Ιμπραήμ-Μανιάκι-Μακρυπλάγι-Τρίπολη-Μύλοι-Τρίκορφα.

Ό αρχιμανδρίτης Δίκαιος (Παπά Φλέσσας) διετέλει εισέτι υπουργός τών Εσωτερικών. Ήτο ό πλέον ανήθικος άνθρωπος του κόμματός του, και είχε χρηματίσει, μετά του Κωλέττη, ό βιαι ότερος διώκτης τών Πελοποννησίων αρχηγών. Ή καθολική άγανάκτησις, ή εκφραζόμενη τανυν κατά τής διαγωγής του, τόν έπεισεν ότι θά ήτο έπι κίνδυνον δι' αυτόν νά μείνη έν Ναυπλίω, όπου ό ακόλαστος βίος και ή μεγάλη πλε ονεξία του τόν επεδείκνυον ώς τό πρώτον άντικείμενον τής έκδικήσεως του λαού, και τόν αποδιοπομπαίον τράγον τών αμαρτιών τών συναδέλφων του. Ό άρχιμανδρίτης ήτο άμοιρος ιδιωτικής αρετής και πολιτικής χρηστότητος, άλλ' ήτο άνθρωπος δραστήριος και γενναίος. 'Ισως, προσέτι, κατά τήν κρίσιμον ταύτην στιγμήν συναίσθημα τι αισχύνης τόν ώθησε νά εξαγόράση τάς προτέρας κακοπραγίας του διά τίνος πράξεως φιλο πατρίας. Έζήτησεν άδειαν νά βαδίση εναντίον τών Αιγυπτίων, καυχηθείς δτι θά νικήση τόν Ίμπραΐμ ή θ' άποθάνη έν τή μάχη. Ή άδεια προθύμως εδόθη, καίτοι μι­κρά έκράτει εμπιστοσύνη έπί τήν στρατιωτικήν διαγωγήν του. Κατέλιπε τό Ναύπλιον έν μεγάλη παρατάξει, συνο δευόμενος ύπό σώματος παλαιών στρατιωτών καί όταν έφθασεν εις τό χωρίον Μανιάκι, έπί τών ανατο­λικών λόφων τών Γαργαλιάνων, ή δύναμίς του υπερέβαινε τούς τρισχιλίους.Ό παράτολμος ιερεύς δέν είχε στρατιωτικήν γνώσιν, άλλά μόνον άνδρείαν.'Εταξε τά στρα τεύματα του εις κακώς έκλεχθείσαν θέσιν, κ' έπερίμεινε τήν έπίθεσιν του Ίμπραΐμ, όστις έπρο χώρησεν αυτοπροσώπως προς άλωσιν τής θέσεως, ηγούμενος έξακισχιλίων ανδρών, τήν 20 Μαΐου. Πολ­λοί έκ τών οπλιτών του Παπαφλέσσα, βλέποντες τήν ύπέροπλον δύναμιν τών Αιγυ πτίων, έλιποτάκτησαν διά νυκτός, καί μόνον χίλιοι πεντακόσιοι έμειναν. Οί τακτικοί του πασσά ώδηγήθησαν ίνα κυριεύσωσιν έξ εφόδου τά Ελληνικά χαρακώματα έν γενναία τάξει, βραχεία δέ καί άπηλπισμένη πάλη έπηκολούθησεν. Οί 'Ελληνες έξεβιάσθησαν έκ τής θέσεώς των πριν φύγουν. Ή μάχη ύπήρξεν ή άριστα συγκροτηθείσα κατά τόν πόλεμον, διό­τι χίλιοι 'Ελληνες έπε σον ύπό τάς Άραβικάς λόγχας, καί τετρακόσιοι 'Α­ραβες έκειντο νεκροί έπί του πεδίου. Μεθ' ό λην τήν ήτταν καί τήν βαρείαν ζημίαν ην υπέστησαν οί Ελληνες, απεκόμισαν κλέος καί θάρσος έκ τής μάχης του Μανιακίου. Τό έθνικόν φρόνημα, τό όποιον μεγάλως ειχεν έκπέση έκ τής φυ γής τών Ρουμελιωτών, καί έκ τής ευκολίας μεθ' ης οί Αιγύπτιοι είχον κυριεύσει τήν Σφακτη ρίαν, πάλιν άνεζωπυρήθη ώς είδον τόσω μεγάλην φθοράν προξενηθείσαν έπί τής στρατιάς του Ίμπραΐμ ύπό σώματος ανδρών συνισταμένου κατά μέγα μέρος έξ ένοπλων Μοραϊτών χωρικών. Όλίγιστα άνεμένοντο άπό τόν Δίκαίον ώς στρατιωτικον άρχηγόν. Είχεν εκλέξει κακώς τήν θέσιν του, καί δέν έγνώριζε πώς νά κατασκευάση κατάλληλα χαρακώματα, άλλ' είχε δώσει εις τούς οπαδούς του παράδειγμα λαμπράς γενναιότητος, καί άπέθανεν ευγενώς εις τήν θέσιν του. Τό αποτέλεσμα έπεισε τούς 'Ελληνας ν' άναμένωσι μεγάλην νίκην, όταν οί Πελο ποννήσιοι όπλίται θά κατήρχοντο εις τό πεδίον ύπό τόν δεδοκιμασμένον πρό μαχόν των Κολοκοτρώνην.Ό ακάματος Ίμπραΐμ δέν έχασε καιρόν νά ώφεληθή έκ τής νίκης του. 'Αφού έπέτρεψεν εις τούς στρατιώτας του νά λαφυραγωγήσωσι τήν πόλιν Άρκαδίαν, έβάδισε προς κατάληψιν του Νησιού καί τών Καλαμών, τά οποία οί Μανιάται, οί Σπαρτιάται αύτοκαλούμενοι, έγκατέλιπον εις τήν προσέγγισίν του. Τήν 29 Μαΐου έκαμε μικράν έπιδρομήν εις τήν Μάνην, αλλά βλέπων τούς ορεινούς παρεσκευασμένους νά τω διαφιλονικήσωσι τήν πρόοδον, δέν έπροχώρησε περαιτέρω τών Κιτριών.Ό Κολοκοτρώνης ήτο νυν έπί του πεδίου. Λέγεται δτι ηθέλησε νά κατεδαφίσει τά τείχη καί τήν άκρόπολιν τής Τριπολιτσας, άλλά τό έκτελεστικόν σώμα ήρνήθη νά έγκρίνη τό μέτρον τούτο, φόβω μήπως θά έτεινε μάλλον εις τό νά καταστήση τόν Κολοκοτρώνην κύριον του Μορέως ή προς ύπεράσπισιν τής χώρας εναντίον τού Ίμπραΐμ Πασσα!. Ό Κολοκοτρώνης ενήργησε τάς ετοιμασίας του προς ύπεράσπισιν τών διόδων τών μεταξύ Μεσσηνίας καί Αρκαδίας, ίδρύσας άποθήκας εις Λεοντάρι, καί πήξας τό στρατηγείο του εις Μακρυπλάγι, Οπου τά στρατεύματά του κατεσκεύασαν τά ταμπούρια των ή λίθινα όχυρώματα προς κάλυψιν τής κλεισωρείας. Ή δύναμίς του ήτο πολυάριθμος, άλλ' αυτός ήτο άνεπιτήδειος να τήνμετα χει ρισθή επωφελώς. Χίλιοι 'Ελληνες είχον ταχθή εις Πολιανήν, χωρίον δεσπόζον δύσκολου τινός παρόδου έπί τών βορείων κλιτύων του Ταϋγέτου. Πλήν μεθ' όλον τό πλεονέκτημα του ε δάφους, ό Κολοκοτρώνης έθηκε τάς διατάξεις του τόσον κακώς, ώστε έπέτρεψεν εις τούς Αιγυ πτίους νά κάμψωσι τό πλευρόν του. Ό αρχιστράτηγος τής Πελοποννήσου πάντοτε έφαίνετο άδαέστερος τής Ελληνικής τοπογραφίας ή ό Αίγύπτιος πασσάς. Τό στράτευμα εις Πολιανήν αφέθη χωρίς τρόφιμα. Οί άξιωματικοί του, οίτινες συνήθως πορίζονται μέγα κέρδος έκ τών προσθέτων μερίδων τάς οποίας λαμβάνουσιν, έσπευσαν εις Μακρυ πλάγι διά νά ελέγξωσι τόν Κολοκοτρώνην διά τήν παράλειψίν του, τήν οποίαν άποδίδουν εις τήν φιλαργυρίαν του. Ό Ίμπραΐμ έπωφελήθη έκ τής αταξίας ταύτης. Προχωρήσας δι' άβάτου σχεδόν ορεινής άτραπού, κατέλαβε τήν Πολιανήν καί τήν 4 Ιου νίου έβίασε τούς 'Ελληνας νά έγκαταλίπωσι τήν πόν Μακρυπλάγι. Ή υπεροχή του Ίμπραΐμ έπί του Κολοκοτρώνη ως στρατηγού, καί τό υποδεέστερον τών άτακτων Ελληνικών στρατευμάτων προ τών τακτικών Αραβικών ταγμάτων, ουδέποτε έπεδείχθη κατά τρόπον άποφασιστικώτερον. Οί 'Ελληνες είχον εκλέξει τάς ιδίας θέσεις εις χώραν σχεδόν άβατον, μέ τήν οποίαν ήσαν έξω κοιωμένοι. Καί κατετροπώθησαν ύπό ξένης δυνάμεως, ήτις δέν ήδύνατο νά κάμη χρήσιν του ιππικού καί του πυροβολικού της, καί έπί εδάφους όπου καί τακτικόν πεζικόν ήτο βιασμένον νά ένεργήση έν αραιά τάξει εις άκροβολισμούς. Ό Κολοκοτρώνης ήτο ίσως καλλίτερος στρα τιωτικός αρχηγός άπό τόν Παπαφλέσσαν, άλλ' έστερείτο τής ανδρείας και τής φιλοπατρίας εκεί νου.Ό Ελληνικός στρατός έφυγεν εις Καρύταιναν, καταλιπών άνυπεράσπιστον τήν εις Τρίπολιν όδόν καί ό Ίμπραΐμ, φθάσας εις τήν πόλιν ταύτην, τήν εύρεν έγκαταλελειμμένην άπό τούς κατοίκους καί τήν φρουράν της. Περιείχε μεγάλας άποθήκας τροφίμων, τάς οποίας οί φρουραρχοΰντες είχον παραμελήσει νά καταστρέψωσι. Χωρίς νά χάση στιγμήν, ό πασσάς έβάδισε προς τήν πεδιάδα του Άργους μετά πεντακισχιλίων περίπου αν­δρών, έλπίζων νά κυριεύση τό Ναύπλιον ή δι' έξαφνισμού ή διά προδοσίας.Τήν 12 Ιουνίου έφθασεν εις τούς Μύλους τής Λέρνης. Τό Ναύπλιον είχε περιέλθη εις κατάστασιν αλλόκοτου συγχύσεως διά τής απροσδόκη­του εμφανίσεως του. Φήμη περί προδοσίας διεσπάρη μεταξύ τών πολιτών, καί διάφορα πρόσωπα κατηγορούντο ώς έχοντα άνταπόκρισιν προς τόν έχθρόν. Μεταξύ τούτων ήτο ό Γεώργιος Όρφανίδης, φίλος του Κωλέττη, όστις έδικάσθη καί ήθωώθη. Ή φιλοπατρία του λαού έξηγέρθη εις τήν αίσθησιν του μεγέθους του κινδύνου, του έπικρεμαμένου εις τήν πατρίδα. Ό Καπετάν Μακρυγιάννης, καί ό Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης, ό ύστερον φονεύς του Καποδίστρια, μετά τριακοσίων καί πεντήκοντα περίπου στρατιωτών, έσπευσαν νά ύπερασπισθώσι τούς Μύλους τής Λέρνης ευθύς ώς άνεφάνησαν έπί τών υψωμάτων οί Αιγύπτιοι. Ό πρίγκιψ Δημήτριος Υψηλάντης καί ικανοί Φιλέλληνες ήκολούθησαν ώς έθελονταί. Μεγάλη ποσότης σίτου εις προμήθειαν τής Ναυπλίας ήτο αποταμιευμένη έν Λέρνη. Ή απώλειά της θά διεκύβευε τήν άσφάλειαν τής όχυράς εκείνης πόλεως.Οί Μύλοι τής Λέρνης ήσαν περικυκλωμένοι διά λιθίνου τείχους, πλη­σίον του οποίου κείται ή περίφημος λίμνη μετά βαθέος τενάγους. Ή φρουρά ύπεστηρίζετο ύπό δύο κανονιοφόρων ήγκυροβολημένων εντός βολής τουφεκίου άπό τής ξηράς. Ύπήρχεν εντούτοις μικρόν ρήγμα είς τό τείχος, τό όποιον οί 'Ελληνες, μέ τήν συνήθη όλιγωρίαν των, είχον παραμελήσει νά επισκευάσουν. Διά του χάσματος τούτου λόχος Αρά βων έδοκίμασε νά εισχώρηση είς τόν περίβολον. Συνηθροίσθησαν έπί του ρήγματος, καί προσεπάθησαν νά σχηματισθώσιν έν τή αυλή' άλλά πριν δυνηθώσι νά μορφωθώσιν είς τάξιν, ό Μακρυγιάννης καί σπείρα Ελλήνων καί Φιλελλήνων έπέπεσον ξιφήρεις, κατέκοψαν έπί τόπου δεκατρείς, κ' έξήλασαν τούς λοι­πούς έξω του χάσματος. Οί 'Ελληνες τότε κατέλαβον τό τείχος του περιβόλου, καί ήνοιξαν πολεμίστρας. Ό Ίμπραΐμ, βλέπων δτι ή φρουρά ήτο αποφασισμένη είς άπηλπισμένην άμυναν, καί ελάμβανε συνεχώς επικου­ρίας, δέν έτόλμησε ν' ανανεώση τήν έπίθεσιν. Έβάδισεν είς τό 'Αργος όπως διανυκτέρεύση· καί άφού έμεινεν έκεί έπί μίαν ή δύο ημέρας, καί κατώπτευσε τά πέριξ τής Ναυπλίας, επέστρεψε μετά τής μικράς στρατιάς του εις Τριπολιτσάν τήν 17 Ιουνίου, χωρίς ν' άποτολμήσωσιν οί Έλληνες νά τόν προσβάλωσι καθ' όδόν.Επειδή ό Ίμπραΐμ δέν έκόμιζε μεθ' εαυτού τροφάς είς τήν εκστρατείαν ταύτην, έπιστεύθη δτι έβασίζετο εις τινα μυστικήν συνεννόησιν, καί ήλπιζε νά είσέλθη εις τό Ναύπλιον διά προδοσίας. Φαίνεται δμως δτι ύπελόγιζε μάλλον είς έξαφνισμόν καί έκφόβησιν. Ή άφιξις του πλοιάρχου Άμιλτώνος έπί του «Κάμπριαν», συνοδευόμενου ύπό άλλης φρεγάτας καί πολεμικής όλκάδος, φαίνεται δτι επέσπευσε τήν άναχώρησίν του. Ό Άμιλτών άπεβιβάσθη είς Ναύπλιον μετά τίνων έκ τών αξιωματικών του, καί συνδιελέχθη κατ' ιδίαν μέ τά μέλη τής Ελληνικής κυβερνήσεως. Τούς ενεθάρρυνε νά θέσωσι τήν πόλιν είς άρίστην κατάστασιν αμύνης· καί έλαβε τοιαύτην θέσιν μετά τών πλοίων του, ώστε έκαμε τούς τε Έλληνας καί τούς Αιγυπτίους νά συμπεράνωσιν δτι έπροτίθετο νά βοηθήση είς τήν άμυναν του φρουρίου. Φήμη τις διεδόθη, καί γενικώς έπιστεύθη κατ' εκείνον τόν χρόνον, ότι, έν περιπτώσει επιθέσεως, οί Έλληνες είχον έντολήν νά ύψώσωσι τήν Άγγλικήν σημαίαν, καί νά θέσωσι τήν χώραν των ύπό τήν Βρετανικήν προστασίαν. Ό Ίμπραΐμ, όστις έπληροφορείτο περί πάντων τών συμβαινόντων, απεχώρησε πάραυτα· άλλ' άπεμάκρυνε τά στρατεύματά του άνευ σπουδής, κ' έλαβε τοιαύτας προφυλάξεις νά εξασφλίση τά πλευρά τoυ, ώστε ό Κολοκοτρώνης, μεθ' δλων τών δυνάμεων του Μορέως, δέν επειράθη νά καταστήση τήν Κακήν Σκάλαν του Παρθενίου δρους σκηνήν θριάμβου διά τούς Έλληνας, δπως τήν κλεισώρειαν τών Δερβε νακίων. Ο στρατός του Ίμπραΐμ έλαβε μεγάλας επικουρίας ολίγον μετά τήν έπάνοδόv του είς Τριπολιτσάν.Φθίνοντος του Ιουνίου, ό Κολοκοτρώνης είχε συναθροίσει υπέρ τούς δεκασχιλίους άνδρας έπί τών υψωμάτων τών υπερκείμενων του μεγάλου Αρκαδικού πεδίου. Τότε κατέλαβε τά Τρίκορφα, καί ήρχισε νά παρακευάζη τά προς άποκλεισμόν τής Τριπόλεως. Ό Ίμπραΐμ, τήν 24 Ίουλίου προέλαβε τά σχέδιά του ένεργήσας ταυτόχρονον έπίθεσιν καθ' δλων τών θέσεων του. Ό πασσάς διηύθυνε τήν κατά τών Τρικόρφων έπίθεσιν αυτοπροσώπως. Ό Κολοκοτρώνης έκαμεν ασθενή άντίστασιν, άλλ' οί 'Ελληνες έχασαν διακόσιους, ών οί πλείστοι έφονεύθησαν έν τή φυγή, άφού έγκατέλιπον τά χαρακώματά των. Ό Ελληνικός στρατός ήττήθη κατακράτος, άλλ' οί στρατιώται ήσθάνοντο δτι ένικήθησαν ένεκα τών κα­κών διατάξεων τών αρχηγών των, καί δέν διεσκορπίσθησαν. 'Επιsυνήχθησαν εις τάς στενωπούς του δρους τάς άγουσας είς τό μέγα Άρκαδικόν πε­δίον, καί έδειξαν διά τής δραστικότητος καί καρτερίας των δτι έχρειάζοντο μόνον ίκανώτερον αρχηγόν, όπως τηρήσωσι τόν Ίμπραΐμ έν άποκλεισμώ είς Τριπολιτσάν. Μετά τήν ήτταν του, ό Κολοκοτρώνης προσεκάλεσε τούς Μανιάτας νά σπεύσωσιν είς βοήθειάν του, δηλώσας ότι ειχεν ακόμη τετρακισχιλίους άνδρας ένοπλους είς Καρύταιναν, καί τρισχιλίους είς Βέρβαινα.Ό Κολοκοτρώνης, μέ τήν συνήθη στρατιωτικήν ανικανότητά του παρημέ λησε νά όχυρώση τούς μύλους τής Πιάνας, τών Ζαρακόβων καί Ντάβιας, ά πό τών οποίων ή φρουρά τής Τριπολιτσάς ήρύετο τάς αναγκαίας προμηθείας αλεύρου. Ή πολιορκία τής Τριπολιτσάς ύπό τών Ελλήνων ώφειλε νά τόν είχε διδάξει τήν σπουδαιότητα τής κατοχής τών μύλων τού­των άλλ' ακόμη καί ή πείρα δέν ήδύνατο νά τόν διδάξη τήν πρόνοιαν όπου δέν είχεν άμεσον προσωπικόν συμφέρον. Ό Αιγύπτιος πασσας έπωφελήθη τήν όλιγωρίαν του έχθρού του. Κατέλαβε καί ώχύρωσε τούς μύλους τού­τους, κ' έξησφάλισε τήν συγκοινωνίαν των μέ τήν Τριπολιτσάν διά σειράς σταθμών έπί τών ορέων. Οί πρόσκοποι καί οί προνομείς του έκάλυψαν είτα τάς Άρκαδικάς πεδιάδας άπό Μαντινείας είς Μεγαλόπολιν, καί συνέλεγον μεγάλας πο σότητας σιτηρών.Τήν 27 Ιουλίου ό Ίμπραΐμ έξήλασε τόν Υψηλάντην καί Μαυρομιχάλην έκ του στρατοπέδου τών Βερβάίνων, έγκατέστησεν ίσχυράν φρουράν είς Λεοντάρι, κ΄ έπέστρεψεν είς Μοθώνην τήν Ιην Αυγούστου. Ευθύς μετά τήν άναχώρησίν του έκ τής Αρκαδίας, οί Ελληνες προκατέλαβον τόν σταθμόν τών Τρικόρφων, καί άνέκτησαν τούς μύλους Πιάνας καί Ζαράκοβας· άλλ' όταν ό Ίμπραΐμ έπανέκαμψεν είς Τρίπολιν, περί τά μέσα τού μη­νός, καί πάλιν έξώσθησαν έκ τών κατακτήσεών των.Ό Ίμπραΐμ τότε ώδήγησε τά στρατεύματά του διά Τσακωνιάς είς Μονεμβασίαν, έρημώσας τήν χώραν πανταχόσε. Οί 'Ελληνες ούδαμού άντέστησαν μετά ρώμης. Τό φρόνημα των έφαίνετο νά εξέπεσε, καί ήρκούντο νά παρακολουθώσι τά πλευρά καί τήν ούραγίαν του, όπως παρεμποδίζωσι τούς προνομείς καί άνακτώσι μικράς μερίδας τών λαφύρων του. Είχε τανύν πρόθεσιν νά καταστρέψη τούς πόρους του πληθυσμού. Οί Αιγύπτιοι διεξήγον πόλεμον έξολοθρεύσεως· οί 'Ελληνες άπήντων διά κλεφτοπολέ­μου. Τό άκρον αποτέλεσμα τοιούτου πολεμικού συστήματος ήτο άναπόδραστον. Οί επιδρομείς έτρέφοντο δι' επισιτισμού έκ τών έξω' ή χώρα δέν ήδύνατο πλέον έπί πολύ νά παράσχη τά μέσα τής διατηρήσεως είς τούς υπερμάχους της. Ή πείνα ώς τάχιστα θά έφθειρεν εκείνους όσοι διέφυγον τήν ρομφαίαν.Κατά τήν είς Τσακωνιάν έκστρατείαν, ό συνταγματάρχης Φαβιέρος, όστις είχε διορισθή σωματάρχης Ελλήνων τακτικών, έκαμεν άπόπειραν προς άλωσιν έξαπίνης τής Τριπολιτσάς. Άπέτυχεν ένεκα τής παραλείψεως τών ατάκτων, τών ύπό τόν Ανδρέαν Λόντον, οίτινες δέν έξετέλεσαν τόν συμπεφωνημένον άντιπερισπασμόν.Έπιστρέψας είς Τριπολιτσάν, καί εύρών τά πάντα έν καλή τάξει, ό Ίμπραΐμ έβάδισεν είς Αρκαδίαν (Κυπαρισσίαν), αποκομίζων όλας τάς τροφάς έκ τών διαμερισμά των δι' ών διήρχετο, καί έρημώσας τάς πόλεις Φιλιατρά καί Γαργαλιάνους. Ή στρατεία του 1825 έληξεν, όταν έφθασεν είς Μεθώνην τήν 18 Σεπτεμβρίου.Ό Μεχμεταλής παρεπείσθη ύπό του Σουλτάνου ίνα πέμψη μεγάλας επικουρίας είς τόν Ίμπραΐμ περί τόν χρόνον τούτον, καί τόν διάταξη νά συνεργασθή μετά του Ρεσίτ Πασσά είς τήν πολιορκίαν του Μεσολογγίου.

ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΦΙΝΛΕΫ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ