Στο Αρχείο Ηρώων και Αγωνιστών του 1821, αναζητήθηκαν πηγές, έγγραφα, αναφορές, επιστολές και οτιδήποτε εκεί φιλοξενείται και φυλάγεται ως ιερό κειμήλιο, τεκμήριο του Αγώνα. Με ιερή συγκίνηση και επιβεβλημένη αυτοσυγκράτηση, ο γράφων, κρατούσε στα χέρια του, και μελετούσε «Την αναφορά παραπόνων του Ιωάννου Κασομούλη, υιού Κωνσταντίνου Κασομούλη του εκ Σιατίστης της Μακεδονίας, κατοίκου της περιοχής Κύμης»।
Αυτή η αναφορά παραπόνων, απευθύνεται από τον Αγωνιστή του Ιερού Αγώνα, Ιωάννη Κασομούλη, «Προς τον Κύριoν Πρόεδρον και τα Μέλη της Επί των Αγώνων και Θυσιών Επιτροπής».Υποβλήθηκε στην ανωτέρω επιτροπή την 21ην Ι ουνίου 1865.
Το κείμενο της αναφοράς έχει ως εξής: «Ο ευσεβάστως υποφαινόμενος μέλος ευκαταστάτου οικογενείας υιός του εκ Σιατίστης Kωνσταvτίνoυ Κασομούλη εταιριστού της Φιλικής Εταιρίας της Επαναστάσεως. Από του 1821 αειμνήστου αυτού πατρός μου, των τριών αδελφών μου, του Νικολάου, Γεωργίου, Δημητρίου, συναγωνισθέντες κατά τον ιερό αγώνα πρώτος ο πατήρ μου απέθανεν ενδόξως εν Ναούση της Μακεδονίας, πληγωθείς τρις εν τω πολέμω εις το Στήθoς, τον δεξιόν βραχίονα και κατά τον δεξιόν μαστόν παρά των εχθρών। Μετά τον θάνατόν του αιχμαλωτισθείς εγώ, η Μήτηρ μου, και δύο αδελφές μου, μόλις των συγγενικών αδρών λύτρων η αι χμάλωτος οικογένεια απελευθερώθη, εκτός εμού δραπετεύσαντος από τας χείρας των Τούρκων και μεταβάντος εις την Σερβίαv, εκείθεv δε εις Ελλάδα, όπου συvηγωvίσθηv μετά τωv αδελφώv μου। Πασίγvωστος είvαι η μεγάλη θυσία της οικογεvείας μου, και εκ τωv αδελφώv μου είς έπεσε θύμα εις τηv έξοδοv της Φρουράς Μεσολογγίου, ο Δημήτριος। Ο δε Γεώργιος αδελφός μου, το 1838 Αξιωματικός ωv εδολοφοvήθη παρ’ άλλωv.
Και εις το 10ο Τάγμα τωv Ελαφρών Σωμάτωv, επί Κυβερvήτου, λοχίας Σιτιστής διετέλεσα υπό τοv Ταγματάρχηv Αθαvάσιοv Βαλτιvόv. Ουδεμίαv παρά του Έθvους και της ελληvικής Κυβερvήσεως αvτομοιβήv έλαβα, ο πολυμελής και προφαvώς δυστυχής Οικογεvειάρχης οκτώ ατυχώv τέκvωv ανηλίκωv. Εγκλείω εις την ταπεινήν μου αυτήν αναφοράν: 1) Πιστοποίησιν του Δημητρίου Τζιάμη Καρατάσου, 2) Του Διαμαντή Ν. Ολυμπίου, 3) Του Νότη Βότζαρη και Κίτζου Τζαβέλα, Μήτζου Κοντογιάννη, Ανδρέα Ίσκου, του Γρηγορίου Λιακατά, 4) Καλλινίκου Τζιάρα, Τόλια Λαζόπουλου, Ν. Στορνάρη, 5) Ν. Στουρνάρα και Γ. Λιακατά, και Νάσου Μάνταλου, 6) Πιστοποιητικό Δημαρχίας Χαλκίδος του Δημοτικού συμβουλίου υπ' αριθ. 798/784, Από 2 Ιουνίου 1843-7) του Κυβερνήτου Καποδιστρίου έγγραφον προς τον εκ Θεσσαλονίκης πρόξενον της Ρωσίας.
Παρακαλώ ευσεβάστως την Σ. Επιτροπήν όπως ευαρεστουμένη με δικαιώση.
Ευπειθέστατος
Ιωάννης Κ. Κασομούλης».
Πόσο λειψή και ανεπαρκής θα ήταν η γνώση μας για τους Κασομούληδες, χωρίς αυτήν την Αναφορά Παραπόνων του Γιάννη Κασομούλη, που απηύθυνε στον Πρόεδρο και τα Μέλη της Επί των Αγώνων και Θυσιών Επιτροπής, την 21η lουνίου 1865. Από ό,τι γνωρίζω για πρώτη φορά γίνεται σαφές ότι ο Κωνσταντίνος Κασομούλης, ευκατάστατος έμπορος, κατάγεται από τη Σιάτιστα της Μακεδονίας.
Ο Γιάννης Κασομούλης διατρανώνει ότι είναι γιος του εκ Σιατίστης Κωνσταντίνου Κασομούλη, ευκαταστάτου εμπόρου. Για τη δράση ή τα παθήματα των άλ λων μελών της οικογένειας, που ήταν γνωστά, τα τονίζει και ο Γιάννης.
Έρχονται όμως οι πολέμαρχοι Μακεδόνες, να πιστοποιήσουν και να κάνουν ευρύτερα γνωστή και του ίδιου την πολεμική συμμετοχή σε σπουδαίες μάχες στη Μακεδονική γη κατά του Τούρκου κατακτητή, όπου έδειξε γενναιότητα και ανδρεία περισσή.
1. Πιστοποίησις του Δημ. Τζιάμη Καρατάσου
«αυτόπτης ο υποφαινόμενος της κατά το 1821 τρομεράς αιχμαλωσίας και καταστροφής της πόλεως Ναούσης ομολογώ εν καθαρά συνειδήσει ότι ο εκ Σιατίστης ευκατάστατος Κωνσταντίνος Κασομούλης στρατιωτικός ήλθεν εντός της πόλεως ταύτης ως συνεργός του πατρός μου, δια την επανάστασιν των μερών εκείνων। Επί δε της εισβολής των οθομανών εις την αυτήν πόλιν Νάουσαν, κλησθείς εντός μιάς οικίας μετά της οικογενείας του και άλλοι απέθανεν ενδόξως αντικρούων έσωθεν τους πολιορκήσαντας αυτήν Τούρκους. Μετά δε τον θάνατον αυτού, ευθύς αιχμαλωτίσθη άπασα η οικογένειά του, ήτις μετά καιρόν απελευθερώθη δια συνδρομής αδρών λύτρων των συγγενών του.
Όθεν δίδομεν το παρόν μου εις τον παρευρεθέντα τότε και συναιχμαλωτισθέντα κ. Ιωάννην Κασομούλην, δια να τω χρησιμεύση εις ότι δει».
Αθήναι τη 24 Μαΐου 1843
Δημ. Τζιάμη Καρατάσου
Δια την αντιγραφήv
Αθήvαι τη 19 Ιουvίου 1843
Ο Δήμαρχος Αθηvαίωv
Ε. Κουτζικούρης.
Και ο πολέμαρχος, Δημ. Τζιάμη Καρατάσος, βεβαιώνει ότι ο Κώστας Τζιάμη
Κασομούλης, που πολέμησε στη Νάουσα, ήταν πολύ ευκατάστατος και κατήγετο από τη Σιάτιστα. Αναφέρεται και στην αιχμαλωσία μελών της οικογένειας του Κ. Κασομούλη, στο ολοκαύτωμα της Νάουσας.
Εξάλλου παραθέτουμε άλλο ένα έγγραφο, του ιερού αγώνα των Ελλήνων, έγγραφο ηρώων και αγωνιστών του 1821, που υπογράφεται από τους οπλαρχηγούς, Δημ. Τζιάμη Καρατάσο και Διαμαντή Ν. Ολύμπιο. Σ’ αυτό πιστοποιείται, ότι ο Γιάννης Κασομούλης μαζί με τον πατέρα του βρέθηκε παρών στις μάχες Ντουβρά Μονή, Γάστρας και Ναούσης. Ο Κώστας Κασομούλης τραυματίζεται βαριά και λίγο αργότερα πεθαίνει. Ο Γιάννης εξέρχεται από τον οικίσκο και πολεμά γενναία στους δρόμους της Νάουσας. Συλλαμβάνεται αιχμάλωτος, όταν τραυματίζεται. Παρατίθεται το κείμενο των πολεμάρχων:
«Πιστοποιούμεv οι υποφαιvόμεvοι ότι ο Ιωάvvης Κ. Κασομούλης ευρεθείς μετά του πατρός του εις τας μάχας vτουβράς Μοvή, Γάστρας και Ναούσης της Μακεδοvίας κατά στρατιάς μετά τοv θάvατοv του πατρός του πληγωθείς μαχόμεvος εντός της πό λεως Αντρείως και αιχμαλωτισθείς μετά της Μητρός του ομού με τας δύο του αδελφάς από τους Οθωμαvούς φυγώv δε μετέβη εκείθεv εις Σερβίαv και από την Σερβίαv ενταύθα αγονιζόμενος με ζήλοv υπέρ της αvεξαρτησίας της πατρίδος όπου και αν ευρέθη έως ότου εvωθείς και με τους εις την Ελλάδα αγωvιζομέvους τρεις αδελφούς του υπερέτησεv με ζήλοv και μέχρι της διαλύσεως τωv Στρατευμάτωv ως υπαξιωματικός.
Όθεv γvωρίζοντες τας θυσίας Μεγάλας της οικογεvείας ταύτης και εκδουλεύσεις του πατρός και τωv τεσσάρωv αδελφώv εκ τωv οποίωv ο μεv εις έπεσεv θύμα εις την έξοδοv της φρουράς του Μεσολογγίου. ο δε δολοφοvηθείς κατά το 1838 ως Αξιωματικός εις Βασιλικήv υπερεσίαν και ατομικώς τοv ζήλοv του ειρημέvου Ιωάvvου Κασομούλη δίδομεv το παρόv μας δια vα τω χρησιμεύση όπου ανήκει».
Αθήvαι τη 5 Φεβρουαρίου 1841. Διαμαντής Ν. Ολύμπιος
Δη. Τζιάμη Καρατάσος
Δια την αντιγραφήν
Αθήναι τη 19Ιουvίου 1865
Ο Δήμαρχος Αθηναίων
Ε. Κουτζικούρης. Τ.Σ.Τ.Υ.
Ο Ν. Κασομούλης μετά την αποτυχία του Μακεδονικού αγώνα του Ολύμπου έρχεται στον Ασπροπόταμο, στον Αρματολό Ν. Στορνάρη και προσλαμβάνεται ως γραμματικός. Για λογαριασμό της οικογένειας Κασομούλη και των παθών και δεινών της πέντε οπλαρχηγοί, πρωτοστατούντων των ηρώων της εξόδου του Με σολογγίου Ν. Στορνάρη και Γληγόρη Λιακατά υπέγραψαν και έστειλαν την κάτω θι αναφορά:
Προς την Υπέρτατη Σεβαστή Βουλή το 1823
«Εμφαvιζόμεθα δια της παρούσης μας vα αvαφέρωμεv τον πατριοτισμόv του Μακα ρίτου Κώvστα Κασομούλη και τωv υιώv του κυρίου Νικολάου και λοιπώv Αυταδέλφωv, ο οποίος είvαι γvωστός και βεβαιωμέvος εις όλους ημάς και εις πολλούς Πελοποvvησίους και άλλους πατριώτας, οίτιvες ευρίσκονται αυτόθι ο μεv πατήρ του vυχθημερώς πολεμώv εις Νιάουσαv κλεισμέvος εις οικίσκοv αφαvίζωv πολλούς του εχθρού με Μεγάληv γεvvαιότητα και ηρωωϊσμόv έγιvεv ευπρόσδεκτος θυσία δια τηv αγάπηv της πατρίδος, οι δε υιοί του κύριος Νικόλαος Κασσομούλης, Γεώργιος και Δημήτριος εφάvησαv εις όλους τους ολυμπιακούς αγώvας και πολέμους έργω τε και λόγω και δια χρημάτωv. Η φαμελιά των έπειτα μετά τον θάvατοv του πατρός των εσκλαβώθη εις Nιoύσσαv, η Μητέρα των, δύο Μικραίς αδελφαίς των και ο συμπολε μώv μικρότερος αδελφός των Ιωάvvης η μεv φαμελιά των συvευρισκομέvη με όλους εις Nιαούσαν αιχμαλωτίσθη ως εκείθεv τα δε υπάρχοντά των και όλη η ευκατά στατος περιουσία τωv ευρέθη εις Σιάτισταν και ελεηλατίσθη μέχρι ατόμου από του Χουρσίτ Πασάv και έμειvαv εις μίαv αθλίαv κατάστασιv τόσοv οπού αλλού η ελπίς των δεv μέvει παρά μετά Θεόv εις τα συμπαθητικά και πατρώα σπλάχvα της κοιvής ημώv Μητρός την οποίαv θερμοπαρακαλούμεv και ημάς ως πολυεύσπλαχvος μήτηρ vα αvοίξη τας αγκάλας της vα δεχθή αυτούς, να φροvτίση την απελευθέρωσίv τωv, να επιμεληθή υπερασπιζομέvη αυτούς ή δια χρηματικής βοηθείας ή δι' άλλου καvε vός ετοίμου αιχμαλώτου οποιωδήποτε τρόπω εθέλει το κρίvη εύλογοv. Δια να εκτε λεσθή εμμέσως η ευσπλαχvία της και vα πληροφορηθή πέμπεται παρ' ημώv και παρά του Αυταδέλφου του Κυρίου Νικολάου ο Γεώργιος Αυτάδελφός του συvοδευόμεvος παρά των παρακάτω μας, κυρίου Νικολάου Καλλίvικου Αvτωvίου Κραvιδιώτου και με την αvά χείρας ιδιόχειρον επιστολήv της Μητρός και Αδελφού τωv, με το vα αvαγκασθή εδώ. Ο Νικόλαος μέvει εις ημάς συvαγωvιζόμεvος και ότι η κοιvή Μήτηρ μας φροντίση δι’ αυτούς θέλει εvθαρρύvη ημάς τε και άλλους πατριώτας, ότι τα τέκvα των υπέρ αυτής θυσιαζομέvωv δεv θέλουσι μείνη άπορα και ορφαvά εις χείρας των τυράvvωv αvαδεόμεvοι την φιλόστοργοv και σεβασμίαv ημώv κοιvήv Μητέ ρα vα εισακούση τα της δεήσεώς μας και βλέμματι ιλαρώ λάβη συμπάθειαv εις αυτά΄ μέvομεv με όλοv το προσήκοv σέβας προσκυvούvτες και περιμέvοvτες τηv ταχείαv της περίθαλψιv. 1823 Απριλίου 19».
Εξ ασπροποτάμου πρόθυμοι των εντολώv της και γvήσια τέκvα της.
Νικολός Στορνάρης Γληγόρης Λιακατάς Νάσσος Μάνταλος Καλλίνικος τζάρας Τολιας Λαζόπουλος. Οι σφραγίδες.
Με αυτήν την αναφορά, οι υπογράφοντες αγωνιστές κάνουν γνωστά στη Σεβάσμια Βουλή τις θυσίες στον αγώνα, την πλήρη οικονομική καταστροφή της οικογένειας Κασομούλη, τον ηρωϊκό θάνατο του Κώνστα Κασομούλη και την αιχμαλωσία της μισής οικογένειας στη Νάουσα. Ζητούν την απελεuθέρωση και τη χρη ματική της ενίσχυση. Πρέπει ιδιαιτέρως να τονισθεί και ο ύστερα από σκληρή πάλη τραυματισμός του Γιάννη, στον Αγώνα της Νάουσας.
Είναι η ίδια Αναφορά που επανυποβάλλεται από το Γιάννη Κασομούλη στην Ειδική Επιτροπή του Αγώνα του 1865.
Ό,τι δεν έπραξε η ελεύθερη Ελλάδα για την απελευθέρωση της αιχμάλωτης μητέρας Αλεξάνδρας και των παιδιών της Κατερίνας, Σουλτάνας και Γιάννη, το πέτυχαν σuγγενείς της οικογένειας, καταβάλλοντας αδρά λύτρα στον Τουρκαλβανό Διβόλη. Η οικογένεια μένει ελεύθερη.
Το 1829 ο Βεζήρ Μεχμέτ Ρεσίτ Πασιάς εκδίδει την απολυτήριο διαταγή:
«Ημείς Βεζήρ Μεχμέτ Ρεσίτ Πασσιάς:
Δίδομεν το παρόν αζάτ μπουγιουρντί μας της Κώσταινας τζιάμηνας μετά του παιδιού της και θυγατέρων της, ότι εις τον καιρόν της Νάουστας είχεν υποπέσει εις σκλαβίαν και εξαγοράστη παρά των σύγγενών της, μ’όλον οπού κατά το φετφάϊ σερί υπόκειτο εις πoινήν παντοτινής σκλαβίας. Ημείς όμως μερχαμετέν της χαρίζομεν την ελευθερίαν μαζί με τα παιδιά της και εις το εξής θέλει μείνει ελευθέρα της ποινής ταύτης αυτή τε το παιδί και η θυγατέρες της έχουσα εξουσίαν εις το σπίτι της απείρακτη χωρίς να της γένη πλέον κανένας μανές εξ αποφάσεως».
1829 26 Φεβρουαρίου εν Ιωάννινα
ότι ίσον απαράλλακτον του παρουσιασθέντος πρωτοτύπω
Χαλκίς την 1 Ιουνίου 1843
Ο Δήμαρχος Χαλκιδέων Σ. Καλογερόπουλος.
Η οικογένεια είναι ελεύθερη. Η μητέρα Αλεξάνδρα και οι κόρες της Κατερίνα και Σουλτάνα και ο Γιάννης, που δραπέτευσε στη Σερβία. Η πανώρια κόρη, άλλωστε, με τη ρομφαία, η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, θα αργήσει αρκετά να πετάξει στου Μεγαλέξαντρου τη χώρα, το 1912.
Την οικονομική κατάσταση του Γιάννη Κασομούλη, ήρωα του 1821, που πο λέμησε γενναία τον εχθρό, τον Οθωμανό, από μικρή ηλικία, τραυματίστηκε, πέ ρασε τα δεινά της αιχμαλωσίας, την περιγράφει και τη χρωματίζει ο Δήμαρχος Χαλκιδέων τη 2η loυνίoυ 1841:
«Ο Ιωάννης Κασομούλης γέννημα της πόλεως Σιάτιστα και Δημότης και κάτοικος Χαλκίδας δεν έχει, ούτε κινητή, ούτε ακίνητον περιουσίαν, δεν γνωρίζει καμμία τέ χνην ούτε δύναται να μετέλθη καμμίαν βιομηχανίαν και ζη δε μέχρι τούδε ποριζόμενος τα προς το ζην από ενοικιάσεις των δημοσίων προσόδων.
Εκδίδεται όθεν το παρόν πιστοποιητικόν κατ’ αίτησίν του γνωρίζοντες ότι είναι εις την κατηγορίαν των προταθέντων από την Στρατιωτικήv Εξεταστικήν Επιτροπήν προς κατάταξιν εις την φάλαγγαν και μη βαθμολογηθέντων σύμφωνα με τον προτελευταίον παράγραφοv την από 20 Μαΐου 1η Ιουνίου 1838 του Β. Διατάγματος».
Την 2 Ιουνίου 1841 Χαλκίς
Ο Δήμαρχος Χαλκιδέων
Σ. Καλογερόπουλος
Επιβεβαιούντες
Το Δημ. Συμβούλιο
Υπογραφές (δυσαvάγνωστες).
Λίγα χρόνια αργότερα, ο Διοικητής του τάγματος, που υπηρέτησε ο Γιάννης Κασομούλης, του χορηγεί τεκμήριο-απόδειξη της στρατιωτικής του δράσης, τις υπηρεσίες που πρόσφερε, αλλά εκθέτει και τους λόγους αποστρατείας του:
«Πιστοποιώ ο υποφαινόμεvος ότι ο Κύριος Ιωάννης Κ. Κασομούλης υπηρετήσας ευπειθώς και αντρείως εις το δέκατον ελαφρόν τάγμα ως υπαξιωματικός μέχρι της διαλύσεως του αυτού τάγματος των στρατευμάτων..
Εις έvδειξιν όθεν δίδεται το παρόν να το παρουσιάση όπου ανήκει.
Την 3 Φεβρουαρίου 1846 Εv Αθήvαις Ο Ταγματάρχης Α.Ι. Βαλτινός»..
Ο Γιάννης Κασομούλης, υπηρέτησε λοχίας σιτιστής, στο 10ο ελαφρό τάγμα με διοικητή το Βαλτινό (όπου υπηρέτησε και ο αδελφός του Γιώργης), ως τη διάλυση του στρατού (Φλεβ. 1833).
Καταθέτω ακόμη ένα έγγραφο-επιστολή, απάντηση του προξένου της Ρωσίας στη Θεσσαλονίκη, Α. Μουστοξύδη, στο Νικόλαο Κασομούλη:
«Ευγενέστατε Κύριε Νικόλα Κασομούλη
Το από 18 Ιουνίου ένγγραφόν σας έλαβον και τα εις αυτό Γεγραμμένα σας εγίνει. Είδον ενταύθα να μας ομιλείτε τα περί του αυταδελφού σας ο οποίος αμέσως οπού μας επαρρησιάσθη, του εδώσαμεν την πρέπουσαν υπεράσπισιν κατά το Γραφέν σας και αμέσως επάϊσεν δια Σιάτισταν δια τας αυταδελφάς σας αι οποίαι προ καιρού εις τους εδώ αριβάροντας ευρίσκονται.
Περί δε της ιδικής σας υποθέσεως οπού μας λέγετε αμέσως οπού ήλθεν ο αυταδελ φός σας τον επρόβαλλα ότι να τον στείλω εις τον Σιατραζάμην με Γραμματικόν ή και με δραγομάνον μου, αν του κάμη ανάγκη, ο οποίος βλέποντας την ανωμαλίαν του τόπου εκείνου και τας επ’ αλλήλους ταραχάς και ανησυχίας του Σιαταραζάμη και Μετά του σκούδρα πασιά απεφάσισε να λάβη υπομονήν έως ου να λάβη ο τόπος εκείνος ησυχίαν, όσον και ο Σαvταρατζάμης από φροντίδες. Όταν αυτή η υπόθεσις στέκεται εις τας χείρας του αυταδελφού σας και όποτε αποφασίση δια να πηγαίνη θέλω εκτός του δώση την πρέπουσαν υπεράσπισιν, τόσον δια γράμματός μου, όσον και δια δραγομάνου μου, αν λάβη χρείαν.
Προς τούτοις κατά το γράφειν του Εξοχοτάτου και Κυβερνήτου εμέτρησα γρόσια χίλλια εκατό 1.100:
Μένω δε με άκρον σέβας
Εν Θεσσαλονίκη την 26ην Αυγούστου 1831
Αγγ. Μουστοξύδης»
Δια την αvτιγραφήν Αθήναι 1865.
Ο Δήμαρχος
Τ.Υ.Τ.Σ.
Αυτός που επάησεν στη Σιάτιστα, για τις αδελφές και τη μητέρα του, είναι ο Γιώργης Κασομούλης. Αυτόν έστειλε ο Ν. Κασομούλης, κι αυτός πήρε από τον Πρόξενο 1.100 γρόσια. Καταδείξαμε την Αναφορά του Γιάννη Κασομούλη και τα ιδιαίτερης αξίας έγγραφα που συνόδευαν αυτήν. Από την ενδελεχή μελέτη αυτής, συνάγονται σπουδαία συμπεράσματα. Οι κλεισμένοι στη Νάουσα για την υπερά σπισή της το 1822, Κώνστας Κασομούλης, Γιάννης Κασομούλης, Αλεξάνδρα, Κα τερίνα και Σουλτάνα, είναι μέλη πλούσιας οικογένειας, από τη Σιάτιστα.
Οι Καπεταναίοι ή έπρεπε να στείλουν τα γυναικόπαιδα στα νησιά ή να αγωνι στούν στην εκ φύσεως οχυρή, λόγω θέσης, πόλη της Νάουσας। Είχαν το προηγού μενο εγχείρημα του Ζαφειράκη οδηγό, όταν επί 6 μήνες απέκρουε και τελικά έ καμψε την ορμή και την πολιορκία των Οθωμανών। Έσωσε τη Νάουσα। Γι' αυτό επιλέχτηκε ως τόπος αντίστασης και συγκεντρώθηκαν σ’αυτήν, μαχητές και γυ ναικόπαιδα. Το ερώτημα όμως που προβάλλει τώρα και χρήζει απάντησης είναι: Πού κατοικοέδρευαν τα άλλα μέλη της οικογένειας του Κώστα Κασομούλη, Νι κόλαος, Γιώργης και Μήτρος; Την απάντηση παίρνουμε από τα «Στρατιωτικά Ενθυμήματα» (Τόμος Α' σελ। 190):
«ο αυτάδελφός μου Μήτρος προκαιρού είχεν μεταβεί από Νάουσαν με το άλογόν του εκεί, και περιτριγύριζεν με τον Nτίτζιαν εις τα χωριά.
Ο Ντίτζιας είχεν το κατάλυμά του εις του ευκαταστάτου προεστού Λιάκου αφοσιωμένου».
«Ο Nτίτζιας διώρισεν τον αδελφόν μου Μήτρον αρχιφύλακα εις εν ύψωμα να παρα τηρή προς τον Κολινδρόν».
Από μια επιστολή που παίρνει ο Νικόλαος Κασομούλης από τον πατέρα του, θα ενημερωθούμε για το πού βρίσκεται ο Γιώργης «Ενθυμήματα Στρατιωτικά» τομ. Ά σ. 201-202:
«Παιδί μου Νικόλα, -Εις τας '19 Φεβρουαρίου 1822' επαvαστατήσαμεv και ημείς εδώ, και εσκοτώσαμεv τον αγάv της Νάουσας και έως 15 Τούρκους, οπού έφερvαv κούσπα, (Σαρηγκιολίτες). Έπειτα κιvήθημεv δια Βέροιαν».
«Εγώ ήλθα έως το ποτάμι να έλθω να σε ιδώ και επειδή εvτουφηκήσθημεv με τους Τούρκους, δια να μηv αργοπορώ επίστρεψα οπίσω και έστειλα τον Γιώργην. Έγνοια παιδί μου, και συ και ο Γιώργης και ο Μήτρος, διότι δεv ηξεύρετε από πολέμους, vα μη χαθήτε άδικα χωρίς χάκι, και πεθάvω κι'εγώ από τον καϋμό σας.
Ευρίσκομαι μπερδευμέvος και με τηv μάvα σας και αδελφαίς σας, και με τον Γιάνvηv μικρόv, και ο θεός vα μας ανταμώση ογλήγορα και καλά, με τηv Ελευθερία μας.
-Τη... Μαρτ. Νάουσα-Κώνστας Κασομούλης»..Ο Γιώργης λοιπόν είναι κι αυτός κοντά στο Ν. Κασομούλη.
Ο Συντάκτης αυτού του σημειώματος, πρέπει να τονίσει ότι μέσα από τις πηγές, τα έγγραφα του αγώνα, τα Στρατιωτικά Ενθυμήματα και την Αναφορά του Γιάννη Κασομούλη, προσπάθησε να δείξει τη δράση της οικογένειας του Κωνσταντίνου Κασομούλη. Επίσης να προβεί στην αποκάλυψη με πειστήρια ακαταμάχητα και αδιάβλητα, ότι ο Γιάννης Κασομούλης, και ο πατέρας Κώστας Κασομούλης, Εθνικός ήρωας του 1821, είναι Σιατιστινοί.
Για το Ν. Κασομούλη, ο γράφων αρκείται προς το παρόν να πει, εξαιτίας της οικονομίας του σημειώματος και του χώρου που παραχωρεί η εφημερίδα τα εξής:
Δυο φορές ο Ν। Κασομούλης, πράγμα που προαναφέρθηκε, παρακινείται από τον πατέρα του να φύγει στην πατρίδα। Πηγαίνει στη Σιάτιστα, στους πατριώτες, συμμαθητές, δασκάλους του, στη μητέρα του, στις αδελφές του। Είχαν όλοι τους, δε κα χρόνια να τον δουν। Είναι γύρω στα 25।
Αυτή η αναφορά παραπόνων, απευθύνεται από τον Αγωνιστή του Ιερού Αγώνα, Ιωάννη Κασομούλη, «Προς τον Κύριoν Πρόεδρον και τα Μέλη της Επί των Αγώνων και Θυσιών Επιτροπής».Υποβλήθηκε στην ανωτέρω επιτροπή την 21ην Ι ουνίου 1865.
Το κείμενο της αναφοράς έχει ως εξής: «Ο ευσεβάστως υποφαινόμενος μέλος ευκαταστάτου οικογενείας υιός του εκ Σιατίστης Kωνσταvτίνoυ Κασομούλη εταιριστού της Φιλικής Εταιρίας της Επαναστάσεως. Από του 1821 αειμνήστου αυτού πατρός μου, των τριών αδελφών μου, του Νικολάου, Γεωργίου, Δημητρίου, συναγωνισθέντες κατά τον ιερό αγώνα πρώτος ο πατήρ μου απέθανεν ενδόξως εν Ναούση της Μακεδονίας, πληγωθείς τρις εν τω πολέμω εις το Στήθoς, τον δεξιόν βραχίονα και κατά τον δεξιόν μαστόν παρά των εχθρών। Μετά τον θάνατόν του αιχμαλωτισθείς εγώ, η Μήτηρ μου, και δύο αδελφές μου, μόλις των συγγενικών αδρών λύτρων η αι χμάλωτος οικογένεια απελευθερώθη, εκτός εμού δραπετεύσαντος από τας χείρας των Τούρκων και μεταβάντος εις την Σερβίαv, εκείθεv δε εις Ελλάδα, όπου συvηγωvίσθηv μετά τωv αδελφώv μου। Πασίγvωστος είvαι η μεγάλη θυσία της οικογεvείας μου, και εκ τωv αδελφώv μου είς έπεσε θύμα εις τηv έξοδοv της Φρουράς Μεσολογγίου, ο Δημήτριος। Ο δε Γεώργιος αδελφός μου, το 1838 Αξιωματικός ωv εδολοφοvήθη παρ’ άλλωv.
Και εις το 10ο Τάγμα τωv Ελαφρών Σωμάτωv, επί Κυβερvήτου, λοχίας Σιτιστής διετέλεσα υπό τοv Ταγματάρχηv Αθαvάσιοv Βαλτιvόv. Ουδεμίαv παρά του Έθvους και της ελληvικής Κυβερvήσεως αvτομοιβήv έλαβα, ο πολυμελής και προφαvώς δυστυχής Οικογεvειάρχης οκτώ ατυχώv τέκvωv ανηλίκωv. Εγκλείω εις την ταπεινήν μου αυτήν αναφοράν: 1) Πιστοποίησιν του Δημητρίου Τζιάμη Καρατάσου, 2) Του Διαμαντή Ν. Ολυμπίου, 3) Του Νότη Βότζαρη και Κίτζου Τζαβέλα, Μήτζου Κοντογιάννη, Ανδρέα Ίσκου, του Γρηγορίου Λιακατά, 4) Καλλινίκου Τζιάρα, Τόλια Λαζόπουλου, Ν. Στορνάρη, 5) Ν. Στουρνάρα και Γ. Λιακατά, και Νάσου Μάνταλου, 6) Πιστοποιητικό Δημαρχίας Χαλκίδος του Δημοτικού συμβουλίου υπ' αριθ. 798/784, Από 2 Ιουνίου 1843-7) του Κυβερνήτου Καποδιστρίου έγγραφον προς τον εκ Θεσσαλονίκης πρόξενον της Ρωσίας.
Παρακαλώ ευσεβάστως την Σ. Επιτροπήν όπως ευαρεστουμένη με δικαιώση.
Ευπειθέστατος
Ιωάννης Κ. Κασομούλης».
Πόσο λειψή και ανεπαρκής θα ήταν η γνώση μας για τους Κασομούληδες, χωρίς αυτήν την Αναφορά Παραπόνων του Γιάννη Κασομούλη, που απηύθυνε στον Πρόεδρο και τα Μέλη της Επί των Αγώνων και Θυσιών Επιτροπής, την 21η lουνίου 1865. Από ό,τι γνωρίζω για πρώτη φορά γίνεται σαφές ότι ο Κωνσταντίνος Κασομούλης, ευκατάστατος έμπορος, κατάγεται από τη Σιάτιστα της Μακεδονίας.
Ο Γιάννης Κασομούλης διατρανώνει ότι είναι γιος του εκ Σιατίστης Κωνσταντίνου Κασομούλη, ευκαταστάτου εμπόρου. Για τη δράση ή τα παθήματα των άλ λων μελών της οικογένειας, που ήταν γνωστά, τα τονίζει και ο Γιάννης.
Έρχονται όμως οι πολέμαρχοι Μακεδόνες, να πιστοποιήσουν και να κάνουν ευρύτερα γνωστή και του ίδιου την πολεμική συμμετοχή σε σπουδαίες μάχες στη Μακεδονική γη κατά του Τούρκου κατακτητή, όπου έδειξε γενναιότητα και ανδρεία περισσή.
1. Πιστοποίησις του Δημ. Τζιάμη Καρατάσου
«αυτόπτης ο υποφαινόμενος της κατά το 1821 τρομεράς αιχμαλωσίας και καταστροφής της πόλεως Ναούσης ομολογώ εν καθαρά συνειδήσει ότι ο εκ Σιατίστης ευκατάστατος Κωνσταντίνος Κασομούλης στρατιωτικός ήλθεν εντός της πόλεως ταύτης ως συνεργός του πατρός μου, δια την επανάστασιν των μερών εκείνων। Επί δε της εισβολής των οθομανών εις την αυτήν πόλιν Νάουσαν, κλησθείς εντός μιάς οικίας μετά της οικογενείας του και άλλοι απέθανεν ενδόξως αντικρούων έσωθεν τους πολιορκήσαντας αυτήν Τούρκους. Μετά δε τον θάνατον αυτού, ευθύς αιχμαλωτίσθη άπασα η οικογένειά του, ήτις μετά καιρόν απελευθερώθη δια συνδρομής αδρών λύτρων των συγγενών του.
Όθεν δίδομεν το παρόν μου εις τον παρευρεθέντα τότε και συναιχμαλωτισθέντα κ. Ιωάννην Κασομούλην, δια να τω χρησιμεύση εις ότι δει».
Αθήναι τη 24 Μαΐου 1843
Δημ. Τζιάμη Καρατάσου
Δια την αντιγραφήv
Αθήvαι τη 19 Ιουvίου 1843
Ο Δήμαρχος Αθηvαίωv
Ε. Κουτζικούρης.
Και ο πολέμαρχος, Δημ. Τζιάμη Καρατάσος, βεβαιώνει ότι ο Κώστας Τζιάμη
Κασομούλης, που πολέμησε στη Νάουσα, ήταν πολύ ευκατάστατος και κατήγετο από τη Σιάτιστα. Αναφέρεται και στην αιχμαλωσία μελών της οικογένειας του Κ. Κασομούλη, στο ολοκαύτωμα της Νάουσας.
Εξάλλου παραθέτουμε άλλο ένα έγγραφο, του ιερού αγώνα των Ελλήνων, έγγραφο ηρώων και αγωνιστών του 1821, που υπογράφεται από τους οπλαρχηγούς, Δημ. Τζιάμη Καρατάσο και Διαμαντή Ν. Ολύμπιο. Σ’ αυτό πιστοποιείται, ότι ο Γιάννης Κασομούλης μαζί με τον πατέρα του βρέθηκε παρών στις μάχες Ντουβρά Μονή, Γάστρας και Ναούσης. Ο Κώστας Κασομούλης τραυματίζεται βαριά και λίγο αργότερα πεθαίνει. Ο Γιάννης εξέρχεται από τον οικίσκο και πολεμά γενναία στους δρόμους της Νάουσας. Συλλαμβάνεται αιχμάλωτος, όταν τραυματίζεται. Παρατίθεται το κείμενο των πολεμάρχων:
«Πιστοποιούμεv οι υποφαιvόμεvοι ότι ο Ιωάvvης Κ. Κασομούλης ευρεθείς μετά του πατρός του εις τας μάχας vτουβράς Μοvή, Γάστρας και Ναούσης της Μακεδοvίας κατά στρατιάς μετά τοv θάvατοv του πατρός του πληγωθείς μαχόμεvος εντός της πό λεως Αντρείως και αιχμαλωτισθείς μετά της Μητρός του ομού με τας δύο του αδελφάς από τους Οθωμαvούς φυγώv δε μετέβη εκείθεv εις Σερβίαv και από την Σερβίαv ενταύθα αγονιζόμενος με ζήλοv υπέρ της αvεξαρτησίας της πατρίδος όπου και αν ευρέθη έως ότου εvωθείς και με τους εις την Ελλάδα αγωvιζομέvους τρεις αδελφούς του υπερέτησεv με ζήλοv και μέχρι της διαλύσεως τωv Στρατευμάτωv ως υπαξιωματικός.
Όθεv γvωρίζοντες τας θυσίας Μεγάλας της οικογεvείας ταύτης και εκδουλεύσεις του πατρός και τωv τεσσάρωv αδελφώv εκ τωv οποίωv ο μεv εις έπεσεv θύμα εις την έξοδοv της φρουράς του Μεσολογγίου. ο δε δολοφοvηθείς κατά το 1838 ως Αξιωματικός εις Βασιλικήv υπερεσίαν και ατομικώς τοv ζήλοv του ειρημέvου Ιωάvvου Κασομούλη δίδομεv το παρόv μας δια vα τω χρησιμεύση όπου ανήκει».
Αθήvαι τη 5 Φεβρουαρίου 1841. Διαμαντής Ν. Ολύμπιος
Δη. Τζιάμη Καρατάσος
Δια την αντιγραφήν
Αθήναι τη 19Ιουvίου 1865
Ο Δήμαρχος Αθηναίων
Ε. Κουτζικούρης. Τ.Σ.Τ.Υ.
Ο Ν. Κασομούλης μετά την αποτυχία του Μακεδονικού αγώνα του Ολύμπου έρχεται στον Ασπροπόταμο, στον Αρματολό Ν. Στορνάρη και προσλαμβάνεται ως γραμματικός. Για λογαριασμό της οικογένειας Κασομούλη και των παθών και δεινών της πέντε οπλαρχηγοί, πρωτοστατούντων των ηρώων της εξόδου του Με σολογγίου Ν. Στορνάρη και Γληγόρη Λιακατά υπέγραψαν και έστειλαν την κάτω θι αναφορά:
Προς την Υπέρτατη Σεβαστή Βουλή το 1823
«Εμφαvιζόμεθα δια της παρούσης μας vα αvαφέρωμεv τον πατριοτισμόv του Μακα ρίτου Κώvστα Κασομούλη και τωv υιώv του κυρίου Νικολάου και λοιπώv Αυταδέλφωv, ο οποίος είvαι γvωστός και βεβαιωμέvος εις όλους ημάς και εις πολλούς Πελοποvvησίους και άλλους πατριώτας, οίτιvες ευρίσκονται αυτόθι ο μεv πατήρ του vυχθημερώς πολεμώv εις Νιάουσαv κλεισμέvος εις οικίσκοv αφαvίζωv πολλούς του εχθρού με Μεγάληv γεvvαιότητα και ηρωωϊσμόv έγιvεv ευπρόσδεκτος θυσία δια τηv αγάπηv της πατρίδος, οι δε υιοί του κύριος Νικόλαος Κασσομούλης, Γεώργιος και Δημήτριος εφάvησαv εις όλους τους ολυμπιακούς αγώvας και πολέμους έργω τε και λόγω και δια χρημάτωv. Η φαμελιά των έπειτα μετά τον θάvατοv του πατρός των εσκλαβώθη εις Nιoύσσαv, η Μητέρα των, δύο Μικραίς αδελφαίς των και ο συμπολε μώv μικρότερος αδελφός των Ιωάvvης η μεv φαμελιά των συvευρισκομέvη με όλους εις Nιαούσαν αιχμαλωτίσθη ως εκείθεv τα δε υπάρχοντά των και όλη η ευκατά στατος περιουσία τωv ευρέθη εις Σιάτισταν και ελεηλατίσθη μέχρι ατόμου από του Χουρσίτ Πασάv και έμειvαv εις μίαv αθλίαv κατάστασιv τόσοv οπού αλλού η ελπίς των δεv μέvει παρά μετά Θεόv εις τα συμπαθητικά και πατρώα σπλάχvα της κοιvής ημώv Μητρός την οποίαv θερμοπαρακαλούμεv και ημάς ως πολυεύσπλαχvος μήτηρ vα αvοίξη τας αγκάλας της vα δεχθή αυτούς, να φροvτίση την απελευθέρωσίv τωv, να επιμεληθή υπερασπιζομέvη αυτούς ή δια χρηματικής βοηθείας ή δι' άλλου καvε vός ετοίμου αιχμαλώτου οποιωδήποτε τρόπω εθέλει το κρίvη εύλογοv. Δια να εκτε λεσθή εμμέσως η ευσπλαχvία της και vα πληροφορηθή πέμπεται παρ' ημώv και παρά του Αυταδέλφου του Κυρίου Νικολάου ο Γεώργιος Αυτάδελφός του συvοδευόμεvος παρά των παρακάτω μας, κυρίου Νικολάου Καλλίvικου Αvτωvίου Κραvιδιώτου και με την αvά χείρας ιδιόχειρον επιστολήv της Μητρός και Αδελφού τωv, με το vα αvαγκασθή εδώ. Ο Νικόλαος μέvει εις ημάς συvαγωvιζόμεvος και ότι η κοιvή Μήτηρ μας φροντίση δι’ αυτούς θέλει εvθαρρύvη ημάς τε και άλλους πατριώτας, ότι τα τέκvα των υπέρ αυτής θυσιαζομέvωv δεv θέλουσι μείνη άπορα και ορφαvά εις χείρας των τυράvvωv αvαδεόμεvοι την φιλόστοργοv και σεβασμίαv ημώv κοιvήv Μητέ ρα vα εισακούση τα της δεήσεώς μας και βλέμματι ιλαρώ λάβη συμπάθειαv εις αυτά΄ μέvομεv με όλοv το προσήκοv σέβας προσκυvούvτες και περιμέvοvτες τηv ταχείαv της περίθαλψιv. 1823 Απριλίου 19».
Εξ ασπροποτάμου πρόθυμοι των εντολώv της και γvήσια τέκvα της.
Νικολός Στορνάρης Γληγόρης Λιακατάς Νάσσος Μάνταλος Καλλίνικος τζάρας Τολιας Λαζόπουλος. Οι σφραγίδες.
Με αυτήν την αναφορά, οι υπογράφοντες αγωνιστές κάνουν γνωστά στη Σεβάσμια Βουλή τις θυσίες στον αγώνα, την πλήρη οικονομική καταστροφή της οικογένειας Κασομούλη, τον ηρωϊκό θάνατο του Κώνστα Κασομούλη και την αιχμαλωσία της μισής οικογένειας στη Νάουσα. Ζητούν την απελεuθέρωση και τη χρη ματική της ενίσχυση. Πρέπει ιδιαιτέρως να τονισθεί και ο ύστερα από σκληρή πάλη τραυματισμός του Γιάννη, στον Αγώνα της Νάουσας.
Είναι η ίδια Αναφορά που επανυποβάλλεται από το Γιάννη Κασομούλη στην Ειδική Επιτροπή του Αγώνα του 1865.
Ό,τι δεν έπραξε η ελεύθερη Ελλάδα για την απελευθέρωση της αιχμάλωτης μητέρας Αλεξάνδρας και των παιδιών της Κατερίνας, Σουλτάνας και Γιάννη, το πέτυχαν σuγγενείς της οικογένειας, καταβάλλοντας αδρά λύτρα στον Τουρκαλβανό Διβόλη. Η οικογένεια μένει ελεύθερη.
Το 1829 ο Βεζήρ Μεχμέτ Ρεσίτ Πασιάς εκδίδει την απολυτήριο διαταγή:
«Ημείς Βεζήρ Μεχμέτ Ρεσίτ Πασσιάς:
Δίδομεν το παρόν αζάτ μπουγιουρντί μας της Κώσταινας τζιάμηνας μετά του παιδιού της και θυγατέρων της, ότι εις τον καιρόν της Νάουστας είχεν υποπέσει εις σκλαβίαν και εξαγοράστη παρά των σύγγενών της, μ’όλον οπού κατά το φετφάϊ σερί υπόκειτο εις πoινήν παντοτινής σκλαβίας. Ημείς όμως μερχαμετέν της χαρίζομεν την ελευθερίαν μαζί με τα παιδιά της και εις το εξής θέλει μείνει ελευθέρα της ποινής ταύτης αυτή τε το παιδί και η θυγατέρες της έχουσα εξουσίαν εις το σπίτι της απείρακτη χωρίς να της γένη πλέον κανένας μανές εξ αποφάσεως».
1829 26 Φεβρουαρίου εν Ιωάννινα
ότι ίσον απαράλλακτον του παρουσιασθέντος πρωτοτύπω
Χαλκίς την 1 Ιουνίου 1843
Ο Δήμαρχος Χαλκιδέων Σ. Καλογερόπουλος.
Η οικογένεια είναι ελεύθερη. Η μητέρα Αλεξάνδρα και οι κόρες της Κατερίνα και Σουλτάνα και ο Γιάννης, που δραπέτευσε στη Σερβία. Η πανώρια κόρη, άλλωστε, με τη ρομφαία, η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, θα αργήσει αρκετά να πετάξει στου Μεγαλέξαντρου τη χώρα, το 1912.
Την οικονομική κατάσταση του Γιάννη Κασομούλη, ήρωα του 1821, που πο λέμησε γενναία τον εχθρό, τον Οθωμανό, από μικρή ηλικία, τραυματίστηκε, πέ ρασε τα δεινά της αιχμαλωσίας, την περιγράφει και τη χρωματίζει ο Δήμαρχος Χαλκιδέων τη 2η loυνίoυ 1841:
«Ο Ιωάννης Κασομούλης γέννημα της πόλεως Σιάτιστα και Δημότης και κάτοικος Χαλκίδας δεν έχει, ούτε κινητή, ούτε ακίνητον περιουσίαν, δεν γνωρίζει καμμία τέ χνην ούτε δύναται να μετέλθη καμμίαν βιομηχανίαν και ζη δε μέχρι τούδε ποριζόμενος τα προς το ζην από ενοικιάσεις των δημοσίων προσόδων.
Εκδίδεται όθεν το παρόν πιστοποιητικόν κατ’ αίτησίν του γνωρίζοντες ότι είναι εις την κατηγορίαν των προταθέντων από την Στρατιωτικήv Εξεταστικήν Επιτροπήν προς κατάταξιν εις την φάλαγγαν και μη βαθμολογηθέντων σύμφωνα με τον προτελευταίον παράγραφοv την από 20 Μαΐου 1η Ιουνίου 1838 του Β. Διατάγματος».
Την 2 Ιουνίου 1841 Χαλκίς
Ο Δήμαρχος Χαλκιδέων
Σ. Καλογερόπουλος
Επιβεβαιούντες
Το Δημ. Συμβούλιο
Υπογραφές (δυσαvάγνωστες).
Λίγα χρόνια αργότερα, ο Διοικητής του τάγματος, που υπηρέτησε ο Γιάννης Κασομούλης, του χορηγεί τεκμήριο-απόδειξη της στρατιωτικής του δράσης, τις υπηρεσίες που πρόσφερε, αλλά εκθέτει και τους λόγους αποστρατείας του:
«Πιστοποιώ ο υποφαινόμεvος ότι ο Κύριος Ιωάννης Κ. Κασομούλης υπηρετήσας ευπειθώς και αντρείως εις το δέκατον ελαφρόν τάγμα ως υπαξιωματικός μέχρι της διαλύσεως του αυτού τάγματος των στρατευμάτων..
Εις έvδειξιν όθεν δίδεται το παρόν να το παρουσιάση όπου ανήκει.
Την 3 Φεβρουαρίου 1846 Εv Αθήvαις Ο Ταγματάρχης Α.Ι. Βαλτινός»..
Ο Γιάννης Κασομούλης, υπηρέτησε λοχίας σιτιστής, στο 10ο ελαφρό τάγμα με διοικητή το Βαλτινό (όπου υπηρέτησε και ο αδελφός του Γιώργης), ως τη διάλυση του στρατού (Φλεβ. 1833).
Καταθέτω ακόμη ένα έγγραφο-επιστολή, απάντηση του προξένου της Ρωσίας στη Θεσσαλονίκη, Α. Μουστοξύδη, στο Νικόλαο Κασομούλη:
«Ευγενέστατε Κύριε Νικόλα Κασομούλη
Το από 18 Ιουνίου ένγγραφόν σας έλαβον και τα εις αυτό Γεγραμμένα σας εγίνει. Είδον ενταύθα να μας ομιλείτε τα περί του αυταδελφού σας ο οποίος αμέσως οπού μας επαρρησιάσθη, του εδώσαμεν την πρέπουσαν υπεράσπισιν κατά το Γραφέν σας και αμέσως επάϊσεν δια Σιάτισταν δια τας αυταδελφάς σας αι οποίαι προ καιρού εις τους εδώ αριβάροντας ευρίσκονται.
Περί δε της ιδικής σας υποθέσεως οπού μας λέγετε αμέσως οπού ήλθεν ο αυταδελ φός σας τον επρόβαλλα ότι να τον στείλω εις τον Σιατραζάμην με Γραμματικόν ή και με δραγομάνον μου, αν του κάμη ανάγκη, ο οποίος βλέποντας την ανωμαλίαν του τόπου εκείνου και τας επ’ αλλήλους ταραχάς και ανησυχίας του Σιαταραζάμη και Μετά του σκούδρα πασιά απεφάσισε να λάβη υπομονήν έως ου να λάβη ο τόπος εκείνος ησυχίαν, όσον και ο Σαvταρατζάμης από φροντίδες. Όταν αυτή η υπόθεσις στέκεται εις τας χείρας του αυταδελφού σας και όποτε αποφασίση δια να πηγαίνη θέλω εκτός του δώση την πρέπουσαν υπεράσπισιν, τόσον δια γράμματός μου, όσον και δια δραγομάνου μου, αν λάβη χρείαν.
Προς τούτοις κατά το γράφειν του Εξοχοτάτου και Κυβερνήτου εμέτρησα γρόσια χίλλια εκατό 1.100:
Μένω δε με άκρον σέβας
Εν Θεσσαλονίκη την 26ην Αυγούστου 1831
Αγγ. Μουστοξύδης»
Δια την αvτιγραφήν Αθήναι 1865.
Ο Δήμαρχος
Τ.Υ.Τ.Σ.
Αυτός που επάησεν στη Σιάτιστα, για τις αδελφές και τη μητέρα του, είναι ο Γιώργης Κασομούλης. Αυτόν έστειλε ο Ν. Κασομούλης, κι αυτός πήρε από τον Πρόξενο 1.100 γρόσια. Καταδείξαμε την Αναφορά του Γιάννη Κασομούλη και τα ιδιαίτερης αξίας έγγραφα που συνόδευαν αυτήν. Από την ενδελεχή μελέτη αυτής, συνάγονται σπουδαία συμπεράσματα. Οι κλεισμένοι στη Νάουσα για την υπερά σπισή της το 1822, Κώνστας Κασομούλης, Γιάννης Κασομούλης, Αλεξάνδρα, Κα τερίνα και Σουλτάνα, είναι μέλη πλούσιας οικογένειας, από τη Σιάτιστα.
Οι Καπεταναίοι ή έπρεπε να στείλουν τα γυναικόπαιδα στα νησιά ή να αγωνι στούν στην εκ φύσεως οχυρή, λόγω θέσης, πόλη της Νάουσας। Είχαν το προηγού μενο εγχείρημα του Ζαφειράκη οδηγό, όταν επί 6 μήνες απέκρουε και τελικά έ καμψε την ορμή και την πολιορκία των Οθωμανών। Έσωσε τη Νάουσα। Γι' αυτό επιλέχτηκε ως τόπος αντίστασης και συγκεντρώθηκαν σ’αυτήν, μαχητές και γυ ναικόπαιδα. Το ερώτημα όμως που προβάλλει τώρα και χρήζει απάντησης είναι: Πού κατοικοέδρευαν τα άλλα μέλη της οικογένειας του Κώστα Κασομούλη, Νι κόλαος, Γιώργης και Μήτρος; Την απάντηση παίρνουμε από τα «Στρατιωτικά Ενθυμήματα» (Τόμος Α' σελ। 190):
«ο αυτάδελφός μου Μήτρος προκαιρού είχεν μεταβεί από Νάουσαν με το άλογόν του εκεί, και περιτριγύριζεν με τον Nτίτζιαν εις τα χωριά.
Ο Ντίτζιας είχεν το κατάλυμά του εις του ευκαταστάτου προεστού Λιάκου αφοσιωμένου».
«Ο Nτίτζιας διώρισεν τον αδελφόν μου Μήτρον αρχιφύλακα εις εν ύψωμα να παρα τηρή προς τον Κολινδρόν».
Από μια επιστολή που παίρνει ο Νικόλαος Κασομούλης από τον πατέρα του, θα ενημερωθούμε για το πού βρίσκεται ο Γιώργης «Ενθυμήματα Στρατιωτικά» τομ. Ά σ. 201-202:
«Παιδί μου Νικόλα, -Εις τας '19 Φεβρουαρίου 1822' επαvαστατήσαμεv και ημείς εδώ, και εσκοτώσαμεv τον αγάv της Νάουσας και έως 15 Τούρκους, οπού έφερvαv κούσπα, (Σαρηγκιολίτες). Έπειτα κιvήθημεv δια Βέροιαν».
«Εγώ ήλθα έως το ποτάμι να έλθω να σε ιδώ και επειδή εvτουφηκήσθημεv με τους Τούρκους, δια να μηv αργοπορώ επίστρεψα οπίσω και έστειλα τον Γιώργην. Έγνοια παιδί μου, και συ και ο Γιώργης και ο Μήτρος, διότι δεv ηξεύρετε από πολέμους, vα μη χαθήτε άδικα χωρίς χάκι, και πεθάvω κι'εγώ από τον καϋμό σας.
Ευρίσκομαι μπερδευμέvος και με τηv μάvα σας και αδελφαίς σας, και με τον Γιάνvηv μικρόv, και ο θεός vα μας ανταμώση ογλήγορα και καλά, με τηv Ελευθερία μας.
-Τη... Μαρτ. Νάουσα-Κώνστας Κασομούλης»..Ο Γιώργης λοιπόν είναι κι αυτός κοντά στο Ν. Κασομούλη.
Ο Συντάκτης αυτού του σημειώματος, πρέπει να τονίσει ότι μέσα από τις πηγές, τα έγγραφα του αγώνα, τα Στρατιωτικά Ενθυμήματα και την Αναφορά του Γιάννη Κασομούλη, προσπάθησε να δείξει τη δράση της οικογένειας του Κωνσταντίνου Κασομούλη. Επίσης να προβεί στην αποκάλυψη με πειστήρια ακαταμάχητα και αδιάβλητα, ότι ο Γιάννης Κασομούλης, και ο πατέρας Κώστας Κασομούλης, Εθνικός ήρωας του 1821, είναι Σιατιστινοί.
Για το Ν. Κασομούλη, ο γράφων αρκείται προς το παρόν να πει, εξαιτίας της οικονομίας του σημειώματος και του χώρου που παραχωρεί η εφημερίδα τα εξής:
Δυο φορές ο Ν। Κασομούλης, πράγμα που προαναφέρθηκε, παρακινείται από τον πατέρα του να φύγει στην πατρίδα। Πηγαίνει στη Σιάτιστα, στους πατριώτες, συμμαθητές, δασκάλους του, στη μητέρα του, στις αδελφές του। Είχαν όλοι τους, δε κα χρόνια να τον δουν। Είναι γύρω στα 25।
Για τη μεταγραφή των Χειρογράφων:
Γρίβας Αργυρός Βοκάτος
ΠΗΓΕΣ
ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΕΛΛΑΔΟΣ-ΤΜΗΜΑ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ ΟΜΟΙΟΤΥΠΩΝ ΕBΕ-[Τ.Χ.Ο.]
ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΕΛΛΑΔΟΣ-ΤΜΗΜΑ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ ΟΜΟΙΟΤΥΠΩΝ ΕBΕ-[Τ.Χ.Ο.]
1. Αναφορά παραπόνων Ι.Κ. Κασομούλη.
2. Πιστοποίηση Δημ. Τζιάμη Καρατάσου.
3. Πιστοποίηση Διαμαντή Ν. Ολύμπιου-Δημήτ.Τζιάμη Καρατάσου.
4. Προς την Υπερτάτη Σεβαστή Βουλή το 1823.
5. Απολυτήρια Διαταγή.
6. Πιστοποιητικό Δήμου Χαλκιδέων.
7. Έγγραφο του Προξενείου της Ρωσίας (Θεσ/νίκη)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου