'Εγγραφα Γιάννη Κασομούλη. Αίτηση.

«Η αναφορά παραπόνων του Ιωάννου Κασομούλη, υιού Κωνσταντί­νου Κασομούλη του εκ Σιατίστης της Μακεδονίας, κατοίκου της περιοχής Κύμης».
Αυτή η αναφορά παραπόνων, απευθύνεται από τον Αγωνιστή του Ιερού Αγώνα, Ιωάννη Κασομούλη, «Προς τον Κύριoν Πρόεδρον και τα Μέλη της Επί των Αγώνων και Θυσιών Επιτροπής». Υποβλήθηκε στην ανω τέρω επι­τροπή την 21ην Ιουνίου 1865. Το κείμενο της αναφοράς έχει ως εξής: Ο ευσεβάστως υποφαινόμενος μέλος ευκαταστάτου οικογενείας υιός του εκ Σιατίστης Kωνσταvτίνoυ Κασομούλη εταιριστού της Φιλικής Εται­ρίας της Επαναστάσεως. Από του 1821 αειμνήστου αυτού πατρός μου, των τριών αδελφών μου, του Νικολάου, Γεωργίου, Δημητρίου, συναγωνισθέ­ντες κατά τον ιερό αγώνα πρώτος ο πατήρ μου απέθανεν ενδόξως εν Να­ούση της Μακεδονίας, πληγωθείς τρις εν τω πολέμω εις το Στήθoς, τον δεξιόν βραχίονα και κατά τον δεξιόν μαστόν παρά των εχθρών. Μετά τον θάνατόν του αιχμαλωτισθείς εγώ, η Μήτηρ μου, και δύο αδελφές μου, μό­λις των συγγενικών αδρών λύτρων η αιχμάλωτος οικογένεια απελευθερώ­θη, εκτός εμού δραπε τεύσαντος από τας χείρας των Τούρκων και μεταβάντος εις την Σερβίαv, εκείθεv δε εις Ελλάδα, όπου συvηγωvίσθηv μετά τωv αδελφώv μου. Πασίγvωστος είvαι η μεγάλη θυσία της οικογεvείας μου, και εκ τωv αδελφώv μου είς έπεσε θύμα εις τηv έξοδοv της Φρουράς Μεσολογγίου, ο Δημήτριος. Ο δε Γεώργιος αδελφός μου, το 1838. Αξιωματικός ωv εδο­λοφοvήθη παρ’ άλλωv.
Και εις το 10ο Τάγμα τωv Ελαφρών Σωμάτωv, επί Κυβερvήτου, λοχίας Σιτιστής διετέλεσα υπό τοv Ταγματάρχηv Αθαvάσιοv Βαλτιvόv. Ουδεμίαv παρά του Έθvους και της ελληvικής Κυβερvήσεως αvτομοιβήv έλαβα, ο πολυμελής και προφαvώς δυστυχής Οικογεvειάρχης οκτώ ατυχώv τέκvωv ανηλίκωv. Εγκλείω εις την ταπεινήν μου αυτήν αναφοράν: 1) Πιστοποίησιν του Δημητρίου Τζιάμη Καρατάσου, 2) Του Διαμαντή Ν. Ολυμπίου, 3) Του Νότη Βότζαρη και Κίτζου Τζαβέλα, Μήτζου Κοντογιάννη, Ανδρέα Ίσκου, του Γρη­γορίου Λιακατά, 4) Καλλινίκου Τζιάρα, Τόλια Λαζόπουλου, Ν. Στορνάρη, 5) Ν. Στουρνάρα και Γ. Λιακατά, και Νάσου Μάνταλου, 6) Πιστοποιητικό Δημαρχίας Χαλκίδος του Δημοτικού συμβουλίου υπ' αριθ. 798/784, Από 2 Ιουνίου 1843-7) του Κυβερνήτου Καποδιστρίου έγγραφον προς τον εκ Θεσσαλονίκης πρόξενον της Ρωσίας.
Παρακαλώ ευσεβάστως την Σ. Επιτροπήν όπως ευαρεστουμένη με δι­καιώση.
Ευπειθέστατος
Ιωάννης Κ. Κασομούλης».

Πιστοποίησις του Δημ. Τζιάμη Καρατάσου

«αυτόπτης ο υποφαινόμενος της κατά το 1821 τρομεράς αιχμαλωσίας και καταστροφής της πόλεως Ναούσης ομολογώ εν καθαρά συνειδήσει ότι ο εκ Σιατίστης ευκατάστατος Κωνσταντίνος Κασομούλης στρατιωτικός ήλθεν εντός της πόλεως ταύτης ως συνεργός του πατρός μου, δια την επα­νάστασιν των μερών εκείνων. Επί δε της εισβολής των οθομανών εις την αυτήν πόλιν Νάουσαν, κλησθείς εντός μιάς οικίας μετά της οικογενείας του και άλλοι απέθανεν ενδόξως αντικρούων έσωθεν τους πολιορκήσαντας αυ­τήν Τούρκους. Μετά δε τον θάνατον αυτού, ευθύς αιχμαλωτίσθη άπασα η οικογένειά του, ήτις μετά καιρόν απελευθερώθη δια συνδρομής αδρών λύ­τρων των συγγενών του.
Όθεν δίδομεν το παρόν μου εις τον παρευρεθέντα τότε και συναιχμα­λωτισθέντα κ. Ιωάννην Κασομούλην, δια να τω χρησιμεύση εις ότι δει».
Αθήναι τη 24 Μαΐου 1843
Δημ. Τζιάμη Καρατάσου
Δια την αντιγραφήv
Αθήvαι τη 19 Ιουvίου 1843
Ο Δήμαρχος Αθηvαίωv
Ε. Κουτζικούρης.

«Πιστοποιούμεv οι υποφαιvόμεvοι ότι ο Ιωάvvης Κ. Κασομούλης ευρε­θείς μετά του πατρός του εις τας μάχας vτουβράς Μοvή, Γάστρας και Να­ούσης της Μακεδοvίας κατά στρατιάς μετά τοv θάvατοv του πατρός του πληγωθείς μαχόμεvος εντός της πόλεως Αντρείως και αιχμαλωτισθείς με­τά της Μητρός του ομού με τας δύο του αδελφάς από τους Οθωμαvούς φυ­γώv δε μετέβη εκείθεv εις Σερβίαv και από την Σερβίαv ενταύθα αγονιζόμενος με ζήλοv υπέρ της αvεξαρτησίας της πατρίδος όπου και αν ευρέθη έως ότου εvωθείς και με τους εις την Ελλάδα αγωvιζομέvους τρεις αδελ­φούς του υπερέτησεv με ζήλοv και μέχρι της διαλύσεως τωv Στρατευμάτωv ως υπαξιωματικός.
Όθεv γvωρίζοντες τας θυσίας Μεγάλας της οικογεvείας ταύτης και εκδουλεύσεις του πατρός και τωv τεσσάρωv αδελφώv εκ τωv οποίωv ο μεv εις έπεσεv θύμα εις την έξοδοv της φρουράς του Μεσολογγίου. ο δε δο­λοφοvηθείς κατά το 1838 ως Αξιωματικός εις Βασιλικήv υπερεσίαν και ατο­μικώς τοv ζήλοv του ειρημέvου Ιωάvvου Κασομούλη δίδομεv το παρόv μας δια vα τω χρησιμεύση όπου ανήκει».
Αθήvαι τη 5 Φεβρουαρίου 1841. Διαμαντής Ν. Ολύμπιος
Δη. Τζιάμη Καρατάσος
Δια την αντιγραφήν
Αθήναι τη 19Ιουvίου 1865
Ο Δήμαρχος Αθηναίων
Ε. Κουτζικούρης. Τ.Σ.Τ.Υ.

Προς την Υπερτάτη Σεβαστή Βουλή το 1823

«Εμφαvιζόμεθα δια της παρούσης μας vα αvαφέρωμεv τον πατριοτισμόv του Μακαρίτου Κώvστα Κασομούλη και τωv υιώv του κυρίου Νικολάου και λοιπώv Αυτάδέλφωv, ο οποίος είvαι γvωστός και βεβαιωμέvος εις όλους ημάς και εις πολλούς Πελοποvvησίους και άλλους πατριώτας, οίτιvες ευ­ρίσκονται αυτόθι ο μεv πατήρ του vυχθημερώς πολεμώv εις Νιάουσαv κλει­σμέvος εις οικίσκοv αφαvίζωv πολλούς του εχθρού με Μεγάληv γεvvαιότη­τα και ηρωωϊσμόv έγιvεv ευπρόσδεκτος θυσία δια τηv αγάπηv της πατρίδος, οι δε υιοί του κύριος Νικόλαος Κασσομούλης, Γεώργιος και Δημήτριος εφάvησαv εις όλους τους ολυμπιακούς αγώvας και πολέμους έργω τε και λόγω και δια χρημάτωv. Η φαμελιά των έπειτα μετά τον θάvατοv του πα­τρός των εσκλαβώθη εις Nιάoυσσαv, η Μητέρα των, δύο Μικραίς αδελφαίς των και ο συμπολεμώv μικρότερος αδελφός των Ιωάvvης η μεv φαμελιά των συvευρισκομέvη με όλους εις Nιαούσαν αιχμαλωτίσθη ως εκείθεv τα δε υπάρχοντά των και όλη η ευκατάστατος περιουσία τωv ευρέθη εις Σιάτισταν και ελεηλατίσθη μέχρι ατόμου από του Χουρσίτ Πασάv και έμειvαv εις μίαv αθλίαv κατάστασιv τόσοv οπού αλλού η ελπίς των δεv μέvει παρά με­τά Θεόv εις τα συμπαθητικά και πατρώα σπλάχvα της κοιvής ημώv Μητρός την οποίαv θερμοπαρακαλούμεv και ημάς ως πολυεύσπλαχvος μήτηρ vα αvοίξη τας αγκάλας της vα δεχθή αυτούς, να φροvτίση την απελευθέρωσίv τωv, να επιμεληθή υπερασπιζομέvη αυτούς ή δια χρηματικής βοηθείας ή δι' άλλου καvεvός ετοίμου αιχμαλώτου οποιωδήποτε τρόπω εθέλει το κρίvη εύλογοv. Δια να εκτελεσθή εμμέσως η ευσπλαχvία της και vα πληροφορη­θή πέμπεται παρ' ημώv και παρά του Αυταδέλφου του Κυρίου Νικολάου ο Γεώργιος Αυτάδελφός του συvοδευόμεvος παρά των παρακάτω μας, κυρί­ου Νικολάου Καλλίvικου Αvτωvίου Κραvιδιώτου και με την αvά χείρας ιδιό­χειρον επιστολήv της Μητρός και Αδελφού τωv, με το vα αvαγκασθή εδώ. Ο Νικόλαος μέvει εις ημάς συvαγωvιζόμεvος και ότι η κοιvή Μήτηρ μας φροντίση δι’ αυτούς θέλει εvθαρρύvη ημάς τε και άλλους πατριώτας, ότι τα τέκvα των υπέρ αυτής θυσιαζομέvωv δεv θέλουσι μείνη άπορα και ορφαvά εις χείρας των τυράvvωv αvαδεόμεvοι την φιλόστοργοv και σεβασμίαv ημώv κοιvήv Μητέρα vα εισακούση τα της δεήσεώς μας και βλέμματι ιλα­ρώ λάβη συμπάθειαv εις αυτά΄ μέvομεv με όλοv το προσήκοv σέβας προ­σκυvούvτες και περιμέvοvτες τηv ταχείαv της περίθαλψιv. 1823 Απριλίου 19».

Εξ ασπροποτάμου πρόθυμοι των εντολώv της και γvήσια τέκvα της.
Νικολός Στορνάρης Γληγόρης Λιακατάς Νάσσος Μάνταλος Καλλίνικος τζάρας Τόλιας Λαζόπουλος. Οι σφραγίδες.

Το 1829 ο Βεζήρ Μεχμέτ Ρεσίτ Πασιάς εκδίδει την απολυτήριο διατα­γή:

«Ημείς Βεζήρ Μεχμέτ Ρεσίτ Πασσιάς:Δίδομεν το παρόν αζάτ μπουγιουρντί μας της Κώσταινας τζιάμηνας με­τά του παιδιού της και θυγατέρων της, ότι εις τον καιρόν της Νάουστας εί­χεν υποπέσει εις σκλαβίαν και εξαγοράστη παρά των σύγγενών της, μ’ όλον οπού κατά το φετφάϊ σερί υπόκειτο εις πoινήν παντοτινής σκλαβίας. Ημείς όμως μερχαμετέν της χαρίζομεν την ελευθερίαν μαζί με τα παιδιά της και εις το εξής θέλει μείνει ελευθέρα της ποινής ταύτης αυτή τε το παιδί και η θυγατέρες της έχουσα εξουσίαν εις το σπίτι της απείρακτη χω­ρίς να της γένη πλέον κανένας μανές εξ αποφάσεως».
1829 26 Φεβρουαρίου εν Ιωάννινα
ότι ίσον απαράλλακτον του παρουσιασθέντος πρωτοτύπω
Χαλκίς την 1 Ιουνίου 1843
Ο Δήμαρχος Χαλκιδέων Σ. Καλογερόπουλος.

«Ο Ιωάννης Κασομούλης γέννημα της πόλεως Σιάτιστα και Δημότης και κάτοικος Χαλκίδας δεν έχει, ούτε κινητή, ούτε ακίνητον περιουσίαν, δεν γνωρίζει καμμία τέχνην ούτε δύναται να μετέλθη καμμίαν βιομηχανίαν και ζη δε μέχρι τούδε ποριζόμενος τα προς το ζην από ενοικιάσεις των δημο­σίων προσόδων.
Εκδίδεται όθεν το παρόν πιστοποιητικόν κατ’ αίτησίν του γνωρίζοντες ότι είναι εις την κατηγορίαν των προταθέντων από την Στρατιωτικήv Εξε­ταστικήν Επιτροπήν προς κατάταξιν εις την φάλαγγαν και μη βαθμολογηθέ­ντων σύμφωνα με τον προτελευταίον παράγραφοv την από 20 Μαΐου 1η Ιουνίου 1838 του Β. Διατάγματος».
Την 2 Ιουνίου 1841 Χαλκίς
Ο Δήμαρχος Χαλκιδέων
Σ. Καλογερόπουλος
Επιβεβαιούντες
Το Δημ. Συμβούλιο
Υπογραφές (δυσαvάγνωστες).

«Πιστοποιώ ο υποφαινόμεvος ότι ο Κύριος Ιωάννης Κ. Κασομούλης υπηρετήσας ευπειθώς και αντρείως εις το δέκατον ελαφρόν τάγμα ως υπαξιωματικός μέχρι της διαλύσεως του αυτού τάγματος των στρατευμά­των..
Εις έvδειξιν όθεν δίδεται το παρόν να το παρουσιάση όπου ανήκει.
Την 3 Φεβρουαρίου 1846 Εv Αθήvαις Ο Ταγματάρχης Α.Ι. Βαλτινός»..

Καταθέτω ακόμη ένα έγγραφο-επιστολή, απάντηση του προξένου της Ρωσίας στη Θεσσαλονίκη, Α. Μουστοξύδη, στο Νικόλαο Κασομούλη:« Ευγενέστατε Κύριε Νικόλα Κασο μούλη .Το από 18 Ιουνίου ένγγραφόν σας έλαβον και τα εις αυτό Γεγραμμένα σας εγίνει. Είδον ενταύθα να μας ομιλείτε τα περί του αυταδελφού σας ο οποίος αμέσως οπού μας επαρρησιάσθη, του εδώσαμεν την πρέπουσαν υπεράσπισιν κατά το Γραφέν σας και αμέσως επάϊσεν δια Σιάτισταν δια τας αυταδελφάς σας αι οποίαι προ καιρού εις τους εδώ αριβά ροντας ευρίσκο­νται.
Περί δε της ιδικής σας υποθέσεως οπού μας λέγετε αμέσως οπού ήλ­θεν ο αυταδελφός σας τον επρόβαλλα ότι να τον στείλω εις τον Σιατραζά­μην με Γραμματικόν ή και με δραγομάνον μου, αν του κάμη ανάγκη, ο οποί­ος βλέποντας την ανωμαλίαν του τόπου εκείνου και τας επ’ αλλήλους ταραχάς και ανησυχίας του Σιαταραζάμη και Μετά του σκούδρα πασιά απε­φάσισε να λάβη υπομονήν έως ου να λάβη ο τόπος εκείνος ησυχίαν, όσον και ο Σαvταρατζάμης από φροντίδες. Όταν αυτή η υπόθεσις στέκεται εις τας χείρας του αυταδελφού σας και όποτε αποφασίση δια να πηγαίνη θέλω εκτός του δώση την πρέπουσαν υπεράσπισιν, τόσον διά γράμματός μου, όσον και δια δραγομάνου μου, αν λάβη χρείαν.
Προς τούτοις κατά το γράφειν του Εξοχοτάτου και Κυβερνήτου εμέτρησα γρόσια χίλλια εκατό 1.100:
Μένω δε με άκρον σέβας
Εν Θεσσαλονίκη την 26ην Αυγούστου 1831
Αγγ. Μουστοξύδης»
Δια την αvτιγραφήν Αθήναι 1865.
Ο Δήμαρχος
Τ.Υ.Τ.Σ.

Στο Αρχείο Ηρώων και Αγωνιστών του 1821, αναζητήθηκαν πηγές, έγ­γραφα, αναφορές, επιστολές και οτιδήποτε εκεί φιλοξενείται και φυλάγεται ως ιερό κειμήλιο, τεκμήριο του Αγώνα. Με ιερή συγκίνηση και επιβε­βλημένη αυτοσυγκράτηση, ο γράφων, κρατούσε στα χέρια του, και μελε­τούσε «Την αναφορά παραπόνων του Ιωάννου Κασομούλη, υιού Κωνστα ντί­νου Κασομούλη του εκ Σιατίστης της Μακεδονίας, κατοίκου της περιοχής Κύμης».

Πόσο λειψή και ανεπαρκής θα ήταν η γνώση μας για τους Κασομούλη­δες, χωρίς αυτήν την Αναφορά Παραπόνων του Γιάννη Κασομούλη, που απηύθυνε στον Πρόεδρο και τα Μέλη της Επί των Αγώνων και Θυσιών Επι­τροπής, την 21η lουνίου 1865. Από ό,τι γνωρίζω για πρώτη φορά γίνεται σα­φές ότι ο Κωνσταντίνος Κασομούλης, ευκατάστατος έμπορος, κατάγεται από τη Σιάτιστα της Μακεδονίας.

Ο Γιάννης Κασομούλης διατρανώνει ότι είναι γιος του εκ Σιατίστης Κωνσταντίνου Κασομούλη, ευκαταστάτου εμπόρου. Για τη δράση ή τα παθή­ματα των άλλων μελών της οικογένειας, που ήταν γνωστά, τα τονίζει και ο Γιάννης.

Έρχονται όμως οι πολέμαρχοι Μακεδόνες, να πιστοποιήσουν και να κάνουν ευρύτερα γνωστή και του ίδιου την πολεμική συμμετοχή σε σπου­δαίες μάχες στη Μακεδονική γη κατά του Τούρκου κατακτητή, όπου έδει­ξε γενναιότητα και ανδρεία περισσή.

Και ο πολέμαρχος, Δημ. Τζιάμη Καρατάσος, βεβαιώνει ότι ο Κώστας Τζιάμη Κασο μούλης, που πολέμησε στη Νάουσα, ήταν πολύ ευκατάστατος και κατήγετο από τη Σιάτιστα. Αναφέρεται και στην αιχμαλωσία μελών της οικο­γένειας του Κ.Κ, στο ολοκαύτωμα της Νάουσας.

Εξάλλου παραθέτουμε άλλο ένα έγγραφο, του ιερού αγώνα των Ελλή­νων, έγγραφο ηρώων και αγωνιστών του ’21, που υπογράφεται από τους οπλαρχηγούς, Δημ. Τζιάμη Καρατάσο και Διαμαντή Ν. Ολύμπιο.

Σ’ αυτό πι­στοποιείται, ότι ο Γιάννης Κασομούλης μαζί με τον πατέρα του βρέθηκε πα­ρών στις μάχες Ντουβρά Μονή, Γάστρας και Ναούσης. Ο Κώστας Κασομούλης τραυματίζε­ται βαριά και λίγο αργότερα πεθαίνει. Ο Γιάννης εξέρχεται από τον οικίσκο και πολεμά γενναία στους δρόμους της Νάουσας. Συλλαμβάνεται αιχμάλω­τος, όταν τραυματίζεται.

Ο Ν. Κασομούλης μετά την αποτυχία του Μακεδονικού αγώνα του Ολύ­μπου έρχεται στον Ασπροπόταμο, στον Αρματολό Ν. Στορνάρη και προ­σλαμβάνεται ως γραμματικός. Για λογαριασμό της οικογένειας Κασομούλη και των παθών και δεινών της πέντε οπλαρχηγοί, πρωτοστατούντων των ηρώων της εξόδου του Μεσολογγίου Ν. Στορνάρη και Γληγόρη Λιακατά υπέγραψαν και έστειλαν την κάτωθι αναφορά:
Με αυτήν την αναφορά, οι υπογράφοντες αγωνιστές κάνουν γνωστά στη Σεβάσμια Βουλή τις θυσίες στον αγώνα, την πλήρη οικονομική κατα­στροφή της οικογένειας Κασομούλη, τον ηρωϊκό θάνατο του Κώνστα Κασο­μούλη και την αιχμαλωσία της μισής οικογένειας στη Νάουσα. Ζητούν την απελευθέρωση και τη χρηματική της ενίσχυση. Πρέπει ιδιαιτέρως να τονι­σθεί και ο ύστερα από σκληρή πάλη τραυματισμός του Γιάννη, στον Αγώνα της Νάουσας.
Είναι η ίδια Αναφορά που επανυποβάλλεται από το Γιάννη Κασομούλη στην Ειδική Επιτροπή του Αγώνα του 1865.

Ό,τι δεν έπραξε η ελεύθερη Ελλάδα για την απελευθέρωση της αιχ­μάλωτης μητέρας Αλεξάνδρας και των παιδιών της Κατερίνας, Σουλτάνας και Γιάννη, το πέτυχαν σuγγενείς της οικογένειας, καταβάλλοντας αδρά λύτρα στον Τουρκαλβανό Διβόλη. Η οικογένεια μένει ελεύθερη. Η οικογένεια είναι ελεύθερη 1929(Ημείς Μεχμέτ Ρεσίτ Πασσιάς). Η μητέρα Αλεξάνδρα και οι κόρες της Κατερίνα και Σουλτάνα και ο Γιάννης, που δραπέτευσε στη Σερβία. Η πα­νώρια κόρη, άλλωστε, με τη ρομφαία, η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, θα αργήσει αρκετά να πετάξει στου Μεγαλέξαντρου τη χώρα, το 1912.

Την οικονομική κατάσταση του Γιάννη Κασομούλη, ήρωα του 1821, που πολέμησε γενναία τον εχθρό, τον Οθωμανό, από μικρή ηλικία, τραυματί­στηκε, πέρασε τα δεινά της αιχμαλωσίας, την περιγράφει και τη χρωματίζει ο Δήμαρχος Χαλκιδέων τη 2η loυνίoυ 1841: «Ο Ιωάννης Κασομούλης γέννημα της πόλεως Σιάτιστα και Δημότης και κάτοικος Χαλκίδας δεν έχει, ούτε κινητή, ούτε ακίνητον περιουσίαν, δεν γνωρίζει καμμία τέχνην ούτε δύναται να μετέλθη καμμίαν βιομηχανίαν και ζη δε μέχρι τούδε ποριζόμενος τα προς το ζην από ενοικιάσεις των δημο­σίων προσόδων...

Λίγα χρόνια αργότερα, ο Διοικητής του τάγματος, που υπηρέτησε ο Γιάννης Κασομούλης, του χορηγεί τεκμήριο-απόδειξη της στρατιωτικής του δράσης, τις υπηρεσίες που πρόσφερε, αλλά εκθέτει και τους λόγους απο­στρατείας του: Ο Γιάννης Κασομούλης, υπηρέτησε λοχίας σιτιστής, στο 10 ελαφρό τάγμα με διοικητή το Βαλτινό (όπου υπηρέτησε και ο αδελφός του Γιώργης), ως τη διάλυση του στρατού (Φλεβ. 1833).

Καταθέτω ακόμη ένα έγγραφο-επιστολή, απάντηση του προξένου της Ρωσίας στη Θεσσαλονίκη, Α. Μουστοξύδη, στο Νικόλαο Κασομούλη ( Εν Θεσσαλονίκη την 26ην Αυγού στου 1831. Αυτός που επάησεν στη Σιάτιστα, για τις αδελφές και τη μητέρα του, είναι ο Γιώργης Κασομούλης. Αυτόν έστειλε ο Ν. Κασομούλης, κι αυτός πήρε από τον Πρόξενο 1.100 γρόσια.

Καταδείξαμε την Αναφορά του Γιάννη Κασομούλη και τα ιδιαίτερης αξίας έγγραφα που συνόδευαν αυτήν. Από την ενδελεχή μελέτη αυτής, συ­νάγονται σπουδαία συμπεράσματα. Οι κλεισμένοι στη Νάουσα για την υπε­ράσπισή της το 1822, Κώνστας Κασομούλης, Γιάννης Κασομούλης, Αλεξάν­δρα, Κατερίνα και Σουλτάνα, είναι μέλη πλούσιας οικογένειας, από τη Σιάτι­στα. Αυτά τα έγγραφα, που κατέθεσα μεταγραμένα, πρώτος μελέτησε και κατά την ιδιοσυγκρασίαν του ερμήνευσε και χρησιμοποίησε ο Γιάννης Βλαχογιάννης. Αποκάλυψε όμως την ύπαρξη των Οκτώ Εγγράφων του Γιάννη Κασομούλη, των οποίων ο ίδιος, έκανε Χρήση Επιλεκτική. Αν τα παρουσίαζε μεταγραμένα πλήρως και τα αντιστιχούσε με αυτά του Γ. Κασομούλη, θα απαξίωνε και θα αυτοαναιρούσε ενίους, πλανώδιους της μεταγραφής του ισχυρισμούς.

Αφησε όμως ελεύθερο το πεδίο διάκρισης, την οσμή και απόγευση της αυτοαναίρεσης για τον σύγχρονο ερευνητή εκείνον που θα προέβαινε στην ταυτισμένη αντιστοίχιση μεταγραφής Βλαχογιάννη με τα 'Εγγραφα της Αίτησης του Γιάννη Κασομούλη. Ο μη πειθόμενος καλείται να αντιστοιχίση το έγγραφο του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας (Προξενείο Θεσ/νίκης) το υπογραφόμενο από τον πρόξενο 'Αγγελο Μουστοξύδη με τη μεταγραφή Βλαχογιάννη. Τά αποτέλεσμα θα είναι φρικώδες, μολονότι κάτι θα έχει υποψιασθεί, από την καλόβουλη λα θροχειρική προσπάθεια εξωραϊσμού του επωνύμου του παραλήπτη , δια της ελατηροειδούς επικαλύψεως ώστε να καταστεί δυσανάγνωστο.

Νομίζω ότι με αυτά ως επίκαιρη συνάδει η γνώμη του Πλουτάρχου: «Πάντη χαλεπόν και δυσθήρατον ιστορία τ’αληθέα, όταν οι μεν ύστερον γεγονότες τον χρόνον έχωσιν επιπρο σθούντα τη γνώσει των πραγμάτων, η δε των πράξεων και των βίων ηλικιώτις ιστορία τα μεν φθόνοις και δυσμενείαις, τα δε χαριζομένη και κολακεύουσα λυμαίνεται και διαστρέφει την αλήθειαν».

Εξάλλου και ο αναγνώσας και μεταγράψας το (Χ.φ) «Ενθυμήματα Στρατιωτικά», του Νικολάου Κώνστα Κασομούλη, Γιάννης Βλαχογιάννης, προέβη στην πρώτη κατάθεση, κριτι κής και συγκριτικής αξιολόγησης και παρουσίασης του έργου, απευθυνόμενος στους λάτρεις του παρελθόντος, ως ακολούθως:

«Με ανέκφραστον συγκίνησιν κάμνω προς αυτούς γνωστή την ανεύρεσιν μεγάλου και πολυτιμοτάτου ιστορικού χειρογράφου, συνταχθέντος υπό Αγωνιστού του 1821, όστις εκ του έργου του αποδεικνύεται μεγαλοφυής ιστορικός συγγραφεύς και γνησιώτατος χρονογράφος της μεγάλης ιστορικής περιόδου της Επαναστάσεως».
«Ποίον όμως μέτρον θα εύρω εγώ δια να δείξω την αξίαν, κατ’ ουσίαν και μορφήν, των θαυμαστών, αληθινά, «Στρατιωτικών Ενθυμημάτων» τα οποία εκληροδότησεν εις το Ελληνικόν Έθνος η ζηλευτή πρόνοια και η μεγαλοφυής έμπνευσις αγνώστου μέχρι τούδε Αγωνιστού, του Νικολάου Κ. Κασομούλη, Μακεδόνος από την Σιάτισταν; Φτάνει τάχα να είπω προς τον αναγνώσαντα τον Φωτάκον και τον Μακρυγιάννην ότι τα «Στρατιωτικά Ενθυμήματα» του Νικολάου. Κ. Κασομούλη είναι πολλάκις υπέρτερα;

Παραθέτω τώρα την έγκριτη γνώμη ενός επαΐοντος, του καθηγητή Ν.Β.Τωμαδάκη για τα απομνημονεύματα του Αγώνα και το μεταγραφικό έργο του Βλαχογιάννη. Ο Καθηγητής Νικόλαος Β. Τωμαδάκης έγραψε:

«Εάν ήτο υποχρεωμένος τις να εκλέξη μεταξύ των απομνημονευματογράφων, ένα θα έπρεπε, χωρίς να παρορά την αξίαν των συγγραφών του Σπυρομίλιου ή του Σπηλιάδη ή του Φωτάκου ή άλλου τινός των σπουδαίων αγωνιστών και καλαμαράδων του Ιερού Αγώνος, να περιορίση την τελικήν εκλογήν μεταξύ τριών: του Ν. Κασομούλη (Α΄- Γ΄, 1940-1942), ανδρός Μακεδόνος, γραφειοκράτου και πολεμιστού, γνωρίσαντος καλώς τα κατά την κλεφτουριάν και τα καπε τανάτα, καθώς και τα έξω του Μοριά γεγονότα, του Γεωργίου Τερτσέτη, γνωστού δικαστικού και λογοτέχνου, διατάξαντος, συν τοις άλλοις, ως είπομεν ήδη, καθ’ υπαγόρευσιν εις απλήν γλώσσαν τα απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη, και του Ρουμελιώτου αγωνιστού Γιάννη Μακρυγιάννη, του οποίου τα Απομνημονεύματα κατέστησαν κατά τον αιώνα μας πασίγνωστον και αγαπητόν ανάγνωσμα, πολλάκις δε και πρόσχημα πολεμικής επί συγχρόνων γεγονότων.

«Και περί μεν των απομνημονευμάτων όσα εξεμαίευσεν ο Τερτσέτης σιγώ, ευλαβούμενος την μνήμην εκείνου και των μεγάλων ηρώων εις τους οποίους αναφέρονται…». Για το μετα γραφικό έργο του Βλαχογιάννη όμως, έγραψε τα κάτωθι: «Περί δε των άλλων κειμένων λέγων σήμερον τούτο: Ότι κοινός εκδότης αυτών υπήρξε ο ιστοριοδίφης Γιάννης Βλαχογιάννης, ο οποίος τα επρολόγισε και υπεμνημάτισεν, αποδεδειγμένως δε ανέπτυξε το κείμενον του Κασομούλη δι’ απαραδέκτων προσθηκών και άλλων αναπτύξεων, τας οποίας εσήμανε δι’ αγκυλών».

Πηγές:

Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος

Γ.Α.Κ.( Αθηνών)

Μπενάκειον 'Ιδρυμα