Μάχη μεταξύ Τουρκοχωρίου και Φοντάνας.
Επειδή η Βελίτσα (το ποτέ Τιθρώνειον) κείται εις τους βορείους πρόποδας του Παρνασσού και πλησίον του Βοαγρίου ποταμού, με το να είναι εκ φύσεως οχυρά η θέσις της, εχρησίμευσε πολλάκις ως καταφύγιον των ελληνικών γυναικoπαίδων απέχει εντεύθεν η εκ των Θερμοπυλών δημόσιος οδός μιας ήμισυ ώρας· αύτη, ενέκρινεν ο Αρχηγός, να καταληφθή και ασφαλισθή διά των όπλων, ως συντελούσα προς έμποδον των εκ Θεσσαλίας εισερχομένων τροφών και βλάβην των εις Δαύλιανην και Ιερουσαλήμ στρατοπεδευμένων Τούρκων διά των συνεχών ενέδρων· διέταξεν όθεν τους οπλαρχηγούς Γεώργιον Δυοβουνιώτην, Ιωάννην Ρούκην και Χριστοφόρον Περραιβόν ν' απέλθωσι πριν ο εχθρός την κυριεύσει· διότι η Δαύλια, Ιερουσαλήμ και η Φοντάνα, πλησίον όντα, ακωλύτως εδύναντο να κυριεύσωσι την σημαντικήν εκείνην θέσιν αφύλακτον ούσαν· την επιούσαν μετά την μάχην της Αράχωβας απήλθον οι διορισθέντες οπλαρχηγοί εις Βελίτσαν, διαβάντες διά της Δαυλίδος και Ιερουσαλήμ κατά την τετάρτην ώραν της νυκτός· μολονότι εκατάλαβαν την διάβασίν των δεν ετόλμησαν να εξέλθωσι των οχυρωμάτων, αλλ' επυροβόλουν αδιακόπως, νομίζοντες με τούτο να εμποδίσωσι την διάβασιν των Ελλήνων· μεθ' ημέρας τεσσάρας διέβη και ο Αρχηγός μετά των λοιπών εις Βελίτσαν, όπου έμελλον να συσκεφθώσι περί άλλης τινός εκστρατείας· πριν αποφασισθή τι κίνημα, εξαίφνης παρουσιασ θείς εις Έλλην, εκ Δαμάστας καταγόμενος, εξεφράσθη προς τον Αρχηγόν κατ' ιδίαν ως εφεξής.
«Γενναιότατε Αρχηγέ!
Την προχθές έφθασαν εις το Ζητούνι έως δύο χιλιάδες ζώα φορτηγά κομίζοντα τροφάς και διαφόρους πραγματείας διά τας Αθήνας· ταύτα μέλλουν να διαβώσιν από Φοντάνα και Τουρκοχώρι, τα συντροφεύωσιν όμως έως πεντακόσιοι Τούρκοι ιππείς υπ' οδηγίαν του Οσμάνμπεη Κόρτζα, στοχάζομαι ότι αύριον θα τους ίδητε καταβαίνοντας από την Φοντάνα διά Τουρκοχώρι...»
Ταύτα πληροφορηθείς ο Αρχηγός τα εκοινοποίησεν αμέσως εις τινας στρατηγούς, μετά των οποίων συσκεψάμενος απεφάσισαν να τους κτυπήσωσι μεταξύ Φοντάνας και Τουρκοχωρίου, όπου η οδός είναι στενή, δασώδης και κατωφερής, διαρκούσα περί την μίαν και επέκεινα ώραν το μήκος· κατά το λυκαυγές της εβδόμης ημέρας του Δεκεμβρίου μηνός, απελθόντες εις Τουρκοχώρι εκρύβησαν εις τα ερείπια του χωρίου τούτου, το ιππικόν διευθύνθη από τα πλάγια του χωρίου Μόδι· κατά την όγδοην ώραν έφθασεν η εμπροσθοφυλακή πλησίον του Τουρκοχωρίου, συγκειμένη από πεντήκοντα σχεδόν ιππείς· ιδούσα ικανούς στρατιώτας καθήμενους και μη γνωρίζουσα αυτούς, έπεμψε διά πληροφορίαν της πέντε ιππείς να τους ερωτήσωσι· οι Έλληνες, χωρίς να τους δώσωσι τινά απόκρισιν, ούτ' ευκαιρίαν εις αυτούς να παραταχθώσιν εις μάχην, αναστάντες άπαντες ώρμησαν κατ' αυτών εκπλαγέντες οι Τούρκοι από το απροσδόκητον τούτο συμβάν ετράπησαν ατάκτως εις τα οπίσω· αλλ' επειδή η οδός ήταν στενή, γεμάτη από φορτηγά ζώα, παρημελημένα από τους κυρίους των διά τον φόβον, δεν εδύναντο να διαβαίνωσιν ευκόλως φθάσαντες διωκόμενοι εις το χωρίον Μόδι και υπέρ τους διακόσιους συσσωματωθέντες πεζοί τε και ιππείς, αντεστησαν και ώρμησαν κατά των Ελλήνων· εκεί δεν ευρέθησαν παρά δώδεκα ιππείς και εννέα πεζοί 'Ελληνες· μετά των πρώτων ύπήρχεν ο Αρχηγός και ο ίππαρχος Χατζή Μιχάλης, μετά των δευτέρων, οι οπλαρχηγοί Γεώργιος Ζήκου Τζαβέλλας και Γιαννούσης Πανομάρας, οι λοιποί ελαφυραγώγουν και εδίωκον τους εις τα δάση και κοιλάδας καταφυγώντας Τούρκους' μη δυνάμενοι ν' ανθέξωσι την επιδρομήν των Οθωμανών, οπισθοδρόμησαν υπέρ τα εκατόν βήματα αντιμαχόμενοι και ζητούντες μεγαλοφώνως επικουρίαν' αύτη η επικίνδυνος διά τους Έλληνας περίστασις, σκορπισμένους όντας και προσηλωμένους εις τα λάφυρα, έμελλε να κηρύξη νικητάς τους Τούρκους, αν οι οπλαρχηγοί Γιώτης Δαγκλής και Νάσης Κουτσονίκας, παρευρεθέντες πλησίον και ακούσαντες την φωνήν του Αρχηγού, δεν ήθελε συνδράμωσιν εις επικουρίαν, ήτις ανεχαίτισε την επιδρομήν των Τούρκων και μετά δεύτερον πυροβολισμόν τους εβίασε να στρέψωσιν εκ νέου τα νώτα' εις τούτον τον κίνδυνον διεκρίθη κατ' εξοχήν ατρόμητος ο προμνησθείς Γ. Τζαβέλλας ριψοκινδυνεύσας πρώτος κατά των εχθρών ο Αρχηγός έτρεχε δρομέως αφ' ενός εις άλλο μέρος ελέγχων, προσκαλών και ερεθίζων τους Έλληνας να νικησωσι πρώτον και έπειτα να λαφυραγωγήσωσι τους εχθρούς, τουναντίον η νίκη, τα λάφυρα και η ζωή των θέλουσι γίνει έρμαιον των Οθωμανών φιλοτιμηθέντες και σεβασθέντες τους λόγους του Αρχηγού, έδραμον πρόθυμος, διώκοντες τους εχθρούς έως της κορυφής της Φοντάνας, όπου ην φρουρά Οθωμανική εις δύο πύργους οχυρωμένη' πολλοί Έλληνες Θεσσαλοί και Μακεδόνες, κύριοι των φορτηγών ζώων, ευρέθησαν εις αυτήν την περίστασιν' εξ αυτών τινές εδραπέτευσαν, άλλοι ποιούντες το σημείον του σταυρού απέφευγον τον θάνατον, οι δε κατά κακήν τύχην, συσσωματωθέντες με τους Τούρκους, εφονεύθησαν και επληγώθησαν' επέστρεψαν λοιπόν οι Έλληνες νικηταί, φέροντες μεθ' εαυτών υπέρ τα τετρακόσια φορτηγά ζώα κομίζοντα διαφόρων ειδών εδώδιμα και εμπορικά πράγματα, καταστρώσαντες την οδόν και κοιλάδας με περίπου εκατόν Τούρκων πτώματα, πληγωθέντες εξ αυτών τρεις εκτός κινδύνου.
Οχυρώσας το Δίστομον με τριακοσίων στρατιωτών φρουράν υπ' οδηγίαν των οπλαρχηγών Νικολάου Μπότσαρη, Νικολάου Κάσκαρη και Ιωάννου Μπαϊρακτάρη, πέμψας εις Άμφισσαν την αναγκαίαν εις πολιορκίαν δύναμιν, υπό την διοίκησιν του Γεωργίου Δράκου, παραδώσας εσχάτως και την φύλαξιν της Βελίτσας υπό τους Ιωάννην Ρούκην, Νάσην Κουτσονίκα και Χρ. Περραιβόν με δύναμιν διακοσίων στρατιωτών, απεφάσισε συναινέσει και των λοιπών οπλαρχηγών να στρατεύση διά την Υπάτην (Ν. Πάτρας), την οποίαν, ως φυλαττομένην από μικράν πολεμικήν δύναμιν, ευπορούσαν, δε των προς το ζην αναγκαίων, εστοχάσθη να λαφυραγωγήση και εκ των λαφύρων εξοικονόμηση τα στρατόπεδα, στερημένα όντα τροφών ανεχώρησε λοιπόν τη δεκάτη Δεκεμβρίου προς το εσπέρας με χιλίους τριακόσιους στρατιώτας, σκοπεύων διά της νυκτοπορείας να διατηρηθή άγνωστος η προς τον εχθρόν εκστρατεία, το οποίον διά το απροσδόκητον έμελλε να δώση και τρόμον πολύν και λάφυρα πλουσιοπάροχα, δηλαδή πρόβατα, αίγας, βόας και φορτηγά ζώα' αλλά καθ' ην ώραν εξήλθε της Βελίτσας τον εσυνόδευσε μία πυκνότατη βροχή, ήτις βαθμηδόν αυξανομένη εδείχθη ραγδαία και εκ τούτου ου μόνον ο ποταμός, αλλά και όλα τα κοιλώματα και ρύακες του πεδίου επλημμύρισαν εις τρόπον ώστε επνίγησαν τέσσαρες στρατιωται εις τον ποταμόν και δεκαέξ φορτηγά ζώα εκόλλησαν εις τον βόρβορον' απηυδισμένοι οι Έλληνες από την νυκτερινήν ταύτην κακοπάθειαν, ύβριζαν καθ' υπερβολήν τον Αρχηγόν, ως αίτιον ενός κινδύνου, τον οποίον εδύνατο ν' αποφυγή, οδηγούμενος από την κακοκαιρίαν' η συνήθης του ευτραπελία, συνοδευμένη με την περιποίησιν και επαίνους, κατεπράυνε την αγανάκτησιν των στρατιωτών το πρωί επέστρεψεν εις την Σοβάλλαν και Αγόργιανην, χωρία κείμενα αμφότερα εις τους βορείους πρόποδας του Παρνασσού" την επιούσαν διαβάς από το Κωρύκειον άνδρον, (καταβόθρες) απήλθεν εις Αράχωβαν, όπου διέτριβε παρατηρών τα κινήματα του Κιουταχή, διότι ο θάνατος του Μουστάμπεη και Κεχαγιάμπεη και η φθορά όλου του στρατού, εις τόσον βαθμόν αδυσώπητου οργής τον έφεραν, ώστε πολλάκις εβουλήθη να διάλυση προς καιρόν την πολιορκίαν των Αθηνών και κινηθή πανστρατιά κατά του Καραϊσκάκη προς ικανοποίησιν, οι σύμβουλοι του όμως δεν ενέκριναν την γνώμην του λέγοντες ότι είναι καταισχύνη μεγάλη εις έναν αρχιστράτηγον του Οθωμανικού Κράτους, όντα επί κεφαλής τεσσαρακοντα χιλιάδων στρατιωτών, να κινήται πανστρατιά καθ' ενός υπηκόου αποστάτου, όστις μόλις έχει υπ' οδηγίαν του τρεις χιλιάδας ομόφρονάς του Γκιαούρηδες· ασυγκρίτως δε αισθαντικοτέρα καταισχύνη και τρομερά δυστυχία μέλλει να συμβή, αν η εκστρατεία αύτη λάβη και κακήν έκβασιν. Προς τούτοις οι νυν στενώς πολιορκούμενοι, ευκαιρίαν λαβόντες εις την απουσίαν του, θα εμβάσουσι τότε και δύναμην όπλων ικανήν και όσα αναγκαιούσιν εις το φρούριον, και ούτως η κυρίευσίς του μέλλει να κατασταθή έπειτα ή δυσάλωτος, ή πολυχρόνιος· η γνώμη των συμβούλων εισηκούσθη· ο Καραϊσκάκης, λαβών είδησιν ότι χίλιοι πεντακόσιοι Τουρκαλβανοί, κατά διαταγήν του Κιουταχή, υπ' οδηγίαν διαφόρων οπλαρχηγών, εκίνησαν από Μεσολόγγιον επί σκοπώ να διαλύσωσι την πολιορκίαν της Αμφίσσης, ώρμησεν αμέσως με επτακόσιους διά να τους προλάβη και κτυπήση καθ' οδόν, το οποίον και επέτυχε πλησίον του Ναυπάκτου, επιπεσών κατ' αυτών αιφνιδίως και τρέψας εις φυγήν, εν η εφονεύθησαν πεντήκοντα τρεις και εικοσιδύο εζωγρήθησαν, ελήφθησαν αι τροφαί, πολεμοφόδια και ικανά φορτηγά ζώα· σημαντικότεραν ζημίαν έμελλον να δοκιμάσωσιν, αν της Ναυπάκτου το φρούριον δεν υπήρχεν εις αυτούς το μόνον καταφυγών μετά ταύτην την νίκην ανέβη εις τα χωρία των Κραββαρίτων, το μεν διά να διώξη μερικούς Τούρκους περιερχομένους και λεηλατούντας αυτών τα χωρία, το δε, να σύναξη και τροφάς διά τα στρατεύματα εδώ απήντησεν ικανήν ανθίστασιν και φιλονεικίαν με τον καπετάν Ανδρέαν Σαφάκαν, υποτελούντα τότε υπό τας Οθωμανικός διαταγάς, προσποιηθέντα δε διά γραμμάτων ότι ήλλαξε φρόνημα· δεν ήθελεν μείνη ατιμώρητος ο τουρκισμός του, αν δεν τον υπερασπίζετο ο Λάμπρος Ζάρμπας, ωφελήθη δε κυρίως από την ταχείαν αναχώρησιν του Αρχηγού· διότι προ μιας ημέρας είχε λάβει γράμματα παρά των εις Βελίτσαν οπλαρχηγών, με τα οποία τω εγνωστοποίουν την εις Τουρκοχώρι άφιξιν του Ομέρ Πασά Καρύστου, και απόφασίν του διά την άλωσιν του Διστόμου· η είδησις αύτη δεν εσυγχώρησε πλέον τον Αρχηγόν να καθαρίση τα Κράββαρα από τους σποράδην Τούρκους και τινας Τουρκοέλληνας, αλλ' αποφάσισε να συνδράμη εις επικουρίαν του Διστόμου.
Επειδή η Βελίτσα (το ποτέ Τιθρώνειον) κείται εις τους βορείους πρόποδας του Παρνασσού και πλησίον του Βοαγρίου ποταμού, με το να είναι εκ φύσεως οχυρά η θέσις της, εχρησίμευσε πολλάκις ως καταφύγιον των ελληνικών γυναικoπαίδων απέχει εντεύθεν η εκ των Θερμοπυλών δημόσιος οδός μιας ήμισυ ώρας· αύτη, ενέκρινεν ο Αρχηγός, να καταληφθή και ασφαλισθή διά των όπλων, ως συντελούσα προς έμποδον των εκ Θεσσαλίας εισερχομένων τροφών και βλάβην των εις Δαύλιανην και Ιερουσαλήμ στρατοπεδευμένων Τούρκων διά των συνεχών ενέδρων· διέταξεν όθεν τους οπλαρχηγούς Γεώργιον Δυοβουνιώτην, Ιωάννην Ρούκην και Χριστοφόρον Περραιβόν ν' απέλθωσι πριν ο εχθρός την κυριεύσει· διότι η Δαύλια, Ιερουσαλήμ και η Φοντάνα, πλησίον όντα, ακωλύτως εδύναντο να κυριεύσωσι την σημαντικήν εκείνην θέσιν αφύλακτον ούσαν· την επιούσαν μετά την μάχην της Αράχωβας απήλθον οι διορισθέντες οπλαρχηγοί εις Βελίτσαν, διαβάντες διά της Δαυλίδος και Ιερουσαλήμ κατά την τετάρτην ώραν της νυκτός· μολονότι εκατάλαβαν την διάβασίν των δεν ετόλμησαν να εξέλθωσι των οχυρωμάτων, αλλ' επυροβόλουν αδιακόπως, νομίζοντες με τούτο να εμποδίσωσι την διάβασιν των Ελλήνων· μεθ' ημέρας τεσσάρας διέβη και ο Αρχηγός μετά των λοιπών εις Βελίτσαν, όπου έμελλον να συσκεφθώσι περί άλλης τινός εκστρατείας· πριν αποφασισθή τι κίνημα, εξαίφνης παρουσιασ θείς εις Έλλην, εκ Δαμάστας καταγόμενος, εξεφράσθη προς τον Αρχηγόν κατ' ιδίαν ως εφεξής.
«Γενναιότατε Αρχηγέ!
Την προχθές έφθασαν εις το Ζητούνι έως δύο χιλιάδες ζώα φορτηγά κομίζοντα τροφάς και διαφόρους πραγματείας διά τας Αθήνας· ταύτα μέλλουν να διαβώσιν από Φοντάνα και Τουρκοχώρι, τα συντροφεύωσιν όμως έως πεντακόσιοι Τούρκοι ιππείς υπ' οδηγίαν του Οσμάνμπεη Κόρτζα, στοχάζομαι ότι αύριον θα τους ίδητε καταβαίνοντας από την Φοντάνα διά Τουρκοχώρι...»
Ταύτα πληροφορηθείς ο Αρχηγός τα εκοινοποίησεν αμέσως εις τινας στρατηγούς, μετά των οποίων συσκεψάμενος απεφάσισαν να τους κτυπήσωσι μεταξύ Φοντάνας και Τουρκοχωρίου, όπου η οδός είναι στενή, δασώδης και κατωφερής, διαρκούσα περί την μίαν και επέκεινα ώραν το μήκος· κατά το λυκαυγές της εβδόμης ημέρας του Δεκεμβρίου μηνός, απελθόντες εις Τουρκοχώρι εκρύβησαν εις τα ερείπια του χωρίου τούτου, το ιππικόν διευθύνθη από τα πλάγια του χωρίου Μόδι· κατά την όγδοην ώραν έφθασεν η εμπροσθοφυλακή πλησίον του Τουρκοχωρίου, συγκειμένη από πεντήκοντα σχεδόν ιππείς· ιδούσα ικανούς στρατιώτας καθήμενους και μη γνωρίζουσα αυτούς, έπεμψε διά πληροφορίαν της πέντε ιππείς να τους ερωτήσωσι· οι Έλληνες, χωρίς να τους δώσωσι τινά απόκρισιν, ούτ' ευκαιρίαν εις αυτούς να παραταχθώσιν εις μάχην, αναστάντες άπαντες ώρμησαν κατ' αυτών εκπλαγέντες οι Τούρκοι από το απροσδόκητον τούτο συμβάν ετράπησαν ατάκτως εις τα οπίσω· αλλ' επειδή η οδός ήταν στενή, γεμάτη από φορτηγά ζώα, παρημελημένα από τους κυρίους των διά τον φόβον, δεν εδύναντο να διαβαίνωσιν ευκόλως φθάσαντες διωκόμενοι εις το χωρίον Μόδι και υπέρ τους διακόσιους συσσωματωθέντες πεζοί τε και ιππείς, αντεστησαν και ώρμησαν κατά των Ελλήνων· εκεί δεν ευρέθησαν παρά δώδεκα ιππείς και εννέα πεζοί 'Ελληνες· μετά των πρώτων ύπήρχεν ο Αρχηγός και ο ίππαρχος Χατζή Μιχάλης, μετά των δευτέρων, οι οπλαρχηγοί Γεώργιος Ζήκου Τζαβέλλας και Γιαννούσης Πανομάρας, οι λοιποί ελαφυραγώγουν και εδίωκον τους εις τα δάση και κοιλάδας καταφυγώντας Τούρκους' μη δυνάμενοι ν' ανθέξωσι την επιδρομήν των Οθωμανών, οπισθοδρόμησαν υπέρ τα εκατόν βήματα αντιμαχόμενοι και ζητούντες μεγαλοφώνως επικουρίαν' αύτη η επικίνδυνος διά τους Έλληνας περίστασις, σκορπισμένους όντας και προσηλωμένους εις τα λάφυρα, έμελλε να κηρύξη νικητάς τους Τούρκους, αν οι οπλαρχηγοί Γιώτης Δαγκλής και Νάσης Κουτσονίκας, παρευρεθέντες πλησίον και ακούσαντες την φωνήν του Αρχηγού, δεν ήθελε συνδράμωσιν εις επικουρίαν, ήτις ανεχαίτισε την επιδρομήν των Τούρκων και μετά δεύτερον πυροβολισμόν τους εβίασε να στρέψωσιν εκ νέου τα νώτα' εις τούτον τον κίνδυνον διεκρίθη κατ' εξοχήν ατρόμητος ο προμνησθείς Γ. Τζαβέλλας ριψοκινδυνεύσας πρώτος κατά των εχθρών ο Αρχηγός έτρεχε δρομέως αφ' ενός εις άλλο μέρος ελέγχων, προσκαλών και ερεθίζων τους Έλληνας να νικησωσι πρώτον και έπειτα να λαφυραγωγήσωσι τους εχθρούς, τουναντίον η νίκη, τα λάφυρα και η ζωή των θέλουσι γίνει έρμαιον των Οθωμανών φιλοτιμηθέντες και σεβασθέντες τους λόγους του Αρχηγού, έδραμον πρόθυμος, διώκοντες τους εχθρούς έως της κορυφής της Φοντάνας, όπου ην φρουρά Οθωμανική εις δύο πύργους οχυρωμένη' πολλοί Έλληνες Θεσσαλοί και Μακεδόνες, κύριοι των φορτηγών ζώων, ευρέθησαν εις αυτήν την περίστασιν' εξ αυτών τινές εδραπέτευσαν, άλλοι ποιούντες το σημείον του σταυρού απέφευγον τον θάνατον, οι δε κατά κακήν τύχην, συσσωματωθέντες με τους Τούρκους, εφονεύθησαν και επληγώθησαν' επέστρεψαν λοιπόν οι Έλληνες νικηταί, φέροντες μεθ' εαυτών υπέρ τα τετρακόσια φορτηγά ζώα κομίζοντα διαφόρων ειδών εδώδιμα και εμπορικά πράγματα, καταστρώσαντες την οδόν και κοιλάδας με περίπου εκατόν Τούρκων πτώματα, πληγωθέντες εξ αυτών τρεις εκτός κινδύνου.
Οχυρώσας το Δίστομον με τριακοσίων στρατιωτών φρουράν υπ' οδηγίαν των οπλαρχηγών Νικολάου Μπότσαρη, Νικολάου Κάσκαρη και Ιωάννου Μπαϊρακτάρη, πέμψας εις Άμφισσαν την αναγκαίαν εις πολιορκίαν δύναμιν, υπό την διοίκησιν του Γεωργίου Δράκου, παραδώσας εσχάτως και την φύλαξιν της Βελίτσας υπό τους Ιωάννην Ρούκην, Νάσην Κουτσονίκα και Χρ. Περραιβόν με δύναμιν διακοσίων στρατιωτών, απεφάσισε συναινέσει και των λοιπών οπλαρχηγών να στρατεύση διά την Υπάτην (Ν. Πάτρας), την οποίαν, ως φυλαττομένην από μικράν πολεμικήν δύναμιν, ευπορούσαν, δε των προς το ζην αναγκαίων, εστοχάσθη να λαφυραγωγήση και εκ των λαφύρων εξοικονόμηση τα στρατόπεδα, στερημένα όντα τροφών ανεχώρησε λοιπόν τη δεκάτη Δεκεμβρίου προς το εσπέρας με χιλίους τριακόσιους στρατιώτας, σκοπεύων διά της νυκτοπορείας να διατηρηθή άγνωστος η προς τον εχθρόν εκστρατεία, το οποίον διά το απροσδόκητον έμελλε να δώση και τρόμον πολύν και λάφυρα πλουσιοπάροχα, δηλαδή πρόβατα, αίγας, βόας και φορτηγά ζώα' αλλά καθ' ην ώραν εξήλθε της Βελίτσας τον εσυνόδευσε μία πυκνότατη βροχή, ήτις βαθμηδόν αυξανομένη εδείχθη ραγδαία και εκ τούτου ου μόνον ο ποταμός, αλλά και όλα τα κοιλώματα και ρύακες του πεδίου επλημμύρισαν εις τρόπον ώστε επνίγησαν τέσσαρες στρατιωται εις τον ποταμόν και δεκαέξ φορτηγά ζώα εκόλλησαν εις τον βόρβορον' απηυδισμένοι οι Έλληνες από την νυκτερινήν ταύτην κακοπάθειαν, ύβριζαν καθ' υπερβολήν τον Αρχηγόν, ως αίτιον ενός κινδύνου, τον οποίον εδύνατο ν' αποφυγή, οδηγούμενος από την κακοκαιρίαν' η συνήθης του ευτραπελία, συνοδευμένη με την περιποίησιν και επαίνους, κατεπράυνε την αγανάκτησιν των στρατιωτών το πρωί επέστρεψεν εις την Σοβάλλαν και Αγόργιανην, χωρία κείμενα αμφότερα εις τους βορείους πρόποδας του Παρνασσού" την επιούσαν διαβάς από το Κωρύκειον άνδρον, (καταβόθρες) απήλθεν εις Αράχωβαν, όπου διέτριβε παρατηρών τα κινήματα του Κιουταχή, διότι ο θάνατος του Μουστάμπεη και Κεχαγιάμπεη και η φθορά όλου του στρατού, εις τόσον βαθμόν αδυσώπητου οργής τον έφεραν, ώστε πολλάκις εβουλήθη να διάλυση προς καιρόν την πολιορκίαν των Αθηνών και κινηθή πανστρατιά κατά του Καραϊσκάκη προς ικανοποίησιν, οι σύμβουλοι του όμως δεν ενέκριναν την γνώμην του λέγοντες ότι είναι καταισχύνη μεγάλη εις έναν αρχιστράτηγον του Οθωμανικού Κράτους, όντα επί κεφαλής τεσσαρακοντα χιλιάδων στρατιωτών, να κινήται πανστρατιά καθ' ενός υπηκόου αποστάτου, όστις μόλις έχει υπ' οδηγίαν του τρεις χιλιάδας ομόφρονάς του Γκιαούρηδες· ασυγκρίτως δε αισθαντικοτέρα καταισχύνη και τρομερά δυστυχία μέλλει να συμβή, αν η εκστρατεία αύτη λάβη και κακήν έκβασιν. Προς τούτοις οι νυν στενώς πολιορκούμενοι, ευκαιρίαν λαβόντες εις την απουσίαν του, θα εμβάσουσι τότε και δύναμην όπλων ικανήν και όσα αναγκαιούσιν εις το φρούριον, και ούτως η κυρίευσίς του μέλλει να κατασταθή έπειτα ή δυσάλωτος, ή πολυχρόνιος· η γνώμη των συμβούλων εισηκούσθη· ο Καραϊσκάκης, λαβών είδησιν ότι χίλιοι πεντακόσιοι Τουρκαλβανοί, κατά διαταγήν του Κιουταχή, υπ' οδηγίαν διαφόρων οπλαρχηγών, εκίνησαν από Μεσολόγγιον επί σκοπώ να διαλύσωσι την πολιορκίαν της Αμφίσσης, ώρμησεν αμέσως με επτακόσιους διά να τους προλάβη και κτυπήση καθ' οδόν, το οποίον και επέτυχε πλησίον του Ναυπάκτου, επιπεσών κατ' αυτών αιφνιδίως και τρέψας εις φυγήν, εν η εφονεύθησαν πεντήκοντα τρεις και εικοσιδύο εζωγρήθησαν, ελήφθησαν αι τροφαί, πολεμοφόδια και ικανά φορτηγά ζώα· σημαντικότεραν ζημίαν έμελλον να δοκιμάσωσιν, αν της Ναυπάκτου το φρούριον δεν υπήρχεν εις αυτούς το μόνον καταφυγών μετά ταύτην την νίκην ανέβη εις τα χωρία των Κραββαρίτων, το μεν διά να διώξη μερικούς Τούρκους περιερχομένους και λεηλατούντας αυτών τα χωρία, το δε, να σύναξη και τροφάς διά τα στρατεύματα εδώ απήντησεν ικανήν ανθίστασιν και φιλονεικίαν με τον καπετάν Ανδρέαν Σαφάκαν, υποτελούντα τότε υπό τας Οθωμανικός διαταγάς, προσποιηθέντα δε διά γραμμάτων ότι ήλλαξε φρόνημα· δεν ήθελεν μείνη ατιμώρητος ο τουρκισμός του, αν δεν τον υπερασπίζετο ο Λάμπρος Ζάρμπας, ωφελήθη δε κυρίως από την ταχείαν αναχώρησιν του Αρχηγού· διότι προ μιας ημέρας είχε λάβει γράμματα παρά των εις Βελίτσαν οπλαρχηγών, με τα οποία τω εγνωστοποίουν την εις Τουρκοχώρι άφιξιν του Ομέρ Πασά Καρύστου, και απόφασίν του διά την άλωσιν του Διστόμου· η είδησις αύτη δεν εσυγχώρησε πλέον τον Αρχηγόν να καθαρίση τα Κράββαρα από τους σποράδην Τούρκους και τινας Τουρκοέλληνας, αλλ' αποφάσισε να συνδράμη εις επικουρίαν του Διστόμου.
Πηγές:
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΕΡΡΑΙΒΟΣ-ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ
ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΠΟΛΕΜΙΚΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου