτρεχον επομένως αυθόρμητοι καί ύπό τήν όδηγίαν του διάφοροι οπλαρχηγοί.
Άκουσας ό Κιουταχής δτι οί Έλληνες συναθροίζονται έκ διαλειμμάτων είς τήν Ελευσίνα ύπ' όδηγίαν του Καραϊσκάκη, άρχισε νά πέμπη σλλεπαλλήλως σώματα πεζικά καί ιππικά όμού διά νά τούς πολεμώσι, μεταχειριζόμενος πάντοτε στρατηγήματα, καί μάλιστα δτε 6 ίδιος ώδήγει τά τοιαύτα σώματα• έκρύπτετο ενίοτε τό ίππικόν εις τάς χαράδρας καί ερείπια τών παρακειμένων χωρίων της πεδιάδος καί άλλοτε τό πεζικόν, διά νά τούς άπομακρύνη άπό τάς θέσεις των καί, ευρυχώρου δντος του πεδίου, δυνηθη νά τούς πολιορκή μέ τό ίππικόν άλλ' οσάκις τά έμεταχειρίσθη δέν επέτυχε τό ποθούμενον, επειδή οί ΄Ελληνες γνωρίζοντές τα δέν διηρούντο εις πολλά σώματα• αφήνοντες δθεν ίκανήν φυλακήν εις τά όχυρώματα, οί λοιποί έσχηματίζοντο είς δύο σώματα, τό πρώτον έπροπορεύετο όπωσούν ταχτικώς και μέ βήμα βραδύ, τό δεύτερον ήκολούθει κατόπιν με τό αυτό βήμα, αλλ' άπέχον ενός σταδίου διάστημα• διό τό ιππικόν δέν έτόλμα νά όρμήση κατά πρόσωπον, ούτε νά τό περικυκλώση έδύνατο, μέ τό νά έπολεμείτο άπό τό δεύτερον. Καί ούτως επομένως έσυστρέφοντο οί ΄Ελληνες κατά τά κινήματα του εχθρού χωρίς ποτέ νά δείξωσι τά νώτα πρός αυτόν κατ' αυτόν τόν τρόπον ένικήθησαν πάντοτε oι Τούρκοι εις τήν Ελευσίνα. Αγκαλά δέν παρετάχθησαν ποτέ πλειότεροι τών δύο χιλιάδων πεζών και τριακοσίων ιππέων. Τούτο έμεταχειρίζετο ό Κιουταχής έπί σκοπώ διά νά ένασχολή τούς ΄Ελληνας εις άκροβολισμούς μακρόθεν, ώστε νά μήν λάβωσιν εύκαιρίαν καί συγχισωσιν έκ του σύνεγγυς τήν πολιορκίαν τών Αθηνών.
Τοιούτον ήρωϊκόν, και τραγικόν τέλος έλαβε τό Μεσολόγγιον μεθ' ενός έτους πολιορκίαν, της οποίας τας ανδραγαθίας στερούμεθα μέ άκρίβειαν διότι άπώλετο, ώς είρηται, ό ακριβής συγγραφεύς Μάγερ• έξ ακοής, καί διαφόρων εξετάσεων έσημείωσα και άλλα περίεργα συμβάντα• άλλ’ επειδή έκ των παρευρεθέντων έν τοις πράγμασι φιλονεικούσιν οίκειοποιούμενοι τάς σημαντικοτέρας πράξεις έκαστος, αμφιβάλλων μή προσκρούσω• εις τήν άλήθειαν, καί έκ τούτου πρκύψη δυσαρέσκεια, τ' άφησα ανέκδοτα.
Έν τοσούτω τά στρατεύματα επέστρεψαν έκ νέου εις ΄Αμφισσαν μετά τών σωθέντων χιλίων τριακοσίων μόλις δντων, εξαιρουμένων όγδοήκοντα γυναικών, κακείθεν μετέβησαν εις Πελοπόννησον, έμειναν δέ μόνον τά στρατεύματα• οί Τούρκοι, κυριεύσαντες τό Μεσολόγγιον καί δλην τήν Δυτικήν Ελλάδα, απεφάσισαν και τήν πολιορκίαν τών Αθηνών, επομένως και δλης της Ανατολικής Ελλάδος τήν ύποδούλωσιν. Ό Ιμπραήμ Πασάς λαβών δλον τό τακτικόν σώμα μετέβη εις Πελοπόννησον, ό δέ αρχιστράτηγος Κιουταχής, άφήσας ικανήν φρουράν εις Μεσολόγγιον έστράτευσε διά τας Αθήνας μέ είκοσι χιλιάδας πεζικόν καί τρεις ίππικόν• τά έν Άμφίσση μείναντα Ελληνικά δπλα μόλις δντα χιλιάδες τρεις, μή δυνάμενα ν' άνθέξωσιν εις τήν τόσην πληθύν των έχθρών, αποφάσισαν νά μεταβώσιν είς Πελοπόννησον καί συγκεντρωθώσι μετά τών άλλων στρατευμάτων• πρό του άναχωρισμού των δμως έκήρυξαν προς όλην τήν Άνατολικήν Ελλάδα δτι, δσοι εκείνοι μέλλουν νά ύποταχθώσιν είς τον Κιουταχήν, γνωρίζοντες δτι είναι ασφαλείς, δέν τούς εμποδίζουν, μάλιστα τούς συμβουλεύουσι νά πολιτευθώσι τήν περίστασιν, έωσού τά πράγματα της Ελλάδος λάβωσιν άλλην μορφήν• δσοι πάλιν δέν εμπιστεύονται είς τάς δημοσιευθείσας υποσχέσεις του, πρέπει νά προλάβωσι τόν καιρόν της αναχωρήσεως των, πρίν τά Ελληνικά στρατεύματα άπομακρυνθώσι• εκείθεν όλιγότατοι άφησαν τό φίλον έδαφος της πατρίδος των μεταβάντες είς Πελοπόννησον τό πλείστον μέρος, βεβαρυμένον άπό τάς σκληράς καί αλλεπάλληλους δυστυχίας, έμπιστευθέν καί είς τάς υποσχέσεις του Κιουταχή, αί όποίαι ού μόνον τήν δπαρξιν τών κατοίκων ήσφάλιζαν, άλλά καί άμνηστείαν τών παρελθόντων εγκλημάτων έκήρυττον πρός πάντας τούς Ελληνας, έμειναν είς τά ίδια• τά ασφαλέστερα συμφέρονταος λάβωσιν άλλην μορφήν• δσοι πάλιν δέν εμπιστεύονται είς τάς δημοσιευθείσας υποσχέσεις του, πρέπει νά προλάβωσι τόν και¬ρόν της αναχωρήσεως των. πρίν τά Ελληνικά στρατεύματα άπομακρυνθώσι• εκείθεν όλιγότατοι άφησαν τό φίλον έδαφος της πατρίδος των μεταβάντες είς Πελοπόννησον τό πλείστον μέρος, βεβαρυμένον άπό τάς σκληράς καί αλλεπάλληλους δυστυχίας, έμπιστευθέν καί είς τάς υποσχέσεις του Κιουταχή, αί όποίαι ού μόνον τήν δπαρξιν τών κατοίκων ήσφάλιζαν, άλλά καί άμνηστείαν τών παρελθόντων εγκλημάτων έκήρυττον πρός πάντας τούς Ελληνας, έμειναν είς τά ίδια• τά ασφαλέστερα συμφέροντα ούτω τόν ώδήγουν νά πολιτευθή έως ου κυριεύση τά φρούριον Αθηνών, ό δέ Ιμπραήμ Πασάς δλην τήν Πελοπόννησον καί τότε δή εμελλον νά υψώσωσι τό αιμοσταγές θυσιαστήριον των Ελλήνων. Ένώ είσήρχοντο είς τήν ΄Ανατολικήν Ελλάδα τά στρατεύματα διηρημένα είς διάφορα σώματα, οί Ελληνες, δυνάμενοι νά τα βλάψωσιν εις στενάς θέσεις, δέν ηθέλησαν γνωρίζοντες την φυσικήν των βαρβαρότητα, ήτις έμελλε νά έκδικηθή μετά ταύτα τούς αθώους κατοίκους, ώς αιτίους της φθοράς των• ούτ' αυτά εκινούντο κατά των Ελλήνων καίτοι όρώντα αυτούς περιφερομένους είς τά πλάγια καί διευθυνομένους δια τον Ισθμόν της Κορίνθου φθάσαντα είς τήν Άττικήν, έπολιόρκησαν τάς Αθήνας φυλαττομένας παρά του στρατηγού Ιωάννου Γκούρα καί χιλίων πεντακοσίων σχεδόν Αθηναίων. Οί Έλληνες διαβάντες τόν Ίσθμόν άπήλθον είς τήν πρωτεύουσαν Ναυπλίαν, δπου έμελλον νά συσκεφθώσι μετά της Διοικήσεως περί του πρακτέου• οί. στρατηγοί Βάσιος Μαυροβουνιώτης καί Νικόλαος Γριζώτης δέν εισήλθον, άλλ' έτοποθετήθησαν εις τήν ΄Ελευσίνα με πεντακόσιους στρατιώτας• μολονότι δις καί τρις έπεμψε δυνάμεις ό Κιουταχής νά τούς εξώση εκείθεν, δέν έδυνήθη• άρχισεν έπειτα νά τους προτείνη άνταμοιβάς, υποσχόμενος αύτοίς επαρχίας, χρήματα καί παρόμοια. Αλλά καί μέ τούτο δέν τούς κατέπεισεν ή, εσωτερική κατάστασις της Ελλάδος προβαλλόμενη μέ τούς όποιους τήν έπαπείλουν κινδύνους ην άσυγκρίτως κατωτέρα τών κινδύνων ή έλλειψις του χρηματικού καί των τροφών έφερε τό στρατιωτικόν είς άδράνειαν καί άπελπισίαν άλλά καί ούτως εχόντων τών πραγμάτων, ή γενναία άπόφασις του στρατιωτικού έδείχθη ανωτέρα τών κινδύνων κατ' έκείνην τήν έποχήν διότι μή άνεχομένη νά βλέπη τήν Στερεάν Ελλάδα κατακρατουμένην παρά τών Τούρκων καί τήν Πελοπόννησον πνέουσαν τά λοίσθια άπό τόν Αίγύπτιον Ιμπραήμ Πασά, έστράτευσεν έκ νέου διά τήν ξηράν. Ή Διοίκησις διά ν' άποφύγη πασαν στρατιωτικήν συμμορίαν, διέταξε τόν Γεώργιον Κσραϊσκάκην άρχηγόν τών κατά ξηράν δπλων, δστις έξελθών αμέσως της Πελοποννήσου, διοβάς τά Μέγαρα έστρατοπέδευσεν είς τήν Ελευσίνα τεσσάρων ωρών άπέχουσαν τών Αθηνών έτρεχον επομένως αυθόρμητοι καί ύπό τήν όδηγίαν του διάφοροι οπλαρχηγοί.
Άκουσας ό Κιουταχής δτι οί Έλληνες συναθροίζονται έκ διαλειμμάτων είς τήν Ελευσίνα ύπ' όδηγίαν του Καραϊσκάκη, άρχισε νά πέμπη σλλεπαλλήλως σώματα πεζικά καί ιππικά όμού διά νά τούς πολεμώσι, μεταχειριζόμενος πάντοτε στρατηγήματα, καί μάλιστα δτε 6 ίδιος ώδήγει τά τοιαύτα σώματα• έκρύπτετο ενίοτε τό ίππικόν εις τάς χαράδρας καί ερείπια τών παρακειμένων χωρίων της πεδιάδος καί άλλοτε τό πεζικόν, διά νά τούς άπομακρύνη άπό τάς θέσεις των καί, ευρυχώρου δντος του πεδίου, δυνηθη νά τούς πολιορκή μέ τό ίππικόν άλλ' οσάκις τά έμεταχειρίσθη δέν επέτυχε τό ποθούμενον, επειδή οί ΄Ελληνες γνωρίζοντές τα δέν διηρούντο εις πολλά σώματα• αφήνοντες δθεν ίκανήν φυλακήν εις τά όχυρώματα, οί λοιποί έσχηματίζοντο είς δύο σώματα, τό πρώτον έπροπορεύετο όπωσούν ταχτικώς και μέ βήμα βραδύ, τό δεύτερον ήκολούθει κατόπιν με τό αυτό βήμα, αλλ' άπέχον ενός σταδίου διάστημα• διό τό ιππικόν δέν έτόλμα νά όρμήση κατά πρόσωπον, ούτε νά τό περικυκλώση έδύνατο, μέ τό νά έπολεμείτο άπό τό δεύτερον. Καί ούτως επομένως έσυστρέφοντο οί ΄Ελληνες κατά τά κινήματα του εχθρού χωρίς ποτέ νά δείξωσι τά νώτα πρός αυτόν κατ' αυτόν τόν τρόπον ένικήθησαν πάντοτε oι Τούρκοι εις τήν Ελευσίνα. Αγκαλά δέν παρετάχθησαν ποτέ πλειότεροι τών δύο χιλιάδων πεζών και τριακοσίων ιππέων. Τούτο έμεταχειρίζετο ό Κιουταχής έπί σκοπώ διά νά ένασχολή τούς ΄Ελληνας εις άκροβολισμούς μακρόθεν, ώστε νά μήν λάβωσιν εύκαιρίαν καί συγχισωσιν έκ του σύνεγγυς τήν πολιορκίαν τών Αθηνών.
Πηγές:
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΕΡΡΑΙΒΟΣ-ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ
ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ-ΠΟΛΕΜΙΚΑ
ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ-ΠΟΛΕΜΙΚΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου