Κανέλλος Δεληγιάννης-Καρατάσος-Γάτσος-Φιλοξενία-
Λαγκάδια. Κολοκοτρώνης-Γερουσία-Μαγουλινίτης
(Γερουσιαστής). Σπηλιάδης-Πάνος.
"Φθάσας, ώς είρηται, και εγώ εις την πατρίδα μου Λαγκάδια, απέλυσα δλους τους άκολουθήσαντάς με εις την έκστρατείαν της Δυτικής Ελλάδος στρατιώτας και άπήλθον είς τάς οικίας των να αλλάξουν τά ενδύματα των και εντός πέντε ήμερών να επιστρέψουν νά άπέλθωμεν εις τό Γενικόν Στρατόπεδον και ούτως ήκολούθησεν προθύμως. Έγώ δε μετά του Καρατάσου και Γάτσου διεμείναμεν είς την οίκίαν μου διά νά διορθώσουν και πλύνουν και αυτών οί στρατιώται τά ενδύματά των και μετά πέντε ημέρας άπήλθομεν είς την Τριπολιτσάν. Υπήγον εις τήν Γερουσίαν και ανήγγειλα τά περί τής είς τήν Άκαρνανίαν εκστρατείας μου, ζητήσας παρ' αυτής διαταγήν νά απέλθω είς τό Γενικόν Στρατόπεδον, άλλ' αυτή διά μεν τήν έκστρατείαν έξεφράσθη διά τού Προέδρου της τήν εύαρέσκειαν και εύγνωμοσύνην της, διά δε τήν αίτησίν μου με είπεν δτι θέλει άκουσθή μέ τον Κολοκοτρώνην και κατόπιν θέλει μέ απαντήσει είς τό 'Αργος. Άλλά πεφοβισμένοι άπαντες οί Γερουσιασταί από τήν υπεροχήν έκείνην του Κολοκοτρώνη μέ ανήγγειλαν μυστικώς δι' ενός μέσου, δτι δεν τολμούν νά μέ δώσουν μήτε προφορικήν μήτ' έγγραφον διαταγήν, καθότι τους έχει αυθαιρέτως έπιτεθειμένους είς τό σώμα τους δύο κατασκόπους, τον Άναγνωστάκον Μαγουλανίτην Γερουσιαστήν καί τον Σπηλιάδην γραμματέα, τον δε υίόν του Πάνον άρχηγόν της εκτελεστικής δυνάμεως και τούς ένέπνεε φρίκην καί δτι να ακολουθήσω παν ό,τι φρονώ συμφέρον δια την πατρίδα.
Καν. Δεληγιάννης-Γάτσος-Καρατάσος-Αργος.
(Συνάντηση με την Κυβέρνηση στους Μύλους).
Ό Γάτσος έπιθυμών να έπιταχύνη την πορείαν του δια την Σκιάθον, να μάθη, ώς είρηται, διατην οίκογένειάν του, αν αίχμαλωτίσθη ή διεσώθη, με έζήτησε την άδειαν να ύπάγη εις την Κόρινθον καί εκείθεν να εύρη τό μέσον να άπεράση εις τάς νήσους. Του την έδωκα ευχαρίστως. Του έδωκα δέ καί 1.500 γρόσια (διότι υστερείτο) καί τινα πολεμοεφόδια καί άνεχώρησε μέ τούς 48 συντρόφους του, καί ύπήγεν εις τό Γ. Στρατόπεδον του Σουλίου, δπου διαμείνας ολίγας ημέρας καί συντελέσας εις τινας μάχας άνεχώρησε δια την Σκιάθον, εγώ δέ μετά πεντακοσίων περίπου στρατιωτών καί ό Καρατάσιος μέ έπέκεινα τών τετρακοσίων άπήλθομεν εις τό 'Αργος, όπου καί έτοποθετήθημεν. Την έπιούσαν άπήλθομεν εις τούς Μύλους μετά του Καρατάσιου δπου εξελθόντα καί τά μέλη της Κυβερνήσεως έκ του πλοίου έξηγήθημεν άπαντα τά γεγονότα, έζητήσαμεν δέ καί διαταγήν, εγώ μεν νά σταθώ εις τήν πολιορκίαν του Ναυπλίου, ό δέ Καρατάσιος ν' άπέλθη είς τήν Σκιάθον καί Σκύρον, ώς πολύ αναγκαίος εις εκείνα τά μέρη, άφού του προβλέψει τά αναγκαία πλοία διά τήν μετακόμισίν τους, ολίγα πολεμοεφόδια καί χρήματα διά έξοδα, καθότι έστερείτο τω όντι. Καί προς μέν τον Καρατάσιον άπήντησεν δτι νά διαμένη μέ έμέ 15 ή 20 ημέρας νά διατάξη νά έλθουν τά πλοία, νά δυνηθή νά τον οικονομήση ολίγα χρήματα καί πολεμοεφόδια καί τότε νά αναχωρήση. Προς έμέ δέ είπεν, δτι γνωρίζει καί τά αισθήματά μου καί τον υπέρ πατρίδος ζήλον μου καί τήν προθυμίαν μου, άλλ' επειδή ώς έκ τών περιστατικών, ό Κολοκοτρώνης είναι θεριωμένος εναντίον της Κυβερνήσεως και απαιτεί νά την διαλύση αυθαιρέτως, νά έπιφέρη την τελείαν άναρχίαν, διά νά μην τω δώση νέας αιτίας δυσαρέσκειας και ρήξεως και γίνη πρωταίτια της καταστροφής τής πατρίδος, δεν κρίνει συμφέρον νά μέ δώση διαταγήν, άλλ' αν θελήσω νά κάμω τήν πολιορκίαν του Ναυπλίου και άν δύναμαι νά άνθέξω εις τάς προσβολάς του Κολοκοτρώνη, έχει ή Κυβέρνησις δλην τήν εύχαρίστησιν νά τήν κάμω, και άλλα πολλά τοιαύτα μέ είπε.
Επιστολή Κ. Δεληγιάννη Προς Κολοκοτρώνη.
Ο Κολοκοτρώνης Ζητά την Αρχιστρατηγία.
Σκεφθείς λοιπόν περί αυτού τού αντικειμένου και διά νά δικαιώσω τάς έπομένας πράξεις μου και διά νά αφαιρέσω άπό τον Κολοκοτρώνην πάν κατ' έμού δικαίωμα παραπόνων, του έκαμα ένα γράμμα, καθόσον ενθυμούμαι ως εξής.
«Αδελφέ Κολοκοτρώνη! φθάσας κατ' αύτάς άπό τήν Ρούμελην εις τήν οίκογένειάν μου, έμαθον μέ λύπην μου συμβάντα τινά, τά όποία φρονώ, ότι προέκυψαν άπό δολίους εισηγήσεις ραδιούργων διά νά προξενήσουν δυσπιστίας εις τήν μεταξύ μας σύμπνοιαν, και επιθυμώ νά άνταμωθώμεν, νά τά διαλύσωμεν μεταξύ μας δλα, διά νά μήν άκολουθήση καμμία ρήξις και τοΰτο προς χάριν τής κινδυνευούσης πατρίδος στέλλω λοιπόν επίτηδες τον υπασπιστήν μου νά σέ έξηγηθή και προφορικώς και άν αγαπάς προσδιόρισε τό μέρος τό οποίον θέλεις νά έλθω και εγώ νά όμιλήσωμεν.
Και αμέσως τό ίδιον εσπέρας έστειλα τον Ανάστον Στασινουλόπουλον υπασπιστήν μου πέντε ιππείς και ύπήγε τον παρήγγειλα δε δσα έπρεπε νά τον όμιλήση καί, άν δεν δεχθή τήν συνέντευξιν, νά είπή τών αδελφών μου Δημητράκη καί Νικολάκη νά αναχωρήσουν εκείθεν μέ τους στρατιώτας των καί νά επιστρέψουν μαζί. Φθάσας λοιπόν τον έδωκε τό γράμμα μου, καί άναγνώσας αυτό ό γραμματικός του έγινεν έξω φρενών και ήρχισε να φωνάζη και νά λέγη κατ' έμού, όσας ήθελε φλυαρίας. Ό υπασπιστής μου τον απήντησε ήσύχως και φρονίμως λέξας προς αυτόν: Στρατηγέ! είναι άνάρμοσται αί τοιαύται φράσεις εις τούς μεγάλους άνδρας νά τάς φωνάζουν ενώπιον τόσου πλήθους ανθρώπων άλλ' δταν ανταμώσετε τάς λέγετε προς αυτόν και αυτός ό τρόπος δεν σάς κάμνει τιμήν, και αμέσως έσηκώθη όρθιος και τον λέγει: Θά μέ δώσης καμμίαν άπάντησιν; Τότε συνελθών εις εαυτόν και συλλογισθείς ολίγον τον λέγει ότι, άφού επιστρέψω από την Τριπολιτσάν άνταμωνόμεθα εις τό 'Αργος. Και ό μέν υπασπιστής μου άνεχώρησεν ευθύς και προ της ανατολής του ηλίου εφθασεν εις τό 'Αργος, και μ' έδιηγήθη τ' ανωτέρω. Ό δέ Κολοκοτρώνης έπήρεν εκατόν ιππείς άπό τό στρατόπεδον και άναχωρήσας άπέρασεν έξωθεν του 'Αργους και άπήλθεν εις τούς Μύλους προς άντάμωσιν της Κυβερνήσεως• αύτη δέ μη έξελθούσα του πλοίου προς συνέντευξιν μετ' αύτού διηυθύνθη εις την Τριπολιτσάν εις την Γερουσίαν, προς τήν οποίαν παρουσιάσας ευθύς μίαν άναφοράν ύπογεγραμμένην άπό τινας ύποοπλαρχηγούς και καπετανίσκους χωρίων άπό τάς διαφόρους επαρχίας (έκτός των Γιατράκηδων, Μαυρομιχάληδων, Δεληγιανναίων, Παπατσώνη και άλλων) ότι τον ζητούν διά άρχιστράτηγον.
Ή Γερουσία δέ ευρεθείσα εις δεινήν θέσιν, μη έχουσα ουδέν μέσον υπερασπίσεως, καθότι ή φρουρά ήτο Κολοκοτρωναϊκή, συγκατένευσεν άκουσα και μη βουλομένη και του έδωκε τό δίπλωμα της άρχιστρατηγίας και όσα χρήματα είχεν άπό τινας εισπράξεις και τήν έπιούσαν άνεχώρησε, και διαβάς έξωθεν του 'Αργους πάλιν άπήλθεν επηρμένος εις τό έν Σούλι Γενικόν Στρατόπεδον. Ή Εθνική Κυβέρνησις όμως μήτε ένέκρινεν αυτόν τον διορισμόν, έπέπληξε μάλιστα πικρώς τήν Γερουσίαν δι' αυτήν τήν παράνομον πράξιν της, άλλ' αύτη τότε ήτον υποχείριος του Κολοκοτρώνη. Αφού λοιπόν είδον την είς τό Σούλι έπιστροφήν του έγραψα προς τους αδελφούς μου δι' επίτηδες απεσταλμένου καί άνεχώρησαν εκείθεν καί έφθασαν εις τό 'Αργος με δλον τό στρατιωτικόν σώμα όπου μετά του Καρατάσιου υπερβαίναμεν τους 1.500.
«Αδελφέ Κολοκοτρώνη! φθάσας κατ' αύτάς άπό τήν Ρούμελην εις τήν οίκογένειάν μου, έμαθον μέ λύπην μου συμβάντα τινά, τά όποία φρονώ, ότι προέκυψαν άπό δολίους εισηγήσεις ραδιούργων διά νά προξενήσουν δυσπιστίας εις τήν μεταξύ μας σύμπνοιαν, και επιθυμώ νά άνταμωθώμεν, νά τά διαλύσωμεν μεταξύ μας δλα, διά νά μήν άκολουθήση καμμία ρήξις και τοΰτο προς χάριν τής κινδυνευούσης πατρίδος στέλλω λοιπόν επίτηδες τον υπασπιστήν μου νά σέ έξηγηθή και προφορικώς και άν αγαπάς προσδιόρισε τό μέρος τό οποίον θέλεις νά έλθω και εγώ νά όμιλήσωμεν.
Και αμέσως τό ίδιον εσπέρας έστειλα τον Ανάστον Στασινουλόπουλον υπασπιστήν μου πέντε ιππείς και ύπήγε τον παρήγγειλα δε δσα έπρεπε νά τον όμιλήση καί, άν δεν δεχθή τήν συνέντευξιν, νά είπή τών αδελφών μου Δημητράκη καί Νικολάκη νά αναχωρήσουν εκείθεν μέ τους στρατιώτας των καί νά επιστρέψουν μαζί. Φθάσας λοιπόν τον έδωκε τό γράμμα μου, καί άναγνώσας αυτό ό γραμματικός του έγινεν έξω φρενών και ήρχισε να φωνάζη και νά λέγη κατ' έμού, όσας ήθελε φλυαρίας. Ό υπασπιστής μου τον απήντησε ήσύχως και φρονίμως λέξας προς αυτόν: Στρατηγέ! είναι άνάρμοσται αί τοιαύται φράσεις εις τούς μεγάλους άνδρας νά τάς φωνάζουν ενώπιον τόσου πλήθους ανθρώπων άλλ' δταν ανταμώσετε τάς λέγετε προς αυτόν και αυτός ό τρόπος δεν σάς κάμνει τιμήν, και αμέσως έσηκώθη όρθιος και τον λέγει: Θά μέ δώσης καμμίαν άπάντησιν; Τότε συνελθών εις εαυτόν και συλλογισθείς ολίγον τον λέγει ότι, άφού επιστρέψω από την Τριπολιτσάν άνταμωνόμεθα εις τό 'Αργος. Και ό μέν υπασπιστής μου άνεχώρησεν ευθύς και προ της ανατολής του ηλίου εφθασεν εις τό 'Αργος, και μ' έδιηγήθη τ' ανωτέρω. Ό δέ Κολοκοτρώνης έπήρεν εκατόν ιππείς άπό τό στρατόπεδον και άναχωρήσας άπέρασεν έξωθεν του 'Αργους και άπήλθεν εις τούς Μύλους προς άντάμωσιν της Κυβερνήσεως• αύτη δέ μη έξελθούσα του πλοίου προς συνέντευξιν μετ' αύτού διηυθύνθη εις την Τριπολιτσάν εις την Γερουσίαν, προς τήν οποίαν παρουσιάσας ευθύς μίαν άναφοράν ύπογεγραμμένην άπό τινας ύποοπλαρχηγούς και καπετανίσκους χωρίων άπό τάς διαφόρους επαρχίας (έκτός των Γιατράκηδων, Μαυρομιχάληδων, Δεληγιανναίων, Παπατσώνη και άλλων) ότι τον ζητούν διά άρχιστράτηγον.
Ή Γερουσία δέ ευρεθείσα εις δεινήν θέσιν, μη έχουσα ουδέν μέσον υπερασπίσεως, καθότι ή φρουρά ήτο Κολοκοτρωναϊκή, συγκατένευσεν άκουσα και μη βουλομένη και του έδωκε τό δίπλωμα της άρχιστρατηγίας και όσα χρήματα είχεν άπό τινας εισπράξεις και τήν έπιούσαν άνεχώρησε, και διαβάς έξωθεν του 'Αργους πάλιν άπήλθεν επηρμένος εις τό έν Σούλι Γενικόν Στρατόπεδον. Ή Εθνική Κυβέρνησις όμως μήτε ένέκρινεν αυτόν τον διορισμόν, έπέπληξε μάλιστα πικρώς τήν Γερουσίαν δι' αυτήν τήν παράνομον πράξιν της, άλλ' αύτη τότε ήτον υποχείριος του Κολοκοτρώνη. Αφού λοιπόν είδον την είς τό Σούλι έπιστροφήν του έγραψα προς τους αδελφούς μου δι' επίτηδες απεσταλμένου καί άνεχώρησαν εκείθεν καί έφθασαν εις τό 'Αργος με δλον τό στρατιωτικόν σώμα όπου μετά του Καρατάσιου υπερβαίναμεν τους 1.500.
Προετοιμασία Πολιορκίας Ναυπλίου.
Κατ' έκείνην την έποχήν ευρίσκοντο είς τους Μύλους ό γέρων Μαυρομιχάλης καί ό Ηλίας Χρυσοσπάθης έπί κεφαλής πεντακοσίων Μανιατών καί άλλων τινών σωματίων Μεσσηνίων, ως έγγιστα χίλιοι. Ό Στάϊκος μέ τους της επαρχίας Ναυπλίου καί Ερμιόνης αρχηγός, οί υποοπλαρχηγοί καί καπετανίσκοι του Αργούς, Νέζος, Δαγρές, Κακάνης, τών χωρίων καί της πόλεως ό Μεϊντής, Πάνος Παπανικόλα, ό Τζιώκρης καί άλλοι, καί συνεποσούμεθα άπαντες υπέρ τάς τρεις χιλιάδες μέ τους οποίους αυτούς, ανταμωθείς άπαξ, δις καί τρίς, έμείναμεν σύμφωνοι νά συστήσωμεν την τακτικήν πολιορκίαν του Ναυπλίου, νά περιορίσωμεν τους εχθρούς, οίτινες έξήρχοντο ακαταπαύστως καί άνυπόπτως καί έλεηλάτουν έκείνας τάς επαρχίας καί ήχμαλώτιζον δσα γυναικόπαιδα έπετύγχανον. Είχον αρκετά πολεμοεφόδια εδικά μου μεθ' έαυτού, έστειλα δέ καί εις την 'Υδραν τον Γιαννάκον Πετρόπουλον καί τον Ρήγαν Καγιάν καί ήγόρασεν δι' ιδίων μου χρημάτων εκατόν ώς έγγιστα πετζιά Ουγγαρέζικα διά τσαρούχια καί είκοσι χιλιάδες τουφεκόπετρες, τά όποία διένειμα δωρεάν είς τους μή έχοντας στρατιώτας τών διαφόρων σωμάτων.
Έστειλα επίσης φροντιστάς καί άπήλθον μέ διαταγάς μου είς τάς επαρχίας Έρμιονίδος καί Τροιζηνίας καί έσύναξαν υπέρ τάς πενήντα χιλιάδας οκάδες αλεύρι καί υπέρ τά χίλια πεντακόσια αιγοπρόβατα.
Διέταξα καί κατεσκεύασαν έξ φούρνους εις τά Ήρια καί εις άλλα χωρία, καί έβγανον τρεις περίπου χιλιάδας μερίδας καθ' ήμέραν άρτου, διά νά άποκατασταθή ή πολιορκία τακτική.
Έστειλα επίσης φροντιστάς καί άπήλθον μέ διαταγάς μου είς τάς επαρχίας Έρμιονίδος καί Τροιζηνίας καί έσύναξαν υπέρ τάς πενήντα χιλιάδας οκάδες αλεύρι καί υπέρ τά χίλια πεντακόσια αιγοπρόβατα.
Διέταξα καί κατεσκεύασαν έξ φούρνους εις τά Ήρια καί εις άλλα χωρία, καί έβγανον τρεις περίπου χιλιάδας μερίδας καθ' ήμέραν άρτου, διά νά άποκατασταθή ή πολιορκία τακτική.
Άλλα προτού φθάσω έγώ εις τό Αργός υπήγον κατά τάς αρχάς Αυγούστου από τους εις Μύλους τοποθετηθέντας Μανιάτας έως διακόσιοι εν αγνοία του Μαυρομιχάλη και του Χρυσοσπάθη και απεφάσισαν νά κάμουν μίαν ενέδραν εις τό Κιόσκι, προς τό μέρος των Μύλων νά κτυπήσουν τούς Τούρκους, οίτινες υπήγαινον καθ' ήμέραν εκεί και συνέλεγον άστάχυα καμμένα προς τροφήν, ότε εύρίσκοντο και Μανιάται και συνεκρούοντο και δεν τούς άφηνον νά τά συλλέξουν εν ησυχία.
Οί Τούρκοι έπρόλαβαν και έκαμαν πρώτοι αυτοί την ένεδραν προτού εξημερώση και φθάσαντες οί Μανιάται περί τά έξημερώματα τούς έκτύπησαν αίφνης, τούς διεσκόρπισαν, συνέλαβον 14 ζώντας (έκ των οποίων ήταν και εις μακρινός συγγενής τών Μαυρομιχάληδων) οί δε λοιποί έτρεξαν προς τήν θάλασσαν κολυμβώντες νά διασωθώσι και αγαθή τύχη ευρέθηκαν δύο πολεμικαί κανονοφόραι εις τό έπιθαλάσσιον φρούριον, τό όποιον κατείχον τότε οί 'Ελληνες, και έτρεξαν αμέσως προς ύπεράσπισιν τών κινδυνευόντων έκτύπησαν μέ τά κανόνια τούς Τούρκους και μόλις τούς διέσωσαν και τούς άπήγαγον εις τούς Μύλους. Οί δε Τούρκοι είσήλθον μετά τών αιχμαλώτων εις τό Ναύπλιον.
Κατά δε τάς 13 Αυγούστου συνυπακουσθείς μέ τούς άνω ειρημένους οπλαρχηγούς άπεφασίσαμεν έκ συμφώνου νά κάμωμεν μίαν φρόνιμον και τακτικήν ένεδραν κατά τών Τούρκων, ώστε και τό δανεικόν νά τούς πληρώσωμεν και νά τούς έκφοβίσωμεν νά μήν τολμούν εις τό εξής νά έξέρχωνται του φρουρίου. Τό δε σχέδιον εγινεν ώς ακολούθως.
Τό δλον του στρατού μας ήτον υπέρ τάς τρείς ήμισυν χιλιάδας πραγματικάς. Οί χίλιοι νά καταλάβουν τήν Δαλαμανάραν, χίλιοι τήν Πυργέλαν και του Λάλουκα και χίλιοι τό Kocpivt, Μπολέτι και τήν Τίρυνθον και πεντακόσιοι από τό γεφύρι εως τό Κιόσκι. Ύπήρχον εις δλα τά σώματα εως διακόσιοι Ιππείς. Τούς 150 χους έδιόρισα υπό τήν διοίκησιν του άτρομήτου εκείνου ανδρός Μεϊντή, του τότε ύποοπλαρχηγού του 'Αργους, δστις ήτον ό ίκανώχερος του ιππικού, και τούς 50 τούς έκράτησα εγώ.
Τό σύνθημα ήτον δτι μετά τό μεσονύκτιον να άπέλθη έκαστον σώμα νά καχαλάβη ήν θέσιν εις χήν οποίαν έδιορίσθη και νά σταθοούν δλοι κεκρυμμένοι, χωρίς νά κινήται ή νά φαίνεται ουδείς. 'Αμα δε εξέλθουν χήν επαύριον οί Τούρκοι, νά μήν χούς κτυπήσουν μήτε εις τήν Τίρυνθον μήτε εις τό Κοφίνι, αλλά νά χούς αφήσουν νά προχωρήσουν εις τού Λάλουκα καί, ει δυνατόν, εις τήν Δαλαμανάραν. Νά τούς κχυπήσουν εκείνοι καί τότε νά καχαλάβωμεν τά οπίσθια και τά πλευρά, νά τούς βάλωμεν εις τήν μέσην νά τούς καταστρέψωμεν καί ούτως ήκολούθησε και κατελάβαμεν τήν νύκταν τάς θέσεις αύτάς. Τήν πρωΐαν έξήλθον οί Τούρκοι τρείς σχεδόν χιλιάδες πεζοί τε καί ίππείς καί ήκολούθουν χόν δρόμον προς τά μέρη, εις τά οποίον είχομεν χήν ένεδραν. Άπέρασαν από χήν Τίρυνθον, Μπολέχι καί Κοφίνι ή εμπροσθοφυλακή των καί διευθύνετο προς του Λάλουκα, καί καχόπιν ήρχεχο τό κέντρον. Έξωθεν τού χωρίου τούτου υπήρχε μία έκκλησίτσα θολογύριστη εις εν λοφίδιον καί τήν οποίαν κατείχεν είς καπετάνιος μου Αργύρης 'Αποσκίτης με 30 στρατιώτας καί 12 Μανιάτας. Πέντε όμως Τούρκοι ιππείς έχώρισαν από τον δρόμον καί άπήρχοντο νά επισκεφθούν τήν έκκλησίαν έκείνην καί πλησιάσαντες εις αυτήν έστάθηκαν καί ώμιλούσαν. Οί Μανιάται, νομίσαντες δτι τούς είδον, τούς έπυροβόλησαν, έφόνευσαν τούς δύο καί του ενός τον ίππον, οί δε δύο διασωθέντες οπισθοδρόμησαν. Έξήλθομεν λοιπόν άπαντες από τήν ένεδραν καί έτρέξαμεν κατόπιν τών Τούρκων, οίτινες έτράπησαν αμέσως εις φυγήν, τούς οποίους καταδιώκοντες καί φονεύοντες ανηλεώς έφθασαν δσοι διεσώθησαν εις τήν Γλυκιάν, δπου έσταμάτησαν, καθότι ήρχισεν ό κανονοβολισμός άπό δλα τα κανονοστάσια του Ναυπλίου και του Παλαμιδίου και τους έδωκαν άρκετήν υπεράσπιση.
Κατ' έκείνην την έποχήν είχεν ευρεθή περιστατικώς εις ένα χωρίον εκεί πλησίον δια ξενοψώμισμα και ό αδελφός τού Νικήτα Σταματελοπούλου, Νικόλας λεγόμενος, μόνος του, ό όποιος άκουσας τον πόλεμον εύρεν ενα άλογον χωρικόν, τό όποιον έκαβαλίκευσεν άνευ χαλινού άλλά με μόνον τό καπίστρι, και έτρεξεν και αυτός τό μεσημέρι προς τό μέρος της Τιρύνθου (πολλοί χωρικοί ελεγον δτι ήτον μεθυσμένος κατ' έκείνην την ώραν)• φθάσας έκεί πλησίον περιστατικώς, κατεδίωκον ένα Τούρκον ιππέα πολύ άνδρείον τρεις ιππείς Έλληνες, ό Μεϊντής Άργείος, και δύο εδικοί μου, ό Στασινός Παπαδόπουλος και ό Χρυσάντης, του όποίου (άπό τήν Πυργέλαν έως τήν Τίρυνθον) του είχον κτυπήσει υπέρ τάς τριάντα σπαθιές εις τήν κεφαλήν άλλά τό κιουλάφι (κάλυμμα της κεφαλής τουρκικόν) τον διέσωσε. Είχε δέ και ενα άτι (ίππον) πολύ άνδρείον και άντείχεν εις τάς τόσας προσβολάς.
Τον Νικόλαν τον επήρε τό άλογον εκείνο και τον ύπήγαινεν επάνω εις τον Τούρκον, χωρίς νά δυνηθή νά τό κρατήση• άμα δέ έπλησίασεν εις αυτόν, χωρίς νά τό έννοήση, ό Τούρκος έχων τό πιστόλι εις χείραν έτοιμον τον έπυροβόλησε και τον έκτύπησεν εις τό στόμα και αμέσως έπεσε νεκρός' ό δέ Τούρκος τρέχων δσον ήδύνατο μέ τον ίππον του διεσώθη.
Φθάσας δέ και εγώ τήν στιγμήν έκείνην και ιδών τον νεκρόν του, χωρίς νά τον γνωρίζω, ποίος ήτον, είπον των στρατιωτών και τον παρεμέρισαν άπό τον δρόμον και τον έσκέπασαν νά μήν τον ίδούν άλλοι, και περί τό εσπέρας έμαθον δτι είναι αυτός και διέταξα τούς χωρικούς και τον ύπήγον εις τό 'Αργός, δπου τον ένταφιάσαμεν τήν επαύριον επισήμως, άλλά δέν άξιζεν τον κόπον, καθότι μήτε εις μάχην ευρέθη ποτέ, μήτε ήτον τίποτε, μόνον νά λείψουν αι φωνασκίαι του Κολοκοτρώνη νά μην τό κάμη και αυτό επιχείρημα παραπόνων νά δικαιολογή τά άνοσιουργήματά του.
Ή μάχη αύτη διήρκεσεν δλην έκείνην τήν ήμέραν έως τό εσπέρας με άπελπισίαν αμφοτέρων τών μερών, εις τήν οποίαν έδιεκρίθη και ό Καρατάσος και ό υιός του Δημήτρης Τσιάμης και δλοι οί στρατιώται του, άμιλλώμενοι άπαντες νά μήν φανώσι κατώτεροι τών Πελοποννησίων. Έφονεύθηκαν άπό μεν τους Τούρκους υπέρ τους 18 τών οποίων δεν ήδυνήθησαν νά πάρουν τους νεκρούς, και ίσως περισσότεροι τούτων. Φονευμένοι και πληγωμένοι υπήγον εις τό Ναύπλιον, συνελάβομεν δε και ζώντας δέκα οκτώ, τους οποίους άντηλλάξαμεν μετά μίαν έβδομάδαν μέ τους 14 Μανιάτας.
Έπιστρέψαντες δε τό εσπέρας εις τό 'Αργος ευθύς ενας ανδρείος αραβικός ίππος (άτι), τον όποίον είχον δλην έκείνην τήν ήμέραν καβάλα, έκ του πολλού και μεγάλου κόπου, τον όποίον υπέφερε τρέχων ακαταπαύστως μετά τών πεντήκοντα ιππέων, τους οποίους έφερον μεθ' εαυτού, άπό τό εν άκρον της μάχης έως τό άλλο, δηλ. άπό τό Κοφίνι και Μπολέτι εως τό γεφύρι και εις τό Κιόσκι, δπου είχομεν πολιορκημένους πενήντα Τούρκους, έκ τών οποίων έσώθηκαν 18, και παρεδόθηκαν μετά τό δειλινόν, οί δέ λοιποί έφονεύθηκαν, και άπό έκεί εως τήν Τίρυνθον και Γλυκιάν, διά νά διευθύνω τήν μάχην εις δλας τάς θέσεις τακτικώς και νά δίδω συν δρομήν δπου έπαρουσιάζετο ανάγκη. Έπεσεν λέγω αυτό τό μοναδικόν άτι τοΰ Χαλεπίου και μετά μίαν ώραν απεβίωσε, διά τό οποίον έλυπήθην καιρίως, καθότι μέ έσωσε πολλάκις άπό δεινούς κινδύνους.
'Ωστε κατά τάς 28 Αυγούστου έπλησιάσαμεν εις τό Ναύπλιον και κατελάβομεν βαθμηδόν τάς θέσεις Κατσιγιάρι, Νάρειαν, Γλυκιάν και τάς λοιπάς, και άπό έκείνην τήν ήμέραν δεν ήδυνήθη νά έξέλθη πλέον της πύλης του Ναυπλίου ουδέ είς Τούρκος καί κατέστη τακτική ή πολιορκία.
Οί Τούρκοι έπρόλαβαν και έκαμαν πρώτοι αυτοί την ένεδραν προτού εξημερώση και φθάσαντες οί Μανιάται περί τά έξημερώματα τούς έκτύπησαν αίφνης, τούς διεσκόρπισαν, συνέλαβον 14 ζώντας (έκ των οποίων ήταν και εις μακρινός συγγενής τών Μαυρομιχάληδων) οί δε λοιποί έτρεξαν προς τήν θάλασσαν κολυμβώντες νά διασωθώσι και αγαθή τύχη ευρέθηκαν δύο πολεμικαί κανονοφόραι εις τό έπιθαλάσσιον φρούριον, τό όποιον κατείχον τότε οί 'Ελληνες, και έτρεξαν αμέσως προς ύπεράσπισιν τών κινδυνευόντων έκτύπησαν μέ τά κανόνια τούς Τούρκους και μόλις τούς διέσωσαν και τούς άπήγαγον εις τούς Μύλους. Οί δε Τούρκοι είσήλθον μετά τών αιχμαλώτων εις τό Ναύπλιον.
Κατά δε τάς 13 Αυγούστου συνυπακουσθείς μέ τούς άνω ειρημένους οπλαρχηγούς άπεφασίσαμεν έκ συμφώνου νά κάμωμεν μίαν φρόνιμον και τακτικήν ένεδραν κατά τών Τούρκων, ώστε και τό δανεικόν νά τούς πληρώσωμεν και νά τούς έκφοβίσωμεν νά μήν τολμούν εις τό εξής νά έξέρχωνται του φρουρίου. Τό δε σχέδιον εγινεν ώς ακολούθως.
Τό δλον του στρατού μας ήτον υπέρ τάς τρείς ήμισυν χιλιάδας πραγματικάς. Οί χίλιοι νά καταλάβουν τήν Δαλαμανάραν, χίλιοι τήν Πυργέλαν και του Λάλουκα και χίλιοι τό Kocpivt, Μπολέτι και τήν Τίρυνθον και πεντακόσιοι από τό γεφύρι εως τό Κιόσκι. Ύπήρχον εις δλα τά σώματα εως διακόσιοι Ιππείς. Τούς 150 χους έδιόρισα υπό τήν διοίκησιν του άτρομήτου εκείνου ανδρός Μεϊντή, του τότε ύποοπλαρχηγού του 'Αργους, δστις ήτον ό ίκανώχερος του ιππικού, και τούς 50 τούς έκράτησα εγώ.
Τό σύνθημα ήτον δτι μετά τό μεσονύκτιον να άπέλθη έκαστον σώμα νά καχαλάβη ήν θέσιν εις χήν οποίαν έδιορίσθη και νά σταθοούν δλοι κεκρυμμένοι, χωρίς νά κινήται ή νά φαίνεται ουδείς. 'Αμα δε εξέλθουν χήν επαύριον οί Τούρκοι, νά μήν χούς κτυπήσουν μήτε εις τήν Τίρυνθον μήτε εις τό Κοφίνι, αλλά νά χούς αφήσουν νά προχωρήσουν εις τού Λάλουκα καί, ει δυνατόν, εις τήν Δαλαμανάραν. Νά τούς κχυπήσουν εκείνοι καί τότε νά καχαλάβωμεν τά οπίσθια και τά πλευρά, νά τούς βάλωμεν εις τήν μέσην νά τούς καταστρέψωμεν καί ούτως ήκολούθησε και κατελάβαμεν τήν νύκταν τάς θέσεις αύτάς. Τήν πρωΐαν έξήλθον οί Τούρκοι τρείς σχεδόν χιλιάδες πεζοί τε καί ίππείς καί ήκολούθουν χόν δρόμον προς τά μέρη, εις τά οποίον είχομεν χήν ένεδραν. Άπέρασαν από χήν Τίρυνθον, Μπολέχι καί Κοφίνι ή εμπροσθοφυλακή των καί διευθύνετο προς του Λάλουκα, καί καχόπιν ήρχεχο τό κέντρον. Έξωθεν τού χωρίου τούτου υπήρχε μία έκκλησίτσα θολογύριστη εις εν λοφίδιον καί τήν οποίαν κατείχεν είς καπετάνιος μου Αργύρης 'Αποσκίτης με 30 στρατιώτας καί 12 Μανιάτας. Πέντε όμως Τούρκοι ιππείς έχώρισαν από τον δρόμον καί άπήρχοντο νά επισκεφθούν τήν έκκλησίαν έκείνην καί πλησιάσαντες εις αυτήν έστάθηκαν καί ώμιλούσαν. Οί Μανιάται, νομίσαντες δτι τούς είδον, τούς έπυροβόλησαν, έφόνευσαν τούς δύο καί του ενός τον ίππον, οί δε δύο διασωθέντες οπισθοδρόμησαν. Έξήλθομεν λοιπόν άπαντες από τήν ένεδραν καί έτρέξαμεν κατόπιν τών Τούρκων, οίτινες έτράπησαν αμέσως εις φυγήν, τούς οποίους καταδιώκοντες καί φονεύοντες ανηλεώς έφθασαν δσοι διεσώθησαν εις τήν Γλυκιάν, δπου έσταμάτησαν, καθότι ήρχισεν ό κανονοβολισμός άπό δλα τα κανονοστάσια του Ναυπλίου και του Παλαμιδίου και τους έδωκαν άρκετήν υπεράσπιση.
Κατ' έκείνην την έποχήν είχεν ευρεθή περιστατικώς εις ένα χωρίον εκεί πλησίον δια ξενοψώμισμα και ό αδελφός τού Νικήτα Σταματελοπούλου, Νικόλας λεγόμενος, μόνος του, ό όποιος άκουσας τον πόλεμον εύρεν ενα άλογον χωρικόν, τό όποιον έκαβαλίκευσεν άνευ χαλινού άλλά με μόνον τό καπίστρι, και έτρεξεν και αυτός τό μεσημέρι προς τό μέρος της Τιρύνθου (πολλοί χωρικοί ελεγον δτι ήτον μεθυσμένος κατ' έκείνην την ώραν)• φθάσας έκεί πλησίον περιστατικώς, κατεδίωκον ένα Τούρκον ιππέα πολύ άνδρείον τρεις ιππείς Έλληνες, ό Μεϊντής Άργείος, και δύο εδικοί μου, ό Στασινός Παπαδόπουλος και ό Χρυσάντης, του όποίου (άπό τήν Πυργέλαν έως τήν Τίρυνθον) του είχον κτυπήσει υπέρ τάς τριάντα σπαθιές εις τήν κεφαλήν άλλά τό κιουλάφι (κάλυμμα της κεφαλής τουρκικόν) τον διέσωσε. Είχε δέ και ενα άτι (ίππον) πολύ άνδρείον και άντείχεν εις τάς τόσας προσβολάς.
Τον Νικόλαν τον επήρε τό άλογον εκείνο και τον ύπήγαινεν επάνω εις τον Τούρκον, χωρίς νά δυνηθή νά τό κρατήση• άμα δέ έπλησίασεν εις αυτόν, χωρίς νά τό έννοήση, ό Τούρκος έχων τό πιστόλι εις χείραν έτοιμον τον έπυροβόλησε και τον έκτύπησεν εις τό στόμα και αμέσως έπεσε νεκρός' ό δέ Τούρκος τρέχων δσον ήδύνατο μέ τον ίππον του διεσώθη.
Φθάσας δέ και εγώ τήν στιγμήν έκείνην και ιδών τον νεκρόν του, χωρίς νά τον γνωρίζω, ποίος ήτον, είπον των στρατιωτών και τον παρεμέρισαν άπό τον δρόμον και τον έσκέπασαν νά μήν τον ίδούν άλλοι, και περί τό εσπέρας έμαθον δτι είναι αυτός και διέταξα τούς χωρικούς και τον ύπήγον εις τό 'Αργός, δπου τον ένταφιάσαμεν τήν επαύριον επισήμως, άλλά δέν άξιζεν τον κόπον, καθότι μήτε εις μάχην ευρέθη ποτέ, μήτε ήτον τίποτε, μόνον νά λείψουν αι φωνασκίαι του Κολοκοτρώνη νά μην τό κάμη και αυτό επιχείρημα παραπόνων νά δικαιολογή τά άνοσιουργήματά του.
Ή μάχη αύτη διήρκεσεν δλην έκείνην τήν ήμέραν έως τό εσπέρας με άπελπισίαν αμφοτέρων τών μερών, εις τήν οποίαν έδιεκρίθη και ό Καρατάσος και ό υιός του Δημήτρης Τσιάμης και δλοι οί στρατιώται του, άμιλλώμενοι άπαντες νά μήν φανώσι κατώτεροι τών Πελοποννησίων. Έφονεύθηκαν άπό μεν τους Τούρκους υπέρ τους 18 τών οποίων δεν ήδυνήθησαν νά πάρουν τους νεκρούς, και ίσως περισσότεροι τούτων. Φονευμένοι και πληγωμένοι υπήγον εις τό Ναύπλιον, συνελάβομεν δε και ζώντας δέκα οκτώ, τους οποίους άντηλλάξαμεν μετά μίαν έβδομάδαν μέ τους 14 Μανιάτας.
Έπιστρέψαντες δε τό εσπέρας εις τό 'Αργος ευθύς ενας ανδρείος αραβικός ίππος (άτι), τον όποίον είχον δλην έκείνην τήν ήμέραν καβάλα, έκ του πολλού και μεγάλου κόπου, τον όποίον υπέφερε τρέχων ακαταπαύστως μετά τών πεντήκοντα ιππέων, τους οποίους έφερον μεθ' εαυτού, άπό τό εν άκρον της μάχης έως τό άλλο, δηλ. άπό τό Κοφίνι και Μπολέτι εως τό γεφύρι και εις τό Κιόσκι, δπου είχομεν πολιορκημένους πενήντα Τούρκους, έκ τών οποίων έσώθηκαν 18, και παρεδόθηκαν μετά τό δειλινόν, οί δέ λοιποί έφονεύθηκαν, και άπό έκεί εως τήν Τίρυνθον και Γλυκιάν, διά νά διευθύνω τήν μάχην εις δλας τάς θέσεις τακτικώς και νά δίδω συν δρομήν δπου έπαρουσιάζετο ανάγκη. Έπεσεν λέγω αυτό τό μοναδικόν άτι τοΰ Χαλεπίου και μετά μίαν ώραν απεβίωσε, διά τό οποίον έλυπήθην καιρίως, καθότι μέ έσωσε πολλάκις άπό δεινούς κινδύνους.
'Ωστε κατά τάς 28 Αυγούστου έπλησιάσαμεν εις τό Ναύπλιον και κατελάβομεν βαθμηδόν τάς θέσεις Κατσιγιάρι, Νάρειαν, Γλυκιάν και τάς λοιπάς, και άπό έκείνην τήν ήμέραν δεν ήδυνήθη νά έξέλθη πλέον της πύλης του Ναυπλίου ουδέ είς Τούρκος καί κατέστη τακτική ή πολιορκία.
Αναχώρηση Καρατάσου για Σκιάθο.
Κατά τά τέλη το Αύγουστου, βλέπων ό Καρατάσος δτι ή εις την πολιορκίαν τοΰ Ναυπλίου διαμονή του δεν ήτον αναγκαία καί στενοχωρηθείς καί αυτός καί οι στρατιώται του νά μάθουν τί έγιναν οί οίκογένειαί των, έζήτησαν νά αναχωρήσουν διά την Σκιάθον, είχον μάλιστα έλθει έκείνην την ημέραν καί τρία πλοία διά νά τους μεταβιβάσουν εκεί. Άπήλθομεν μαζί εις τους Μύλους, δπου ήτον ή Κυβέρνησις, ήτις τους έφωδίασε μ' δσα ήδύνατο αναγκαία, τους έδωκα κάγώ ευχαρίστως καί πέντε χιλιάδες γρόσια καθότι ύστερούντο εξόδων. Με έζήτησεν ό Καρατάσος καί τον προμνημονευθέντα Τούρκον Μουχαρέμην, σημαιοφόρον, ως δυνάμενον νά συντελέση είς εκείνα τά μέρη της Θεσσαλομακεδονίας. Του τον έδωκα καί αυτόν ευχαρίστως (μ' δλον όπου ήμουν υποχρεωμένος από τήν έμπιστοσύνην καί άνδρείαν του) καί αμέσως άνεχώρησε μετά των υιών του."
ΠΗΓΕΣ:
ΠΗΓΕΣ:
ΚΑΝΕΛΛΟΣ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ-ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ
ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου