Μακεδονική- Μυκηναϊκή Διάλεκτος

Η ΣΥΓΓΈΝΕΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΉΣ
ΚΑΙ ΜΥΚΗΝΑΪΚΉΣ ΔΙΑΛΈΚΤΟΥ

Το θέμα της καταγωγής της γλώσσας και της εθνικότητας των αρχαίων Μακεδόνων έθεσε σε νέες βάσεις, ο Καθηγητής, Ι.Κ.Προμπονάς με τη μελέτη του που είχε δημο σιευθεί στο περιοδικό «Μνήμων» 2 το 1973. Στον πρόλογο αυτής της μελέτης ο Καθηγητής Μπρομπονάς αναφέρει: «Δι’αυτής ο γράφων πιστεύει ότι καταρρί πτεται οριστικώς ο μύθος - καταλλήλως μάλιστα υπό της Σλαυικής προπαγάνδας καλλιεργηθείς και διαδοθείς - περί ξενικής καταγωγής των αρχαίων Μακεδόνων και «εξελληνισμού» αυτών κατά τον 5ον και 4ον π.Χ. αι. Διότι μυκηναϊκά γλωσσι κά στοιχεία άγνωστα εις τον χώρον της Ιωνικής - Αττικής, όθεν υποτίθεται ότι εγένετο ο «εξελληνισμός» των Μακεδόνων ανευρίσκονται νυν εις την Μακεδο νικήν διάλεκτον».
Ακολουθεί η αναφορά στο γλωσσικό υλικό, της,που είναι λίγες εκατοντάδες λέξεων, κύριων ονομάτων κατά το πλείστον. Αυτές προέρχονται από ποικίλες πηγές, που αγγίζουν τον 5ον π.Χ. αιώνα. Την εκθέτω: «Η ανεύρεσις επομένως εντός του πενιχρού τούτου και μεταγενεστέρων σχετικώς χρόνων υλικού μυκηναϊκών γλωσ- σικών στοιχείων, φωνητικών, μορφολογικών και λεξιλογικών ομιλεί ευγλώττως περί της αρχαιότητος της Μακεδονικής διαλέκτου. Καταρρέει τοιουτοτρόπως ο μύθος περί «εξελληνισμού» των Μακεδόνων κατά τον 5ον-4ον π.Χ. αι. και αποδεικνύεται - και διά του τρόπου τούτου - η παναρχαία ελληνικότης της γλώσσης και της εθνικότητος αυτών…».
Ο καταληκτικός συμπερασματικά απότοκος περί της εθνικής καταγωγής και της διαλέκτου των Μακεδόνων και η αναβλύζουσα επιστημονική απόγευση ήταν αποτέλε σμα οργανωμένης επιστημονικής γλωσσικής έρευνας που ανέδειξε τη συγγένεια της Μακεδονικής διαλέκτου με την Μυκηναϊκήν και την κατέστησε απτή πραγμα τικότητα. Η ερευνητική προσπάθεια κατ’ αρχάς του Ι.Κ.Πομπονά εστιάζεται στη Φωνητική και τη Μορφολογία. Ιχνηλατεί, ανακαλύπτει και επισημαίνει την ύπαρξη κοινών στοιχείων στη Μυκηναϊκή και Μακεδονική διάλεκτο.
Παραθέτω ενδεικτικά παραδείγματα αποδεικνύοντα το φαινόμενο: «(Η τροπή του ε σε ι•) ε > ι•εν λέξει «ινδέα•μεσημβρία•Μακεδόνες».Το Μακεδονικόν ινδέα υπό πάντων συνάπτεται προς το ενδία (ενν. ημέρα), ετυμολογούμενον εκ της προθέσεως εν+Δίος<δί F ιος. Η αυτή τροπή του ε εις ι μαρτυρείται διά πολλών παραδειγμάτων και εις την Μυκηναϊκήν• π.χ. a-ti-mi-te Αρτιμίτει=Αρτέμιτι (δοτ.) αλλά a-te mi-to Αρτέμιτος (γεν), ti- mi-to Θέμιστος (γεν. του Θέμις). Τροπή των δασέων φ,χ,θ εις μέσα β,γ,δ• π.χ. Σταδμέας <Σταθμέας, Βάλακρος<Φάλακρος-Φαλακρός, Γαλάδραι<Χαράδραι.Το φαινόμενο τούτο μαρτυρείται και εις την Μυκηναϊκήν•π.χ.: Ka-da-ro Kάδαρος.Την λέξιν σχετίζουν ο Palmer και ο Landau προς την παρ’ Ησυχίω γλώσσαν «καδαρόν < ου > θολερόν».
« Η συμπλήρωσις αύτη ανήκει εις τον εκδότην του Ησσυχίου Schmidt και υιοθετείται μεταξύ άλλων υπό του Fick, του Herwerden s.v. και του Χατζιδάκι. Πάντες ούτοι θεωρούν συγχρόνως τον τύπον καδαρόν<καθαρόν Μακεδονικόν. Αλλ’ η λέξις υπό την μορφήν αυτήν αναγιγνώσκεται νυν εις μυκηναϊκήν πινακίδα! o-du-ru-wi-jo Oδρύιος, παράγωγον του Όδρυς. Η λέξις μαρτυρείται εν Θεσσαλία υπό την μορφήν Όθρυς•και ασφαλώς ενταύθα ανήκει η παρ’ Ησυχίω γλώσσα «όθρυν• Κρήτες το όρος». Κατάληξις θηλυκών-α• π.χ. κεβαλά<κεφαλά, ταγόναγα<ταγών αγά, μάχα, νίκα. Μυκηναϊκή: a-ro-pa αλοιφά, ka-ra-na κράνα ki-ri-ta κριθά. Κατάληξις αρσενικών -τας• π.χ. Αλκέτας, Aμύντας, Μαχάτας, Περίτας. Μυκην: ai-ki-pa‘-ta αιγιπάστας,ma-ka-ta Μαχάτας .Ονόματα εις -άνωρ•π.χ. Αλκάνωρ,Νικάνωρ, Στασάνωρ.Μυκηναϊκά: a-ta-no Αντάνωρ,a-ka-sa-no Αλξάνωρ». Όμως η ύπαρξη συγγένειας των δύο διαλέκτων της Έλληνικής γλώσσας δεν παρα τηρείται μόνο στο χώρο της Φωνητικής και της Μορφολογίας. Αλλά επεκτείνεται και στο διασωθέν σώμα, του λεξικολογικού πλούτου της Μακεδονικής έναντι της Μυκη ναϊκής διαλέκτου. Τα προς έκθεση παραδείγματα είναι σημαντικά γιατί εκπορεύονται από το χώρο της Μακεδονικής θρησκείας και της συντεταγμένης Μακεδονικής πολι τείας. Αυτά είναι κατά κανόνα κύρια ονόματα κατά το μεγαλύτερο μέρος του Μακε δονικού λεξιλογίου που διασώθηκε και διατίθεται προς έρευνα. Όμως η ύπαρξη αφθονίας κύριων ονομάτων στις μυκηναϊκές πινακίδες καθιστά το έργο της σύγκρι σης ευχερέστερον.Έκτίθενται τα παραδείγματα: « Αιανός , ( Russu) , Mυκην. A-wa-ne-u. ΑιFανεύς. Αμφότερα τα ονόματα ταύτα, μακεδονικόν και μυκηναϊκόν, σχετίζο νται βεβαίως προς το αιανής (σαι-F–ανής). -(και «Αιανή, πόλις Μακεδονίας…» Στέφ Βυζάντιος. Αλέξανδρος. Μυκην. a-re-ka-sa-da-ra Aλεξάνδρα.Το από των μυκην. χρόνων εν χρήσει όνομα τούτο επέζησε μέχρι σήμερον προφανώς χάρις εις τον ένδοξον φορέα του. Δίος μην.Μυκην.di-wi-jo-jo meno ΔιFίοιο μηνός.Το όνομα του μηνός τούτου παρουσιάζει νέον ενδιαφέρον,διότι σχετίζεται προς την παναρχαίαν λατρείαν όχι μόνον των μακεδόνων, αλλά του Ελληνικού έθνους γενικώτερον. Ως είναι δηλαδή γνωστόν τα ονόματα των αρχαίων μηνών προέρχονται εξ ονομάτων εορτών. Δίος επομένως εκλήθη ο μην εκ της τελέσεως κατά την διάρκειαν αυτού εορτής Δία καλουμένης, ήτις προς τιμήν βεβαίως του Διός ετελείτο. Πάντα δε ταύτα προϋποθέτουν ωργανωμένον εις την Μακεδονίαν θρησκευτικόν βίον ήδη, ως κατωτέρω θα δειχθή προ του 1900 π.Χ. Η επιβίωσις δε του ονόματος τούτου κατά τους ιστορικούς χρόνους εις την Μακεδονίαν δεν εκπλήσσει και δι’ άλλους λόγους αλλά και διότι, ως είναι γνωστό, εις τον χώρον της λατρείας η παράδοσις «μέγας δυνάστης» είναι» .Θεόδωρος.Μυκην. te-o-do-ra. Και το όνομα τούτο αριθμεί βίον χιλιετηρίδων .Κασσάνδρα. Το όνομα απαντά εις την Μυκην. υπό τον τύπον ke-sa-λda-ra Κεσσάνδρα και ταυτίζεται προς το Κασσάνδρα». «Ο αριθμός των κυρίων ονομάτων των απαντώντων από κοινού εις την Μακεδονικήν και Μυκηναϊκήν διάλεκτον δεν είναι ασήμαντος: εκ των διακοσίων περίπου διασωθέντων μακεδονικών ονομάτων εκ πηγών του 5ου και 4ου π.χ.αι. τα τεσσαράκοντα και πλέον είναι και μυκηναϊκά! Ο αριθμός δ’ ούτος πράγματι εκπλήσσει, αν ληφθή υπ’ όψιν ότι εκ των επτακοσίων περίπου κυρίων ονομάτων των απαντώντων παρ’ ‘Ομήρω, τα μαρτυρούμενα και εις τα μυκηναϊκά κείμενα ανέρχονται μόλις εις εξήκοντα. Από της πλευράς αυτής -τηρουμένων βεβαίως των αναλογιών - προς την Μυκηναϊκήν συγγενεύει περισσότερον η Μακεδονική διάλεκτος παρά ο Όμηρος, ο οποίος εν τούτοις περιγράφει τον μυκηναϊκόν κόσμον και κείται χρονικώς πολύ εγγύτερον εις αυτόν!» Όμως η υπάρχουσα συγγένεια μεταξύ Μακεδονικής και Μυκηναϊκής διαλέκτου φαίνεται να εμφιλοχωρεί και στις άλλες ελληνικές διαλέκτους, στην Αρκαδοκυπριακή και σε εκείνες που χαρακτηρίζονται για το αχαϊκό γλωσσικό υπόστρωμα. Αυτό αποσαφηνίζεται και τεκμηριώνεται με τα κάτωθι εκτιθέμενα παραδείγματα: «Αέροπες• Έθνος Τροιζήνα κατοικούντες.και εν Μακεδονία γένος τι.και όρνεα τινά». «αμαλή. Η λέξις απαντά παρ’ Ομήρω (υ14,Χ310) αλλά και ως μακεδονική. Κατά το Μ. Ετυμολογικό 76,39: «αμαλή• η απαλή .η δε λέξις Μακεδόνων». Αμύντας εν Μακεδονία (Xoffmann, Russu, Kalleris 291,292,293). Το αυτό ακριβώς όνομα ανεγνώσθη νυν εις κορινθιακήν επιγραφήν του 8ου -7ου π.Χ. αι., « loin du domaine macédoniam», ως αναγνωρίζει ο Masson». Βάλλαι. Όνομα μακεδονικής πόλεως. Δεν ενδιαφέρει ενταύθα η ετυμολογία του ονό ματος. Σημασίαν έχει ότι « βάλλαι» εκαλούντο οι «βαθμοί υπό Κυπρίων» κατά την μαρτυρίαν του Ησυχίου και ότι επομένως, εκ του προσηγορικού τούτου ηδύνατο να προκύψει το Μακεδονικόν τοπωνύμιον. Ζέρεθρον. Κατά την ρητήν μαρτυρίαν του Ευσταθίου ζέρεθρον εκάλουν οι Μακεδόνες το βάραθρον: «το δε βέρεθρον κοινώς μεν βάραθρον, κατά Μακεδόνας δε φασί και ζέρεθρον λέγεται»• και αλλαχού: «ότι δε το βέρεθρον ζέρεθρον Μακεδόνες φασί, και αλλαχού δηλούται». Κατά την μαρτυ ρίαν του Στράβωνος (VIII 389) ομοίως εκάλουν οι Αρκάδες τα βέρεθρα : «…των βερέθρων, α καλούσιν οι Αρκάδες ζέρεθρα…». ίλαξ: Κατά την μαρτυρίαν του Ησυχίου ούτως εκάλουν οι Μακεδόνες την πρίνον: «ίλαξ• η πρίνος, ως Ρωμαίοι και Μακεδόνες».(Latte). Ότι πρόκειται ενταύθα σύμφυ ρσις των γλωσσών: «ίλαξ∙ η πρίνος, Μακεδόνες» και «ίλεξ∙ η πρίνος, ΄Ρωμαίοι» υπεστηρίχθη ήδη. Άλλωστε η αυτή λέξις και εν τη αυτή σημασία μαρτυρείται εκ της Ηλείας και εκ της Λακωνίας• κατά την μαρτυρίαν και πάλιν του Ησυχίου : «δίλαξ η αρία, το φυτόν. Λάκωνες» (Latte) και : «φίλαξ• δρυς νέος». Ήλείοι. Οι τύποι δίλαξ και φύλαξ ομιλούν σαφώς περί υπάρξεως αρχικού F, όπερ απλούστατα εξέπεσεν εις το Μακεδονικόν (F) ίλαξ! ιν=εν. Εν Μακεδονία,ως δεικνύει η λέξις ινδέα. Ομοίως εν Αρκαδία, Κύπρω, Κρήτη, και Παμφυλία. σιγύννη. Κατά την μαρτυρίαν του Ηροδότου V9 «σιγύννας δι’ ών καλέουσι …Κύπριοι τα δόρατα». Αλλ’ η αυτή λέξις είναι και μακεδονική• κατά την Σούδαν: «σιγύννη και σιγύννους• τα δόρατα παρά Μακεδόσιν». Και ασφαλώς ο γνωρίζων την επί χιλιε τηρίδας αδιάκοπον γλωσσικήν και εθνικήν παράδοσιν εις τον τόπον τούτον δεν ξενί ζεται πληροφορούμενος ότι η λέξις αύτη ζη μέχρι σήμερον εις την Ελληνικήν γλώσσαν. Και ορθότατα βεβαίως ο καθηγ. Τσοπανάκης αναφερόμενος είς την επιβίωσιν της λέξεως εν Ρόδω συμπεραίνει ότι «ότι η λ. ήταν γνωστή και στην Ρόδο (όπως δηλ. εις την Μακεδονίαν και εις την Κύπρον) από το ίδιο αχαϊκό –μυκηναϊκό υπόστρωμα». Εις τα ανωτέρω προσθετέον και εν παράδειγμα ειλημμένον εκ της σημερινής προφορικής παραδόσεως! Το ρήμα μπλάζω (<εμπλάσσω, ιων.-αττ. εμπλήσσω- ττω>)= «συναντώ ξαφνικά κάποιον, πέφτω επάνω σε κάποιον» , όπερ υπό την αυτήν μορφήν και την αυτην σημασίαν σώζεται μέχρι σήμερον εις την Μακεδονίαν και εις την Κύ προν. Εις την λέξιν αυτήν αντικατοπτρίζεται αδιάκοπος εθνική παράδοσις τεσσά ρων χιλιετηρίδων. ( σημείωση γράφοντος: Και νυν εν Σιατίστη το παρόν ρήμα στον Αόριστο: έμπλαξα). .
Ο καθηγ. Προμπονάς θεωρεί τη Μακεδονική διάλεκτο ως την αρχαιοτέρα μεταξύ των ελληνικών διαλέκτων και τους Μακεδόνες ως τούς γνησιότερους ινδοευ ρωπαίους πρωτοέλληνες. Παράλληλα όμως την χαρακτηρίζει συντηρητική. « Ή ιδιό της αύτη οφείλεται εις τους προηγουμένους λόγους και συγχρόνως εις την επί μέγα χρο νικό διάστημα(από του 1900 π. Χ. μέχρι και του 5ου π.Χ. αι. περίπου) απομόνωσιν της Μακεδονίας από του λοιπού ελληνοφώνου κόσμου, οφειλομένην εις άλλους λόγους αλλά και εις την γεωγραφικήν φύσιν της Χώρας. Εις τον χαρακτήρα της Μακεδονικής διαλέκτου οφείλεται η βραδυτάτη εξέλιξις ταύτης και η επιβίωσις εις αυτήν παναρ χαίων λέξεων–εσχηματισμένων, εννοείται, επί τη βάσει των νόμων της Ελληνικής γλώσ σης–σπανιωτάτων ή και αμαρτύρων εις τας λοιπάς ελληνικάς διαλέκτους.Eορδία:
Περιοχή της Μακεδονίας νοτίως του όρους βέρμιον. Το γεωγραφικόν όνομα Μνημονεύεται το πρώτον παρά Θουκυδίδη (ΙΙ 99). Πόθεν το όνομα; Ό καθηγητής Τσοπανάκης υπέθεσεν ότι ο εν αρχή φθόγγος Ε αντιπροσωπεύει ενταύθα αρχικόν F.No μίζω ότι η γνώμη του καθηγητού Τσοπανάκη είναι ορθή: ο εξ επιγραφής του 4ου π.χ. αι. μαρτυρούμενος τύπος Ευορδία(=ΈFoρδία) δεικνύει τούτο. Tι σημαίνει Εορδία= Fορδία; Τα μυκηναϊκά wo-do-we FoρδόFεν=ροδόεν (έλαιον), wo-di-je-ja Fορδί εια=Ροδίεια έρχονται τάχιστα εις τον νουν και αναμφιβόλως συμβάλλουν εις την ερμηνείαν του μακεδονικού τοπωνυμίου: ΕορδίαΑλλά ο ερευνητής της Μακεδονικής διαλέκτου ας μην προσμένει να ιχνηλατήσει μόνον σ’ αυτήν τα αναζητούμενα πανάρχαια γλωσσικά στοιχεία, μόνον στον διασω θέντα λεκτικό πλούτο της. Όμως δεν λείπουν οι περιπτώσεις λέξεων που η ορθή ετυμολόγηση και ερμηνεία των, επιβάλλει τη συνδρομή της Νέας Ελληνικής. Παραθέτω το ακόλουθο χαρακτηριστικό παράδειγμα του Ησυχίου: Παρ’ Ησυχίω φέρεται «άδδαι• ρυμοί• Μακεδόνες». Παρακάμπτω τις γλωσσικές προσεγγίσεις και ερμηνείες, Ελλήνων και ξένων ειδικών, για να παρουσιάσω εκείνην που έλυσε το πρόβλημα. Και αυτή είναι του Καθηγητή, Ι. Κ. Προμπονά. Εξ αυτής εκθέτω το σχετικό απόσπασμα:
«Αλλά ποία η προέλευσις της λέξεως;
Η Νέα Ελληνική, μάλιστα δε τα σημερινά Μακεδονικά ιδιώματα παρέχουν την δυνα τότητα πειστικής ερμηνείας της λέξεως άδδαι. Αρχίζομεν από του παρ’ Ησυχίω ερμη νεύματος «ρυμοί». Η λέξις αύτη εις την αρχαίαν Ελληνικήν εσήμαινε κατ’ αυτόν τον Ησύχιον «του άρματοςτο εκτεταμένον ξύλον παρά τους ίππους έως του ζυγού μέσου από του άξονος, ό τινες στήμονα και σταθμίον καλούσι», ήτοι το προς τα εμπρός εκτεινόμενον ξύλον της αμάξης από του μέσου άξονος μέχρι του ζυγού, εκατέ ρωθεν του οποίου ζευγύονται τα υποζύγια. Άλλ’ εξόχως ενδιαφέρουσα είναι η μαρτυρία του Πολυδεύκους ( Όνομ. 1252), καθ’ην η λ. ρυμός εχρησιμοποιείτο και επί αρότρου προς δήλωσιν του επιμήκους ξύλου του συνδέοντος τον ζυγόν μετά του υνίου, σημαίνουσα επομένως ο,τι περίπου και ο ιστοβοεύς των αρχαίων,το σταβάρι των σημερινών Ελλήνων. Όμως πλην των ανωτέρω η λέξις ρυμός είχε και άλλην γενικωτέραν σημασίαν• εσήμαινε γενικώτερον ξύλον–πιθανώτατα επίμηκες –ως συνά γεται εκ των κατωτέρων επιγραφών:
«ξύλα και κληματίδες και ρυμοί τα ιερεία εψήσαι»:
(ΙG XI 2, 203, A51• του 3ου π.Χ. αι. Δήλος)•
«λαμπάδες και ρυμοί εις τους χορούς Άρτεμισίοις»
« Άφροδισίων τω χορώ λαμπάδες, ρυμοί»
Επομένως, συμφώνως προς το ερμήνευμα ρυμοί η Μακεδονική λέξις άδδαι εσήμαινε: α) επίμηκες ξύλον ως εξάρτημα αμάξης ή αρότρου, έχον σχέσιν προς τον ζυγόν ή β) απλώς επίμηκες ξύλον.
Ποία λοιπόν η λανθάνουσα υπό το λήμμα άδδαι λέξις;
Την απάντησιν δίδουν εν συνδυασμώ βεβαίως προς τα προηγούμενα, τα σημερινά Μακεδονικά ιδιώματα: αδρά καλείται σήμερον κατά τας μαρτυρίας του ΙΛΑ( Ιστορικόν Λεξικόν της Νέας Ελληνικής της Ακαδημίας Αθηνών), εις την Σιάτισταν της Μακε δονίας . « α) ξυλίνη ή σιδηρά σφήν συνδέουσα τον ιστοβοέα μετά του ζυγού β) ράβδος ποιμενική: ασμ: Με τη φλουέρα τα λαλεί με την αδρά τα διώχνει. Το σημερινόν μακεδονικόν αδρά βοά ότι εις το παρ’ Ησυχίω άδδαι πρόκειται εσφαλμένη παράδοσις του αδραί: εις την κεφαλαιογράμματον γραφήν ευκόλως το συμπλεγμα ΔΡ ηδύνατο να παραναγνωσθή εις ΔΔ.
Η λέξις τώρα αδρά- αδραί, η φερομένη παρ’ Ησυχίω ως μακεδονική και υπό τον εσφαλμένον τύπον άδδαι, είναι η πράγματι μακεδονική μόνον κατά την μορφήν. Αύτη μαρτυρείται και εις ποικίλους τύπους. Παραθέτω αυτολεξεί το σχετικόν λήμμα του ΙΛΑ, όπου παρέχεται και η ετυμολογία της λέξεως. « αδρύ το, Μακεδ. Ψαρ. Αντρύ Μακεδ. Σίφν. Ίδρυ Σέριφ. Σύρος. (… αdρυά Μακεδ.(Χαλκιδ.) αδρά Μακεδ.( Σιάτ.) αdρυάς ο Μακεδ.( Χαλκιδ.).Έκ του μεσν. Ουσιαστικόν άδρυον. Πβ. Ησύχ. « άδρυα• οι τύλοι αρότρου, δι’ ων ο ιστοβοεύς αρμόζεται». 1) Ξυλίνη ή σιδηρά σφην συνδέουσα τον ιστοβοέα μετά του ζυγού 2) ράβδος ποιμενική Μακεδ. (Σιάτ.). Τη βοηθεία λοιπόν της Νέας Ελληνικής αποκατεστάθη εσφαλμένως παραδοθείς τύπος παρ’ Ησυχίω, ευρέθη το έτυμον μιας εισέτι μακεδονικής λέξεως και συγχρόνως κατέρρευσε βασικόν επιχείρημα της περί ξενικής καταγωγής της Μακεδονικής διαλέκτου θεωρίας,όπερ είχε στηριχθή επί της εσφαλμένης ετυμολογίας της λέξεως ταύτης. Ότι δ’ η μελέτη των σημερινών νεοελληνικών ιδιωμάτων,μάλιστα δε των Μακεδονικών, θα φωτίσει και άλλων «μακεδονικών» λέξεων την προέλευσιν, περιττεύει βεβαίως να λεχθή.
Και είναι βεβαίως περιττόν κατόπιν των προηγουμένως αναπτυχθέντων να τονισθή ότι η θεωρουμένη νυν υπό νέον πρίσμα Μακεδονική διάλεκτος όχι μόνον παρουσιάζει ιδιαίτερον ενδιαφέρον διά την ιστορίαν της Ελληνικής γλώσσης, αλλά και διαφωτίζει, όσον ίσως ουδεμία άλλη των Ελληνικών διαλέκτων, την παναρχαίαν ιστορίαν του Ελληνικού Έθνους: μεταξύ άλλων αι μακεδονικαί λέξεις Δίος (μην), Λάγος¬-Λαγέτας, διαίτας κ.λ.π., μαρτυρούμεναι εμμέσως ή αμέσως και εκ των μυκηναϊκών πινακίδων, ανάγονται βεβαίως εις τους προ του 1900 π .Χ. χρόνους και ομιλούν ευγλώτως περί ωργανωμένου ήδη από της εποχής εκείνης θρησκευτικού και πολιτικού βίου του έθνους των Ελλήνων.
Δυνάμεθα δ’ ως ακολούθως να συνοψίσωμεν τα περί Μακεδονικής διαλέκτου και Μακεδόνων. Η διάλεκτος αύτη είναι: 1. γνησίως Ελληνική, αδελφή της Μυκηναϊκής – Αιολικής και της Αρκαδοκυπριακής, και 2. η αρχαϊκωτέρα, αμιγεστέρα και συντηρη τικωτέρα των Ελληνικών διαλέκτων των ιστορικών χρόνων. Κατά συνέπειαν οι ομιλούντες ταύτην Μακεδόνες είναι οι γνησιώτεροι Ινδοευρωπαίοι Πρωτοέλληνες. Η προς αυτούς οφειλή του Έθνους είναι μεγίστη• προμαχούντες των Ελλήνων του νότου, συνέβαλον ούτοι εις την δημιουργιαν του Ελληνικού πολιτισμού, ον αργότερον διέδωσαν δια του Μεγάλου Αλεξάνδρου ανά τα πέρατα της Οικουμένης, εξελλη νίσαντες τον τότε γνωστόν κόσμον και καταστήσαντες παγκόσμιον την Ελληνικήν γλώσσαν.


ΑΡΜΑΝΟΙ–ΒΛΑΧΟΙ