Ο Δράμαλης συμπτύσσεται προς Κόρινθον διά της οδού Μυκηνών και Δερβενακίων. Τα Στενά των Δερβενακίων Κατέχει Δύναμη Επτακοσίων και πλέον Επίλεκτων και Ανδρείων Στρατιωτών με τους Αρχηγούς τους, σταλείσα με Διαταγή της Επαναστατικής Κυβέρνησης.
"Τήν 26 Ιουλίου περί την άνατολήν του ηλίου έκινήθησαν οί Τούρκοι από τό 'Αργος πανστρατιά, διευθυνόμενοι δια τήν Κόρινθον, διά τής όδού των Μυκηνών (Χαραβάτι) και Δερβενακίων άλλά προ ημερών τίνων τά είχαν καταλάβει ό Αντώνιος και Μάρκος Κολοκοτρώνηδες και οί Δημητρακαίοι, Σταύρος και Γεώργης άπό τήν Άλωνίσταιναν, ό Σπύρος Σπηλιωτόπουλος έκ Δημητσάνης, ό Κορέλας, Παπαδημήτρης, ό Δράκος και άλλοι Καρυτινοί αυθορμήτως μέ έπέκεινα τών επτακοσίων επίλεκτων και ανδρείων στρατιωτών, διά νά εμποδίσουν τάς τροφάς του Δράμαλη (αν τυχόν τους σταλώσιν άπό τάς Θήβας εις Κόρινθον και εκείθεν εις τό 'Αργος).
Ό Αντώνης δμως και ό Μάρκος, καίτοι Κολοκοτρώναι τήν καταγωγήν, δεν ανήκον [δμως] ποτέ εις αυτήν τήν μερίδα, μάλλον δέ έφθονούντο παρ' αυτών και ενίοτε κατετρέχοντο. Αυτοί ήτον πάντοτε φίλοι τής οικογενείας μας και ιδίως είχον κλίσιν προς αυτήν ένεκα ευγνωμοσύνης καθότι τούς έσώσαμεν τήν ζωήν κατά τούς 1806, δτε κατεστράφησαν δλοι οί λησταί τής Πελοποννήσου, και αυτούς τούς είχομεν κρύψει εις έν ύπόγειον τών οικιών μας υπέρ τούς εξ μήνας, και έστάθηκαν πιστοί προς ημάς και ευγνωμονούσαν μέχρι τής στιγμής τής άποβιώσεώς τους.
Ό Αντώνης δμως και ό Μάρκος, καίτοι Κολοκοτρώναι τήν καταγωγήν, δεν ανήκον [δμως] ποτέ εις αυτήν τήν μερίδα, μάλλον δέ έφθονούντο παρ' αυτών και ενίοτε κατετρέχοντο. Αυτοί ήτον πάντοτε φίλοι τής οικογενείας μας και ιδίως είχον κλίσιν προς αυτήν ένεκα ευγνωμοσύνης καθότι τούς έσώσαμεν τήν ζωήν κατά τούς 1806, δτε κατεστράφησαν δλοι οί λησταί τής Πελοποννήσου, και αυτούς τούς είχομεν κρύψει εις έν ύπόγειον τών οικιών μας υπέρ τούς εξ μήνας, και έστάθηκαν πιστοί προς ημάς και ευγνωμονούσαν μέχρι τής στιγμής τής άποβιώσεώς τους.
Μάχη Δερβενακίων. Θρίαμβος των μαχητών
του Επαναστατημένου 'Εθνους. Οκτώ χιλ.
εχθροί διασώθηκαν προς την Κουρτέσαν.
Ευρισκομένων λοιπόν τών ανωτέρω εκεί και ούδεμίαν ειδοποίηση λαβόντων διά τήν εις τήν Κόρινθον έπιστροφήν του Δράμαλη, και ανέτοιμων δντων, αίφνης τούς είδοποιούν αί σκοπιαί των, ότι πλήθος Τούρκων έφθασαν εις τάς Μυκήνας, είς τον τάφον του Αγαμέμνονος, και διευθύνονται εκεί. Έτρεξαν εκείνοι ευθύς και κατέλαβον τάς όχυρωτέρας θέσεις και συγχρόνως έφθασε και ή εμπροσθοφυλακή τού εχθρού, και ώρμησεν αμέσως δια να άπεράση τά στενωπά εκείνα μέρη, άλλα τούς έκτύπησαν κατά μέτωπον άτρομήτως, ώστε μ' δσας προσβολάς άπεπειράθησαν νά κάμουν δεν ήδυνήθησαν νά κλονίσουν την καρτερίαν τους διά νά προχωρήσουν εν βήμα. Έφθασε και τό μεγάλον κέντρον, υπέρ τάς είκοσι πέντε χιλιάδας πεζοί τε και ιππείς και ώρμησαν άγεληδόν διά νά περάσουν νά σωθούν άπό τον κίνδυνον, παραιτήσαντες και ζώα και πλούτη και πάν δ,τι έφερον μεθ' εαυτών, νά σώσουν μόνον την ζωήν τους, ώστε μόλις έξέσπασαν είς έν μέρος και άπέρασαν είς τον 'Αγιον Σώστην οκτώ ώς έγγιστα χιλιάδες και έφθασαν είς τόπον όμαλόν και διεσώθησαν εις την Κουρτέσαν. Οί δέ λοιποί βλέποντες την σωρείαν τών πτωμάτων και την έγκατάλειψιν τών ζώων καί πραγμάτων τους άπεδειλίασαν είς τοιούτον βαθμόν, ώστε οπισθοδρόμησαν ατάκτως, τρέχοντες ποίος ν' άπεράση τον άλλον νά διασωθή, χωρίς νά ρίψη πλέον ουδείς μήτε έν τουφέκι άπό την φρίκην τους. Έφονεύθηκαν υπέρ τάς δύο χιλιάδας καί πεντακόσιοι, τώ οποίων τά πτώματα έμειναν είς τό Δερβενάκι. Πόσοι δέ έπληγώθησαν, ουδείς οίδε, οί δέ νικηταί ήρπασαν τόσα πλούσια λάφυρα, ώστε έχόρτασαν καί αυτοί καί πολλοί χωρικοί, οιτινες ύπήγον μετά την μάχην έπειτα μίαν έβδομάδαν, καί εύρισκον διάφορα πράγματα. Επήραν υπέρ τάς πέντε χιλιάδας άλογα καί μουλάρια, εκατόν περίπου καμήλους, άπειρα πολεμοεφόδια καί άποσκευάς όλα τά πέριξ εκείνα χωρία, ώστε δέν είχον τί νά τά κάμουν.
Ό δέ Κολοκοτρώνης, άμα ειδοποιηθείς ότι ό εχθρικός στρατός διευθύνεται προς τό Δερβενάκι συμπαραλαβών μεθ' έαυτού τους ονομαζόμενους σωματοφύλακάς του (τους οποίους ώνόμαζον οί στρατιώται βλαχοκούταβα καθότι δεν ευρίσκοντο ποτέ εις καμμίαν μάχην άλλ' ήτον μόνον διά πιλάφι) έως διακόσιους πεζούς τε και ιππείς άνέβη εις τό άνατολικόν όρος τού Άγιωργιού, άπέχον μίαν και ήμίσειαν ώραν των Δερβενακίων, ώς ό προφήτης Ηλίας, καθώς έπρομάντευσεν ό γέρων Μαυρομιχάλης, και έθεώρει μέ τό κανοκιάλι, την τρομεράν και φρικαλέαν έκείνην μάχην χωρίς να δυνηθή νά δώση εις τους ατρομήτους εκείνους μαχητάς ουδέ την παραμικράν συνδρομήν, άλλά την έπιούσαν υπήγεν έκεί και τούς ήρπασε κάμποσα λάφυρα.
Ό δέ Κολοκοτρώνης, άμα ειδοποιηθείς ότι ό εχθρικός στρατός διευθύνεται προς τό Δερβενάκι συμπαραλαβών μεθ' έαυτού τους ονομαζόμενους σωματοφύλακάς του (τους οποίους ώνόμαζον οί στρατιώται βλαχοκούταβα καθότι δεν ευρίσκοντο ποτέ εις καμμίαν μάχην άλλ' ήτον μόνον διά πιλάφι) έως διακόσιους πεζούς τε και ιππείς άνέβη εις τό άνατολικόν όρος τού Άγιωργιού, άπέχον μίαν και ήμίσειαν ώραν των Δερβενακίων, ώς ό προφήτης Ηλίας, καθώς έπρομάντευσεν ό γέρων Μαυρομιχάλης, και έθεώρει μέ τό κανοκιάλι, την τρομεράν και φρικαλέαν έκείνην μάχην χωρίς να δυνηθή νά δώση εις τους ατρομήτους εκείνους μαχητάς ουδέ την παραμικράν συνδρομήν, άλλά την έπιούσαν υπήγεν έκεί και τούς ήρπασε κάμποσα λάφυρα.
Δύναμη τριών χιλ. ανδρών υπό την αιγίδα
των αδελφών Δεληγιάννη, Τζαννέτου και
Πλαπούτα προστρέχει σε βοήθεια.
Μετά τό εσπέρας έμαθαν οί αδελφοί μου Δημητράκης και Νικολάκης Δεληγιάνναι, ό Πλαπούτας, ό Τζαννέτος και δσα άλλα σωμάτια εύρίσκοντο εις την 'Ακοβα και Σκινοχώρι αυτό τό περιστατικόν και έτρεξαν αμέσως πανστρατιά και έφθασαν περί τό μεσονύκτιον εις τα Δερβενάκια υπέρ τάς τρεις χιλιάδες, αλλά δεν έπρόφθασαν νά λάβουν μέρος και αυτοί καθότι οί Τούρκοι διευθύνθησαν προς τό μέρος του Αγίου Σώστη και διεσώθησαν τό εσπέρας εκείνο εις τό πεδίον της Κουρτέσας και δτε αυτοί ήτον τέσσαρας ώρας μακράν.
Κατά Διαταγή της Κυβερνήσεως οι Παπαφλέσιας,
Υψηλάντης , (Κριεζής, Νικήτας, Νικηταράς,
Χατζιχρίστος) οδεύουν προς κατάληψη των
Δερβενίων της Κορίνθου.
Προτού διαδοθή ή φήμη ότι οί εχθροί έσκόπευαν νά επιστρέψουν εις τήν Κόρινθον, είχε διατάξει ή Κυβέρνησις τον Παπαφλέσιαν και τον Ύψηλάντην, νά παραλάβουν τον Δημήτρην Κριεζήν, Υδραίον, τον Νικήταν Φλέσιαν, τον Νικήταν Σταματελόπουλον, τον Χατζηχρίστον μέ ολίγους Βουλγάρους και άπ' όλα τά σωμάτια όσους έμπορέσουν νά απέλθουν εις τά Δερβένια της Κορίνθου νά συμπεριλάβουν και δσους Κορινθίους έμπορέσουν διά νά προκαταλάβουν τάς εκεί θέσεις νά εμποδίσουν τάς τροφάς αί όποίαι ήρχοντο εις τον Δράμαλην, από τό Ζητούνι, Λεβαδείαν και Θήβας άνεμποδίστως, ή και άλλα επικουρικά στρατεύματα αν ήρχοντο, τά όποία περιέμενε, καθότι ουδείς εκ των της Ανατολικής Ελλάδος καπεταναραίων έφρόντισαν ή ηθέλησαν νά εμποδίσουν ποτέ ουδέ πεντακόσιους Τούρκους, εάν ήρχοντο εις την Πελοπόννησον. Ό Όδυσσεύς και ό Δυοβουνιώτης μάλιστα (καθώς διεφημίζετο) τους ήνοιγον και δρόμον νά εισέλθουν διά νά άπαλλάττωνται εκείνοι, διότι είχον καπάκι, καθώς και δλοι οί οπλαρχηγοί της Στερεάς Ελλάδος και συνθήκας νά μην πειράζωνται αί έπαρχίαι, τάς οποίας είχον τά αρματολίκια τους, και τά χάσουν.
Η υπό τον Παπαφλέσια και Υψηλάντη Δύναμη
ενημερωθείσα για τη Μάχη Σπεύδει δρομαίως
στο Χώρο των Δερβενακίων.
Οι είρημένοι συσσωματωθέντες δλοι υπέρ τούς χιλίους πεντακόσιους, άνεχώρησαν και ευρέθηκαν είς έκείνην την έποχήν είς τά χωρία Μπιρπάτι και Άγιονόρι, διά νά ακολουθήσουν την πορεία τους καί, ενώ ήτον έτοιμοι ν' αναχωρήσουν από έκεί, την αυτήν στιγμήν έφθασεν εις χωρικός ποιμήν αυθορμήτως προς αυτούς καί τους αναγγέλλει, δτι οί εχθροί άναχωρήσαντες από τό Άργος διά τήν Κόρινθον τούς έκτύπησαν οί Έλληνες είς τά Δερβενάκια καί δέν τους άφησαν ν' άπεράσουν, άλλ' έγύρισαν προς τό μέρος του Αγίου Σώστη καί έγέμωσαν δλα τά βουνά εκείνα από αυτούς καί ήρχισαν νά περνούν, άλλ' ό πόλεμος (τούς είπεν) επικρατεί ακόμη είς τά Δερβενάκια. Τότε αυθορμήτως έτρεξαν άπαντες, δσον ήδύναντο, διά νά προφθάσουν νά προκαταλάβουν τά στενά εκείνα νά τούς καταστρέψουν. 'Ωστε αν έπρόφθαναν προ δύο ώρας δέν ήθελε σωθή ουδέ είς εκ των έχθρών. Άλλ' δταν έφθασαν ό Νικήτας Φλέσιας, ό Νικηταράς, ό Χατζηχρίστος καί Κριεζής μ' δλον τον στρατόν, δσοι ήτον ταχύποδες, είχον άπεράσει, ως προείρηται, έως οκτώ χιλιάδες Τούρκοι καί έσώθηκαν είς τό πεδίον της Κουρτέσας• έπρόφθασαν μ' δλα ταύτα τήν όπισθοφυλακήν, μέ τήν οποίαν ήτον καί πολλά πλούτη του Δράμαλη, έπιπλα, φορέματα, ασημικά καί λοιπά. Τούς έκτύπησαν αμέσως τούς εχθρούς, κατέλαβον τά στενά εκείνα και τούς εμπόδισαν την δίοδον. Οί εχθροί μ' δλα ταύτα τους έρίφθηκαν επάνω τους μέ άπελπισίαν, ώς ώρυόμενοι λέοντες δια νά τούς διαλύσουν νά άπεράσουν, άλλ' έστάθη αδύνατον τούτο, ώστε ήλθον καί εις χείρας και έφαγώθηκαν μέ τούς οδόντας, ότε έφθασε καί ό Υψηλάντης μέ τον λοιπόν στρατόν καί συγχρόνως τούς έκτύπησαν άπ' δλα τα μέρη καί τούς κατήντησεν εις άταξίαν καί διεσκορπίσθησαν εις τούς φάραγγας, εις τούς κρημνούς καί βράχους, καί κατήντησαν εις άταξίαν καί διεσκορπίσθησαν είς τούς φάραγγας, εις τούς κρημνούς καί βράχους, καί κατήντησαν οί Έλληνες έπειτα νά τούς φονεύουν μέ τάς πέτρας καί μέ τά ξύλα, καθότι άπηύδυσαν καί δέν ήδύναντο πλέον μήτε τουφέκι νά γεμώσουν ούτε ξίφος νά σύρουν.
Μονομαχία Νικήτα Φλέσια και
Χιλίαρχου Χαϊταλή. (Λάφυρα).
Ό ατρόμητος εκείνος Νικήτας Φλέσιας έμονομάχησε μέ ενα πελώριον Μπίμπασην (χιλίαρχον) Χαϊταλήν μέ τά ξίφη καί έπειτα μέ τάς χείρας καί μόλις τον κατεδάμασε καί τον έφόνευσε.
Βλέπων λοιπόν ό Δράμαλης αυτόν τον προφανή όλεθρον και καταστροφήν οπισθοδρόμησε μέ οκτώ περίπου χιλιάδας έκλεκτόν στρατόν καί κατεσκήνωσε τήν έσπέραν έκείνην είς τήν Γλυκιάν, αντίκρυ του Ναυπλίου, καί άπαντες ένόμισαν δτι ήθελεν εισέλθει εις τό φρούριον νά περιμείνη τον στόλον του Σουλτάνου, τον όποίον περιέμενε, καθώς τον ύπεσχέθηκαν. Οί δέ έν Άγιοσώστη Έλληνες έκαμαν τόσα πλούσια λάφυρα άπό διάφορα είδη καί άπό ζώα, ώστε ό έλαχιστότερος έξ αυτών άπήλαυσεν υπέρ τών τριών χιλιάδων γροσίων καί οί αρχηγοί των άπειρα. Ώπλίσθηκαν δέ άπαντες μέ αργυρά καί χρυσά δπλα καί μέ κομψά τουρκικά ενδύματα, μέ εκλεκτούς ίππους καί τά τοιαύτα.
Βλέπων λοιπόν ό Δράμαλης αυτόν τον προφανή όλεθρον και καταστροφήν οπισθοδρόμησε μέ οκτώ περίπου χιλιάδας έκλεκτόν στρατόν καί κατεσκήνωσε τήν έσπέραν έκείνην είς τήν Γλυκιάν, αντίκρυ του Ναυπλίου, καί άπαντες ένόμισαν δτι ήθελεν εισέλθει εις τό φρούριον νά περιμείνη τον στόλον του Σουλτάνου, τον όποίον περιέμενε, καθώς τον ύπεσχέθηκαν. Οί δέ έν Άγιοσώστη Έλληνες έκαμαν τόσα πλούσια λάφυρα άπό διάφορα είδη καί άπό ζώα, ώστε ό έλαχιστότερος έξ αυτών άπήλαυσεν υπέρ τών τριών χιλιάδων γροσίων καί οί αρχηγοί των άπειρα. Ώπλίσθηκαν δέ άπαντες μέ αργυρά καί χρυσά δπλα καί μέ κομψά τουρκικά ενδύματα, μέ εκλεκτούς ίππους καί τά τοιαύτα.
Μετακίνηση και Εγκατάσταση τών
Μαχομένων Δυνάμεων σε Νέες Θέσεις.
Έφονεύθηκαν δέ καί είς έκείνην τήν μάχην υπέρ τάς δύο χιλιάδας Τούρκοι καί άλλοι τόσοι ίσως έπληγώθηκαν αλλά φθάσαντες εις την Κόρινθον, ώς έκ της κακοπαθείας και του τρόμου, μή έχοντες δέ και τα προς θεραπείαν και άνάπαυσιν μέσα, άπέθαναν υπέρ τάς τρεις χιλιάδας πληγωμένοι καί άλλοι εντός τριών εβδομάδων. Οί οπλαρχηγοί νομίζοντες (ώς είρηται) ότι ό Δράμαλης ήθελε μείνει εις τό Ναύπλιον, άπήλθεν έκαστος είς τά πλησιάζοντα χωρία να εύρουν τροφήν, συμφωνήσαντες, δτι ό μεν Γιατράκος με τους Άργείους νά καταλάβουν τάς Μυκήνας (Χαρβάτι), οί Δεληγιαναίοι μέ τον Πλαπούταν καί άλλους την Κλεισούραν, ό Παπαφλέσας, Υψηλάντης, Νικήτας, Χατζηχρίστος καί άλλοι το Μπιρμπάτι καί ό Αντώνης Κολοκοτρώνης μέ τούς Δημητρακαίους καί λοιπούς νά μένουν είς τό Δερβενάκι, νά στέκωνται άπαντες προσεκτικοί νά είδοποιή έκαστος τούς άλλους μέ καπνούς καί σκοπιάς διά συνθήματος, δτι, άπό όποιον μέρος δοκιμάση ό Δράμαλης νά περάση, νά δράμωσιν όλοι προς τό μέρος εκείνο νά κτυπήσουν τούς Τούρκους.
Οι Δημήτρης Κριεζής, Νικηταράς ,Χατζηχρίστος
και οκτακόσιοι μαχητές βλέπουν το Δράμαλη
πορευόμενο προς την Κόρινθο.
Την 28 λοιπόν τήν πρωίαν έξεκίνησεν ό Δράμαλης άπό την Γλυκιάν διευθυνόμενος συσσωματωμένος είς το Μπιρμπάτι μέ πολλήν προσοχήν καί φθάσας εκεί και μή εύρων ούδεμίαν άντίστασιν, διήλθεν άκωλύτως, καθότι ό Υψηλάντης καί οί Φλεσαίοι ήτον είς έν άλλο χωρίον καί δεν έπρόφθασαν νά ευρεθούν εγκαίρως εκεί. Ευρεθέντες όμως ό Δημήτρης Κριεζής, ό Νικηταράς καί ό Χατζηχρίστος μέ οκτακόσιους ώς εγγιστα δεν έκριναν κατάλληλον νά τον κτυπήσουν κατά μέτωπον, μάλλον δέ έπικίνδυνον διά τό άνισον της δυνάμεως• άλλ' άφού άπέρασε τά στενωπά εκείνα μέρη της Στεφανίου καί 'Αγιονορίου έτουφέκισαν τήν όπισθοφυλακήν καί έφόνευσαν υπέρ τούς εκατόν, πλήν χωρίς τό ανήκον αποτέλεσμα, καί ούτως άπήλθεν άβλαβής είς τήν Κόρινθο καί ήνώθη μέ τον λοιπόν στρατόν του. Καί μήτε τά λοιπά στρατιωτικά σώματα άλλ' ούδ' αυτός ό έπαινούμενος στρατάρχης Κολοκοτρώνης έγνώριζον την ήμέραν έκείνην την διάβασιν του Δράμαλη."
ΠΗΓΕΣ:
ΚΑΝΕΛΛΟΣ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ-ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ
ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου