Ο Βασίλης Μπούρας γράφει για τη "Μάχη Των Μαχών" της Επαναστάσεως.
Η διεξαγωγή της Μάχης στο Βαλτέτσι, 12/13 Μαϊου 1821
Αφού εξερράγη η Ελληνική Επανάσταση και εκδιώχθηκαν οι τουρκικές φρουρές στην Μεσημβρινή Πελοπόννησο οι κυνηγημένοι και λοιποί Τούρκοι συγκεντρώθηκαν μέσα στα τείχη της Τριπολιτσάς।Ο επικεφαλής των τουρκικών δυνάμεων Πελοποννήσου , Χουρσίτ Πασάς βρισκότανε την χρονική αυτή στιγμή στην Ήπειρο σε μια εκστρατεία εναντίον του Αλή Πασά των Ιωαννίνων।Ευθύς αμέσως που πληροφορήθηκε τα της Επαναστάσεως έστειλε πάραυτα προς καταστολή της τον Μουσταφά-Μπέη –Κεχαγιά εφόσον ο υποδιοικητής Πελοποννήσου νεαρός Κιαμήλ Μπέης φάνηκε κατώτερος των περιστάσεων। Ο Κεχαγιάς πέρασε γρήγορα από το Αντίριο στο Ρίο και από εκεί στο Αίγιο, Κόρινθο, Αργολίδα και έφθασε έγκαιρα στην Τρίπολη στις 6 Μαϊου 1821। Ο συνωστισμός τόσο μεγάλου πληθυσμού Τούρκων στην πόλη είχε σαν αποτέλεσμα να παρουσιαστούν οι αδυναμίες του συστήματος στο να τους εξυπηρετήσει σε καταλύματα, τρόφιμα αλλά κυρίως σε πόσιμο νερό, αφού το υδραγωγείο της πόλης ελεγχότανε πλέον σε μεγάλο βαθμό από τους επαναστατημένους Έλληνες που μέρα με τη μέρα έσφιγγαν την πολιορκία τους γύρω από την πόλη τοποθετώντας φρουρές σε στρατηγικά σημεία.Ένα από αυτά τα σημεία αυτά, λόγω του απρόσιτου και της μικρής απόστασης από την Τρίπολη , εκτιμώμενος μάλλον σαν τόπος εκκίνησης για επιδρομές κατά των πολιορκημένων και εκ του λόγου ότι σε μικρή απόσταση από αυτόν βρισκόντουσαν οι κύριες πηγές ύδρευσης της Τρίπολης, ήταν το Βαλτέτσι.Στο οχυρό αυτό στρατοπέδευσαν οι Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, Ηλίας Μαυρομιχάλης, Σαλαφατίνος, Κατσανός,Παναγιώταρος Μπούρας, Κώστας Μπούρας και τα υπ΄ αυτούς τμήματα. Την ίδια ώρα φρόντισαν να αποκόψουν την παροχή νερού προς την Τρίπολη και εγκατέστησαν φρουρές σε στρατηγικά σημεία.Το σχέδιο του Κεχαγιά ήταν να κινηθεί προς Λιοντάρι και Μεσσηνία να καθυποτάξει πρώτα τις εκεί μικρές ομάδες των επαναστατών και ταυτόχρονα να προστατέψει και να επιδιορθώσει τα υδραγωγεία που έδιναν νερό στην Τριπολιτσά. Αυτή την πληροφορία είχε ο Κολοκοτρώνης όταν προέτρεψε τους οπλαρχηγούς που είχαν οχυρωθεί στο Βαλτέτσι να παραμείνουν και να αμυνθούν εκεί εμποδίζοντας τους Τούρκους να επισκευάσουν το υδραγωγείο της περιοχής.Εντωμεταξύ έσπευσαν στο Βαλτέτσι και συμπαρατάχθηκαν οι οπλαρχηγοί Μήτρος Πέτροβας, Γεώργιος Φραγκίσκος,Παναγιώτης Κεφάλας και Δημήτρης Παπατσώνης με τις δυνάμεις τους.Μετά αυτήν την εξέλιξη ο Κεχαγιάς άλλαξε τα σχέδιά του και θέλησε να καθυποτάξει πρώτα τα επαναστατικά σώματα στο Βαλτέτσι και μετά να μεταβεί στην Μεσσηνία.Τώρα όλα έδειχναν ότι η μοιραία μάχη θα δοθεί στο Βαλτέτσι.Οι επαναστάτες οπλαρχηγοί , ομόφωνα , αναθέτουν την αρχηγία για την διεξαγωγή της μάχης στον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη.Χαρακτηριστικό είναι το δημοτικό τραγούδι για την περίπτωση:΄΄Ο Κυριακούλης ειν΄αετός της Μάνης το καμάριπου πρώτος είναι στην ορμή και πρώτος στο ντουφέκι του Κεχαγιά εφώναξε και του Ρουμπή του λέει Για΄λάτε προσκυνάτε με επάνω στο Βαλτέτσι॥΄΄Ο αρχηγός των επαναστατών εκτιμώντας τις δυνατότητες των οπλαρχηγών καθόρισε τα σημεία που ο κάθε ένας από αυτούς έπρεπε να υπερασπιστεί.Το κεντρικό ταμπούρι της θολωτής εκκλησιάς όπου θα γινότανε και η κύρια επίθεση των Τούρκων, λόγω του χαμηλού του οχυρώματος, ανατέθηκε να το υπερασπιστεί ο γενναίος οπλαρχηγός Παναγιώταρος Μπούρας , οι αδελφοί του, Χαράλαμπος και Ζαφύρης , με τα παλικάρια τους.Στην ίδια ομάδα συμπαρατάχθηκαν οι Μπουραίοι από το Ραμοβούνι Μεσσηνίας με καπετάνιο τον Θεόδωρο Μπούρα , οι Μπουραίοι του Αρφαρά με προεξέχοντα τον Αναστάσιον Μπούρα και πολλούς άλλους Μπουραίους από χωριά της Μεγαλούπολης, τα Λαγκάδια Γορτυνίας, το Κολύρι Ηλείας, την Σπάρτη Λακωνίας, ακόμη και από την περιοχή Καρπενησίου είχαν κατέλθει να αγωνισθούν τα αδέλφια Παναγιώτης και Θανάσης Μπούρας με οκτώ παλικάρια.Πλησίον αυτών και επί του πετρώδους πρανούς την γνωστή ΄΄Βέργαν΄΄ εκλήθη να υπερασπιστεί ο έτερος αδελφός του Παναγιώταρου Κώστας Μπούρας, που είχε μαζί του τα παιδιά του Παναγιώταρου Σπύρο, Φώτη και Κωνσταντινιά και άλλους συμπολεμιστές.Στο σύνολό τους τα ντουφέκια που υπερασπίστηκαν τα δυο ταμπούρια των Μπουραίων ήσαν 265.Ο γενικός αρχηγός της Μάχης Κυριακούλης Μαυρομιχάλης ανέλαβε να υπερασπιστεί τον λόφο ΄΄Μύλοι΄΄ ενώ άλλα τμήματά του κάτω από τους Σαλαφατίνο και Ηλία Μαυρομιχάλη με βοηθό του τον Κατσάνο διατάχθηκαν να πολεμήσουν στις οχυρές θέσεις ΄΄Κρικονέϊκο΄΄ και ΄΄Δουβρέϊκο΄΄ αντίστοιχα , το σύνολο αυτών των ομάδων ήσαν 304 τουφέκια.Το λόφο ΄΄Κατσικέϊκο΄΄ ανέλαβαν να υπερασπιστούν οι οπλαρχηγοί Παναγιώτης Κεφάλας και Δημήτρης Παπατσώνης με τα τμήματά τους που ήσαν συνολικά 100 πολεμιστές καιτέλος ο έμπειρος οπλαρχηγός Μητρος Πέτροβας με τον επίσης σπουδαίο πολεμιστή Γεώργιον Φραγκίσκον και τα υπ΄αυτούς επαναστατικά σώματα ανέλαβαν την φύλαξη της διόδου ΄΄Σπηλίτσας΄΄ με 101 άνδρες.Σε αυτούς προστέθηκαν οι υπό τους Ηλία Φλέσσα και Γιαμπαζιώτη πολεμιστές , συνολικά 95 ντουφέκια , που ανέλαβαν να υπερασπιστούν το ύψωμα Κούκος.Τέλος ο οπλαρχηγός Αναγνωσταράς με 56 παλικάρια τοποθετήθηκε σαν δύναμη εφεδρείας εντός του χωρίου Βαλτέτσι.Πέραν αυτών από ελληνικής πλευράς πήραν μέρος, μικρές δυνάμεις υπό τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη με 80 ντουφέκια, που έφθασε στο όρος Ρεζινίκο, ευρισκόμενο εκτός της λαβίδας των Τούρκων πολιορκητών, οι οποίες όμως εφαρμόζοντας επακριβώς το σχέδιο του Γέρου του Μοριά, φάνταζαν στα μάτια των Τούρκων σαν πολλές χιλιάδες Ελλήνων που ερχόντουσαν να βοηθήσουν τους υπερασπιστές του Βαλτετσίου.Την ίδια τέλος τακτική χρησιμοποίησε και ο Νικόλαος Καλαμπόκης, που έχοντας μια ομάδα από 8 παλικάρια , την κρίσιμη στιγμή της Μάχης, ανέβηκε στο ύψωμα Στατήρι και με ομοβροντίες παραπλάνησε του Τούρκους κάνοντάς τους να πιστέψουν ότι διέθετε πολλαπλάσιες δυνάμεις.Σύνολο ελληνικών δυνάμεων 1008 άνδρες και μια γυναίκα η Κωνσταντινιά η κόρη του Παναγιώταρου.Το πρωί της 12ης Μαίου 1821 οι Τούρκοι εξήλθαν από την Τρίπολη σε μεγάλους σχηματισμούς. Ο κυρία δύναμη, 4000 άνδρες, υπό τον Κεχαγιά, κατευθύνεται προς Μάναν του νερού- Κήπους και σταθμεύει στην Μπολέττα .Ο Κεχαγιάς θεωρών ότι ο δεύτερος σχηματισμός με δύναμη 2000 ανδρών υπό τον Ρουμπή Μπαρδουνιώτη θα μπορούσε εύκολα να εκκαθαρίσει τον θύλακα των επαναστατών στο Βαλτέτσι και μετά να συνεχίσει με όλες του τις δυνάμεις προς Λιοντάρι και Μεσσηνία , έκρινε σκόπιμο να μη μεταβεί και ο ίδιος εκεί, αρκούμενος να στείλει προς ενίσχυση του Ρουμπή μόνον 1000 από τους στρατιώτες του.Περί ώρα 10η πρωινή το κύριο μέρος της δύναμης του Ρουμπή έφθασε στο Βαλτέτσι και στρατοπέδευσε στην περιοχή Λούτσα, ενώ οι υπόλοιπες δυνάμεις του που έφθασαν περί την 11η πρωινή καταλαμβάνουν τις θέσεις Μαρκόσι, Μελεγάκι και τους πρόποδες του βουνού Στατήρι.Η Μάχη ήταν σκληρή. Και οι δύο πλευρές πολέμησαν με πείσμα.Οι κύριες προσπάθειες του Ρουμπή ήταν να κάμψει πρώτα την αντίσταση στα ευάλωτα, όπως πίστευε σημεία. Ένα από αυτά ήταν το χαμηλό οχυρό της Θολωτής Εκκλησιάς.Εκεί με μαζικές εξορμήσεις και αλαλαγμούς οι στρατιώτες του προσπάθησαν επί πέντε και πλέον ώρες να ανοίξουν ένα κενό. Η άμυνα όμως ήταν τρομερή. Οι Έλληνες καλά ταμπουρωμένοι έριχναν στο ψητό και οι επιτιθέμενοι είχαν τρομερές απώλειες.Το σχέδιο των υπερασπιστών ήταν απλό. Οι αμυνόμενοι της Θολωτής Εκκλησιάς είχαν την απόλυτη υποστήριξη της ομάδας του Κώστα Μπούρα που βρίσκονταν απέναντί τους στην θέση Βέργα. Κάθε κύμα, των μαζικά επιτιθέμενων Τούρκων, που έμενε ακάλυπτο για λίγες στιγμές, όταν αφιονισμένο προσπαθούσε με κάθε τρόπο να πετύχει να εισχωρήσει στο μικρό οχυρό της Εκκλησιάς, επέτρεπε να γίνεται εύκολος στόχος στα πυρά των πολεμιστών του Κώστα Μπούρα και έτσι να αποδεκατίζεται κάθε φορά.Και στα άλλα όμως σημεία τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως τα περίμεναν οι Τούρκοι.Παρά την αριθμητική υπεροχή των επιτιθέμενων, ένας προς τρεις εκείνη την στιγμή της ημέρας, η μελετημένη διάταξη των Ελλήνων, κυκλικά σε πολλά μικρά οχυρά, απαιτούσε διασπορά δυνάμεων των Τούρκων.Το λάθος του Κεχαγιά να κρατήσει εκτός μάχης περί τους 3000 στρατιώτες κατά την πρώτη αυτή φάση της πολεμικής αναμέτρησης, έδωσε μια ανάσα στους Έλληνες.Ο Ρουμπής, βλέποντας το αδιέξοδο και εκτιμώντας την αγωνιστική ικανότητα των Ελλήνων, έσπευσε να καλέσει σε βοήθεια τον Κεχαγιά με το κύριο μέρος της στρατιωτικής δύναμης που βρισκόταν σε απόσταση μιας ώρας από το Βαλτέτσι.Πράγματι περί την 6η απογευματινή ώρα της 12ης Μαϊου Ο Κεχαγιάς φθάνει στην είσοδο του Βαλτετσίου με τις υπόλοιπες δυνάμεις του, στην θέση Φρασμένο και καταλαμβάνει την στρατηγική θέση Λακάκι από όπου έχει πλήρη εικόνα του πεδίου της μάχης και όπου τοποθετεί δύο μεγάλα πυροβόλα.Οι Τούρκοι αναθάρρησαν και το ηθικό των Ελλήνων, μετά από αυτή την εξέλιξη, άρχισε να υποχωρεί.Εντούτοις παρά τις νέες, λυσσαλέες επιθέσεις δεν κατάφεραν να αποκομίσουν σοβαρά πλεονεκτήματα.Ο Κεχαγιάς εκτιμώντας ότι το κύριο σημείο αντίστασης των Ελλήνων ήταν τα δύο χαμηλά οχυρά της Θολωτής Εκκλησιάς και της Βέργας χρησιμοποίησε τα πυροβόλα του για να τα εξουδετερώσει.Το οχυρό Βέργα λόγω του βραχώδους αλλά και της σχεδόν αδύνατης σκόπευσής από το Λακάκι πολύ γρήγορα έμεινε εκτός βολών των πυροβόλων.Ως εκ τούτου οι ομοβροντίες τους εστράφησαν αποκλειστικά πλέον εναντίον των υπερασπιστών της Θολωτής Εκκλησιάς.Το στρατιωτικό όμως αυτό πλεονέκτημα του Κεχαγιά έμελλε να καταστεί και η απαρχή της καταστροφής του.Τα πυρά των πυροβόλων, παρά του γεγονότος ότι πολλά από αυτά εξουδετερωνόντουσαν από βράχους που προστάτευαν την Εκκλησία από εκείνη την κατεύθυνση, προξένησαν μεγάλες ζημιές στο μικρό οχυρό.Οι υπερασπιστές του με καρτερία υπόμεναν τα κτυπήματα και εξακολουθούσαν με μεγαλύτερο πείσμα να πυροβολούν ή να σφάζουν με τα γιαταγάνια τους τα κύματα των αφιονισμένων Τούρκων και Αλβανών που επιτίθεντο.Οι ώρες προχωρούσαν και οι κανονιοβολισμοί συνεχίστηκαν όλη την νύκτα. Εδώ ακριβώς έρχεται ένα γεγονός που αλλάζει την έκβαση της Μάχης.Οι χειριστές των πυροβόλων πολλές φορές αστοχούσαν και κατεύθυναν τις βολές τους πολύ υψηλότερα από την Εκκλησία με αποτέλεσμα τα βλήματα να εκρήγνυνται στον στρατηγικής σημασίας λόφο Κουκίστρα που κατείχαν οι Τούρκοι και που είχαν μεγάλες απώλειες από αυτή την αιτία.Μέσα στη νύχτα μη υποφέροντες άλλο αυτόν τον βομβαρδισμό οι Τούρκοι στρατιώτες εγκατέλειψαν τον λόφο και κατέβηκαν άτακτα προς την θέση Λούτσα.Έγκαιρα αντιληφθείς το γεγονός αυτό ο έμπειρος οπλαρχηγός Παναγιώταρος Μπούρας έστειλε αμέσως στον λόφο τον σημαιοφόρο Γεώργιο Γαλάνη Νάκο να στήσει εκεί το μπαϊράκι των Μπουραίων.Ταυτόχρονα όμως φρόντισε να το πλαισιώσει με καμιά πενηνταριά παλικάρια του, που αναπτύχθηκαν εκεί και ταμπουρώθηκαν μέσα στη νύχτα.Το πρωϊ της 13ης Μαϊου οι Τούρκοι βλέποντες να κυματίζει στην Κουκίστρα το μπαϊράκι του Παναγιώταρου, νομίζουν ότι κατά το διάστημα της νύχτας κατέφθασαν εκεί και εξεδίωξαν τα τουρκικά τμήματα, άλλες σημαντικές ελληνικές ενισχύσεις, όπως άλλωστε με βροντερή φωνή , από βραδύς , είχε προαναγγείλει ο Γέρος του Μοριά από το βουνό Ρεζενίκο. Την ίδια ώρα οι εγκαταλείψαντες το ύψωμα Κουκίστρα Τούρκοι βρίσκονταν σε σύγχυση , μη δυνάμενοι να βρουν και να συνδεθούν με τα τμήματά τους. Την σύγχυσή τους αυτή μετέφεραν και σε πολλούς άλλους στρατιώτες , που ξεκομμένοι από τις μονάδες τους περιφερόντουσαν οδυρόμενοι κατά μήκος των Τουρκικών γραμμών στην θέση Λούτσα.Οι υπερασπιστές της Βέργας δεν έχασαν ευκαιρία. Εξήλθαν με μανία από τα ταμπούρια τους και πετσόκοβαν χωρίς έλεος τους πανικόβλητους Τουρκαλβανούς.Ο Παναγιώταρος δίνει το τελικό κτύπημα , βγαίνει έξω από το οχυρό του και καταδιώκει τους ασύντακτους πλέον τούρκους στρατιώτες.Οι λοιποί Έλληνες βλέποντες την απρόσμενη τροπή της Μάχης κυνηγούν τους Τούρκους σε κάθε μεριά.Ο Μητρο Πέτροβας, Οι Μαυρομιχαλέοι, Ο Φλέσσας,ο Παπατσώνης, ο Γιαμπαζιώτης, ο Φραγκίσκος,ο Αναγνωσταράς, ο Σαλαφατίνος, ο Κατσάνος,ο Καλαμπόκας δίνουν μαθήματα τόλμης και ηρωϊσμού.Μαθήματα στρατηγικής σε αυτή τη Μάχη έδωσε και ο Γέρος του Μοριά που κατάφερε να μειώσει το ηθικό των Τούρκων στο έπακρο.Κατόπιν όλων αυτών η σύγχυση στους τουρκικούς τομείς παίρνει την μορφή πανικού. Οι τούρκοι επιτελείς μη δυνάμενοι να κρατήσουν την συνοχή των στρατιωτικών τους τμημάτων, αλλά και την μεταξύ τους επικοινωνία τρέπονται οι ίδιοι σε φυγή εγκαταλείποντας στο πεδίο της μάχης όπλα, εφόδια και αμέτρητους νεκρούς στρατιώτες.Οι ελληνικές απώλειες ανήλθαν σε 135 νεκρούς, των δε τούρκων σε 1450 νεκρούς .Οι τουρκικές απώλειες μπορούσαν να είναι ακόμη και 2000 νεκροί, αν οι καταδιώκοντες αυτούς Έλληνες δεν σταματούσαν να τους κυνηγούν μετά την στενωπό του Αραπόβραχου.Αυτή ήταν η Μάχη των Μαχών του Ιερού Αγώνα του 1821, που κατέδειξε τις αδυναμίες των κατακτητών και τις δυνατότητες των επαναστατημένων Ελλήνων Για την φοβερή αυτή καταστροφή των Τούρκων όλη η ευθύνη βαραίνει τον Κεχαγιά που σε πρώτη φάση εκτίμησε λάθος τις δυνάμεις των Ελλήνων και δεν έστειλε στο Βαλτέτσι έγκαιρα μεγαλύτερες δυνάμεις τοποθετώντας τις στα επίκαιρα στρατηγικά σημεία. Αναγκάστηκε εκ των υστέρων να πολεμήσει σε ένα στενό μέρος, όπου δεν μπορούσε να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά όλες του τις δυνάμεις και τέλος από την ενέργειά του, να κάνει χρήση πυροβολικού από λάθος θέση, με αυτόν τον τρόπο προκάλεσε όχι μόνον τον θάνατο σε δικούς του στρατιώτες, αλλά σύγχυση και πανικό σε όλο του το στράτευμα.Ντροπιασμένος και έχοντας χάσει σχεδόν το ένα τέταρτο των στρατιωτών του , σε μια μόνο μάχη, ο Κεχαγιάς φθάνει το βράδυ της 13ης Μαϊου στην Τρίπολη και έκτοτε δεν τολμά να επιχειρήσει νέα εκστρατεία εναντίον των επαναστατών Ελλήνων.Αρκείται σε εξόδους μικρών ομάδων σε πολύ μικρέ αποστάσεις από τα τείχη της Τριπολιτσάς και μόνον όταν αυτό ήταν απόλυτη ανάγκη.
ΠΗΓΕΣ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΠΟΥΡΑΣ
Η διεξαγωγή της Μάχης στο Βαλτέτσι, 12/13 Μαϊου 1821
Αφού εξερράγη η Ελληνική Επανάσταση και εκδιώχθηκαν οι τουρκικές φρουρές στην Μεσημβρινή Πελοπόννησο οι κυνηγημένοι και λοιποί Τούρκοι συγκεντρώθηκαν μέσα στα τείχη της Τριπολιτσάς।Ο επικεφαλής των τουρκικών δυνάμεων Πελοποννήσου , Χουρσίτ Πασάς βρισκότανε την χρονική αυτή στιγμή στην Ήπειρο σε μια εκστρατεία εναντίον του Αλή Πασά των Ιωαννίνων।Ευθύς αμέσως που πληροφορήθηκε τα της Επαναστάσεως έστειλε πάραυτα προς καταστολή της τον Μουσταφά-Μπέη –Κεχαγιά εφόσον ο υποδιοικητής Πελοποννήσου νεαρός Κιαμήλ Μπέης φάνηκε κατώτερος των περιστάσεων। Ο Κεχαγιάς πέρασε γρήγορα από το Αντίριο στο Ρίο και από εκεί στο Αίγιο, Κόρινθο, Αργολίδα και έφθασε έγκαιρα στην Τρίπολη στις 6 Μαϊου 1821। Ο συνωστισμός τόσο μεγάλου πληθυσμού Τούρκων στην πόλη είχε σαν αποτέλεσμα να παρουσιαστούν οι αδυναμίες του συστήματος στο να τους εξυπηρετήσει σε καταλύματα, τρόφιμα αλλά κυρίως σε πόσιμο νερό, αφού το υδραγωγείο της πόλης ελεγχότανε πλέον σε μεγάλο βαθμό από τους επαναστατημένους Έλληνες που μέρα με τη μέρα έσφιγγαν την πολιορκία τους γύρω από την πόλη τοποθετώντας φρουρές σε στρατηγικά σημεία.Ένα από αυτά τα σημεία αυτά, λόγω του απρόσιτου και της μικρής απόστασης από την Τρίπολη , εκτιμώμενος μάλλον σαν τόπος εκκίνησης για επιδρομές κατά των πολιορκημένων και εκ του λόγου ότι σε μικρή απόσταση από αυτόν βρισκόντουσαν οι κύριες πηγές ύδρευσης της Τρίπολης, ήταν το Βαλτέτσι.Στο οχυρό αυτό στρατοπέδευσαν οι Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, Ηλίας Μαυρομιχάλης, Σαλαφατίνος, Κατσανός,Παναγιώταρος Μπούρας, Κώστας Μπούρας και τα υπ΄ αυτούς τμήματα. Την ίδια ώρα φρόντισαν να αποκόψουν την παροχή νερού προς την Τρίπολη και εγκατέστησαν φρουρές σε στρατηγικά σημεία.Το σχέδιο του Κεχαγιά ήταν να κινηθεί προς Λιοντάρι και Μεσσηνία να καθυποτάξει πρώτα τις εκεί μικρές ομάδες των επαναστατών και ταυτόχρονα να προστατέψει και να επιδιορθώσει τα υδραγωγεία που έδιναν νερό στην Τριπολιτσά. Αυτή την πληροφορία είχε ο Κολοκοτρώνης όταν προέτρεψε τους οπλαρχηγούς που είχαν οχυρωθεί στο Βαλτέτσι να παραμείνουν και να αμυνθούν εκεί εμποδίζοντας τους Τούρκους να επισκευάσουν το υδραγωγείο της περιοχής.Εντωμεταξύ έσπευσαν στο Βαλτέτσι και συμπαρατάχθηκαν οι οπλαρχηγοί Μήτρος Πέτροβας, Γεώργιος Φραγκίσκος,Παναγιώτης Κεφάλας και Δημήτρης Παπατσώνης με τις δυνάμεις τους.Μετά αυτήν την εξέλιξη ο Κεχαγιάς άλλαξε τα σχέδιά του και θέλησε να καθυποτάξει πρώτα τα επαναστατικά σώματα στο Βαλτέτσι και μετά να μεταβεί στην Μεσσηνία.Τώρα όλα έδειχναν ότι η μοιραία μάχη θα δοθεί στο Βαλτέτσι.Οι επαναστάτες οπλαρχηγοί , ομόφωνα , αναθέτουν την αρχηγία για την διεξαγωγή της μάχης στον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη.Χαρακτηριστικό είναι το δημοτικό τραγούδι για την περίπτωση:΄΄Ο Κυριακούλης ειν΄αετός της Μάνης το καμάριπου πρώτος είναι στην ορμή και πρώτος στο ντουφέκι του Κεχαγιά εφώναξε και του Ρουμπή του λέει Για΄λάτε προσκυνάτε με επάνω στο Βαλτέτσι॥΄΄Ο αρχηγός των επαναστατών εκτιμώντας τις δυνατότητες των οπλαρχηγών καθόρισε τα σημεία που ο κάθε ένας από αυτούς έπρεπε να υπερασπιστεί.Το κεντρικό ταμπούρι της θολωτής εκκλησιάς όπου θα γινότανε και η κύρια επίθεση των Τούρκων, λόγω του χαμηλού του οχυρώματος, ανατέθηκε να το υπερασπιστεί ο γενναίος οπλαρχηγός Παναγιώταρος Μπούρας , οι αδελφοί του, Χαράλαμπος και Ζαφύρης , με τα παλικάρια τους.Στην ίδια ομάδα συμπαρατάχθηκαν οι Μπουραίοι από το Ραμοβούνι Μεσσηνίας με καπετάνιο τον Θεόδωρο Μπούρα , οι Μπουραίοι του Αρφαρά με προεξέχοντα τον Αναστάσιον Μπούρα και πολλούς άλλους Μπουραίους από χωριά της Μεγαλούπολης, τα Λαγκάδια Γορτυνίας, το Κολύρι Ηλείας, την Σπάρτη Λακωνίας, ακόμη και από την περιοχή Καρπενησίου είχαν κατέλθει να αγωνισθούν τα αδέλφια Παναγιώτης και Θανάσης Μπούρας με οκτώ παλικάρια.Πλησίον αυτών και επί του πετρώδους πρανούς την γνωστή ΄΄Βέργαν΄΄ εκλήθη να υπερασπιστεί ο έτερος αδελφός του Παναγιώταρου Κώστας Μπούρας, που είχε μαζί του τα παιδιά του Παναγιώταρου Σπύρο, Φώτη και Κωνσταντινιά και άλλους συμπολεμιστές.Στο σύνολό τους τα ντουφέκια που υπερασπίστηκαν τα δυο ταμπούρια των Μπουραίων ήσαν 265.Ο γενικός αρχηγός της Μάχης Κυριακούλης Μαυρομιχάλης ανέλαβε να υπερασπιστεί τον λόφο ΄΄Μύλοι΄΄ ενώ άλλα τμήματά του κάτω από τους Σαλαφατίνο και Ηλία Μαυρομιχάλη με βοηθό του τον Κατσάνο διατάχθηκαν να πολεμήσουν στις οχυρές θέσεις ΄΄Κρικονέϊκο΄΄ και ΄΄Δουβρέϊκο΄΄ αντίστοιχα , το σύνολο αυτών των ομάδων ήσαν 304 τουφέκια.Το λόφο ΄΄Κατσικέϊκο΄΄ ανέλαβαν να υπερασπιστούν οι οπλαρχηγοί Παναγιώτης Κεφάλας και Δημήτρης Παπατσώνης με τα τμήματά τους που ήσαν συνολικά 100 πολεμιστές καιτέλος ο έμπειρος οπλαρχηγός Μητρος Πέτροβας με τον επίσης σπουδαίο πολεμιστή Γεώργιον Φραγκίσκον και τα υπ΄αυτούς επαναστατικά σώματα ανέλαβαν την φύλαξη της διόδου ΄΄Σπηλίτσας΄΄ με 101 άνδρες.Σε αυτούς προστέθηκαν οι υπό τους Ηλία Φλέσσα και Γιαμπαζιώτη πολεμιστές , συνολικά 95 ντουφέκια , που ανέλαβαν να υπερασπιστούν το ύψωμα Κούκος.Τέλος ο οπλαρχηγός Αναγνωσταράς με 56 παλικάρια τοποθετήθηκε σαν δύναμη εφεδρείας εντός του χωρίου Βαλτέτσι.Πέραν αυτών από ελληνικής πλευράς πήραν μέρος, μικρές δυνάμεις υπό τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη με 80 ντουφέκια, που έφθασε στο όρος Ρεζινίκο, ευρισκόμενο εκτός της λαβίδας των Τούρκων πολιορκητών, οι οποίες όμως εφαρμόζοντας επακριβώς το σχέδιο του Γέρου του Μοριά, φάνταζαν στα μάτια των Τούρκων σαν πολλές χιλιάδες Ελλήνων που ερχόντουσαν να βοηθήσουν τους υπερασπιστές του Βαλτετσίου.Την ίδια τέλος τακτική χρησιμοποίησε και ο Νικόλαος Καλαμπόκης, που έχοντας μια ομάδα από 8 παλικάρια , την κρίσιμη στιγμή της Μάχης, ανέβηκε στο ύψωμα Στατήρι και με ομοβροντίες παραπλάνησε του Τούρκους κάνοντάς τους να πιστέψουν ότι διέθετε πολλαπλάσιες δυνάμεις.Σύνολο ελληνικών δυνάμεων 1008 άνδρες και μια γυναίκα η Κωνσταντινιά η κόρη του Παναγιώταρου.Το πρωί της 12ης Μαίου 1821 οι Τούρκοι εξήλθαν από την Τρίπολη σε μεγάλους σχηματισμούς. Ο κυρία δύναμη, 4000 άνδρες, υπό τον Κεχαγιά, κατευθύνεται προς Μάναν του νερού- Κήπους και σταθμεύει στην Μπολέττα .Ο Κεχαγιάς θεωρών ότι ο δεύτερος σχηματισμός με δύναμη 2000 ανδρών υπό τον Ρουμπή Μπαρδουνιώτη θα μπορούσε εύκολα να εκκαθαρίσει τον θύλακα των επαναστατών στο Βαλτέτσι και μετά να συνεχίσει με όλες του τις δυνάμεις προς Λιοντάρι και Μεσσηνία , έκρινε σκόπιμο να μη μεταβεί και ο ίδιος εκεί, αρκούμενος να στείλει προς ενίσχυση του Ρουμπή μόνον 1000 από τους στρατιώτες του.Περί ώρα 10η πρωινή το κύριο μέρος της δύναμης του Ρουμπή έφθασε στο Βαλτέτσι και στρατοπέδευσε στην περιοχή Λούτσα, ενώ οι υπόλοιπες δυνάμεις του που έφθασαν περί την 11η πρωινή καταλαμβάνουν τις θέσεις Μαρκόσι, Μελεγάκι και τους πρόποδες του βουνού Στατήρι.Η Μάχη ήταν σκληρή. Και οι δύο πλευρές πολέμησαν με πείσμα.Οι κύριες προσπάθειες του Ρουμπή ήταν να κάμψει πρώτα την αντίσταση στα ευάλωτα, όπως πίστευε σημεία. Ένα από αυτά ήταν το χαμηλό οχυρό της Θολωτής Εκκλησιάς.Εκεί με μαζικές εξορμήσεις και αλαλαγμούς οι στρατιώτες του προσπάθησαν επί πέντε και πλέον ώρες να ανοίξουν ένα κενό. Η άμυνα όμως ήταν τρομερή. Οι Έλληνες καλά ταμπουρωμένοι έριχναν στο ψητό και οι επιτιθέμενοι είχαν τρομερές απώλειες.Το σχέδιο των υπερασπιστών ήταν απλό. Οι αμυνόμενοι της Θολωτής Εκκλησιάς είχαν την απόλυτη υποστήριξη της ομάδας του Κώστα Μπούρα που βρίσκονταν απέναντί τους στην θέση Βέργα. Κάθε κύμα, των μαζικά επιτιθέμενων Τούρκων, που έμενε ακάλυπτο για λίγες στιγμές, όταν αφιονισμένο προσπαθούσε με κάθε τρόπο να πετύχει να εισχωρήσει στο μικρό οχυρό της Εκκλησιάς, επέτρεπε να γίνεται εύκολος στόχος στα πυρά των πολεμιστών του Κώστα Μπούρα και έτσι να αποδεκατίζεται κάθε φορά.Και στα άλλα όμως σημεία τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως τα περίμεναν οι Τούρκοι.Παρά την αριθμητική υπεροχή των επιτιθέμενων, ένας προς τρεις εκείνη την στιγμή της ημέρας, η μελετημένη διάταξη των Ελλήνων, κυκλικά σε πολλά μικρά οχυρά, απαιτούσε διασπορά δυνάμεων των Τούρκων.Το λάθος του Κεχαγιά να κρατήσει εκτός μάχης περί τους 3000 στρατιώτες κατά την πρώτη αυτή φάση της πολεμικής αναμέτρησης, έδωσε μια ανάσα στους Έλληνες.Ο Ρουμπής, βλέποντας το αδιέξοδο και εκτιμώντας την αγωνιστική ικανότητα των Ελλήνων, έσπευσε να καλέσει σε βοήθεια τον Κεχαγιά με το κύριο μέρος της στρατιωτικής δύναμης που βρισκόταν σε απόσταση μιας ώρας από το Βαλτέτσι.Πράγματι περί την 6η απογευματινή ώρα της 12ης Μαϊου Ο Κεχαγιάς φθάνει στην είσοδο του Βαλτετσίου με τις υπόλοιπες δυνάμεις του, στην θέση Φρασμένο και καταλαμβάνει την στρατηγική θέση Λακάκι από όπου έχει πλήρη εικόνα του πεδίου της μάχης και όπου τοποθετεί δύο μεγάλα πυροβόλα.Οι Τούρκοι αναθάρρησαν και το ηθικό των Ελλήνων, μετά από αυτή την εξέλιξη, άρχισε να υποχωρεί.Εντούτοις παρά τις νέες, λυσσαλέες επιθέσεις δεν κατάφεραν να αποκομίσουν σοβαρά πλεονεκτήματα.Ο Κεχαγιάς εκτιμώντας ότι το κύριο σημείο αντίστασης των Ελλήνων ήταν τα δύο χαμηλά οχυρά της Θολωτής Εκκλησιάς και της Βέργας χρησιμοποίησε τα πυροβόλα του για να τα εξουδετερώσει.Το οχυρό Βέργα λόγω του βραχώδους αλλά και της σχεδόν αδύνατης σκόπευσής από το Λακάκι πολύ γρήγορα έμεινε εκτός βολών των πυροβόλων.Ως εκ τούτου οι ομοβροντίες τους εστράφησαν αποκλειστικά πλέον εναντίον των υπερασπιστών της Θολωτής Εκκλησιάς.Το στρατιωτικό όμως αυτό πλεονέκτημα του Κεχαγιά έμελλε να καταστεί και η απαρχή της καταστροφής του.Τα πυρά των πυροβόλων, παρά του γεγονότος ότι πολλά από αυτά εξουδετερωνόντουσαν από βράχους που προστάτευαν την Εκκλησία από εκείνη την κατεύθυνση, προξένησαν μεγάλες ζημιές στο μικρό οχυρό.Οι υπερασπιστές του με καρτερία υπόμεναν τα κτυπήματα και εξακολουθούσαν με μεγαλύτερο πείσμα να πυροβολούν ή να σφάζουν με τα γιαταγάνια τους τα κύματα των αφιονισμένων Τούρκων και Αλβανών που επιτίθεντο.Οι ώρες προχωρούσαν και οι κανονιοβολισμοί συνεχίστηκαν όλη την νύκτα. Εδώ ακριβώς έρχεται ένα γεγονός που αλλάζει την έκβαση της Μάχης.Οι χειριστές των πυροβόλων πολλές φορές αστοχούσαν και κατεύθυναν τις βολές τους πολύ υψηλότερα από την Εκκλησία με αποτέλεσμα τα βλήματα να εκρήγνυνται στον στρατηγικής σημασίας λόφο Κουκίστρα που κατείχαν οι Τούρκοι και που είχαν μεγάλες απώλειες από αυτή την αιτία.Μέσα στη νύχτα μη υποφέροντες άλλο αυτόν τον βομβαρδισμό οι Τούρκοι στρατιώτες εγκατέλειψαν τον λόφο και κατέβηκαν άτακτα προς την θέση Λούτσα.Έγκαιρα αντιληφθείς το γεγονός αυτό ο έμπειρος οπλαρχηγός Παναγιώταρος Μπούρας έστειλε αμέσως στον λόφο τον σημαιοφόρο Γεώργιο Γαλάνη Νάκο να στήσει εκεί το μπαϊράκι των Μπουραίων.Ταυτόχρονα όμως φρόντισε να το πλαισιώσει με καμιά πενηνταριά παλικάρια του, που αναπτύχθηκαν εκεί και ταμπουρώθηκαν μέσα στη νύχτα.Το πρωϊ της 13ης Μαϊου οι Τούρκοι βλέποντες να κυματίζει στην Κουκίστρα το μπαϊράκι του Παναγιώταρου, νομίζουν ότι κατά το διάστημα της νύχτας κατέφθασαν εκεί και εξεδίωξαν τα τουρκικά τμήματα, άλλες σημαντικές ελληνικές ενισχύσεις, όπως άλλωστε με βροντερή φωνή , από βραδύς , είχε προαναγγείλει ο Γέρος του Μοριά από το βουνό Ρεζενίκο. Την ίδια ώρα οι εγκαταλείψαντες το ύψωμα Κουκίστρα Τούρκοι βρίσκονταν σε σύγχυση , μη δυνάμενοι να βρουν και να συνδεθούν με τα τμήματά τους. Την σύγχυσή τους αυτή μετέφεραν και σε πολλούς άλλους στρατιώτες , που ξεκομμένοι από τις μονάδες τους περιφερόντουσαν οδυρόμενοι κατά μήκος των Τουρκικών γραμμών στην θέση Λούτσα.Οι υπερασπιστές της Βέργας δεν έχασαν ευκαιρία. Εξήλθαν με μανία από τα ταμπούρια τους και πετσόκοβαν χωρίς έλεος τους πανικόβλητους Τουρκαλβανούς.Ο Παναγιώταρος δίνει το τελικό κτύπημα , βγαίνει έξω από το οχυρό του και καταδιώκει τους ασύντακτους πλέον τούρκους στρατιώτες.Οι λοιποί Έλληνες βλέποντες την απρόσμενη τροπή της Μάχης κυνηγούν τους Τούρκους σε κάθε μεριά.Ο Μητρο Πέτροβας, Οι Μαυρομιχαλέοι, Ο Φλέσσας,ο Παπατσώνης, ο Γιαμπαζιώτης, ο Φραγκίσκος,ο Αναγνωσταράς, ο Σαλαφατίνος, ο Κατσάνος,ο Καλαμπόκας δίνουν μαθήματα τόλμης και ηρωϊσμού.Μαθήματα στρατηγικής σε αυτή τη Μάχη έδωσε και ο Γέρος του Μοριά που κατάφερε να μειώσει το ηθικό των Τούρκων στο έπακρο.Κατόπιν όλων αυτών η σύγχυση στους τουρκικούς τομείς παίρνει την μορφή πανικού. Οι τούρκοι επιτελείς μη δυνάμενοι να κρατήσουν την συνοχή των στρατιωτικών τους τμημάτων, αλλά και την μεταξύ τους επικοινωνία τρέπονται οι ίδιοι σε φυγή εγκαταλείποντας στο πεδίο της μάχης όπλα, εφόδια και αμέτρητους νεκρούς στρατιώτες.Οι ελληνικές απώλειες ανήλθαν σε 135 νεκρούς, των δε τούρκων σε 1450 νεκρούς .Οι τουρκικές απώλειες μπορούσαν να είναι ακόμη και 2000 νεκροί, αν οι καταδιώκοντες αυτούς Έλληνες δεν σταματούσαν να τους κυνηγούν μετά την στενωπό του Αραπόβραχου.Αυτή ήταν η Μάχη των Μαχών του Ιερού Αγώνα του 1821, που κατέδειξε τις αδυναμίες των κατακτητών και τις δυνατότητες των επαναστατημένων Ελλήνων Για την φοβερή αυτή καταστροφή των Τούρκων όλη η ευθύνη βαραίνει τον Κεχαγιά που σε πρώτη φάση εκτίμησε λάθος τις δυνάμεις των Ελλήνων και δεν έστειλε στο Βαλτέτσι έγκαιρα μεγαλύτερες δυνάμεις τοποθετώντας τις στα επίκαιρα στρατηγικά σημεία. Αναγκάστηκε εκ των υστέρων να πολεμήσει σε ένα στενό μέρος, όπου δεν μπορούσε να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά όλες του τις δυνάμεις και τέλος από την ενέργειά του, να κάνει χρήση πυροβολικού από λάθος θέση, με αυτόν τον τρόπο προκάλεσε όχι μόνον τον θάνατο σε δικούς του στρατιώτες, αλλά σύγχυση και πανικό σε όλο του το στράτευμα.Ντροπιασμένος και έχοντας χάσει σχεδόν το ένα τέταρτο των στρατιωτών του , σε μια μόνο μάχη, ο Κεχαγιάς φθάνει το βράδυ της 13ης Μαϊου στην Τρίπολη και έκτοτε δεν τολμά να επιχειρήσει νέα εκστρατεία εναντίον των επαναστατών Ελλήνων.Αρκείται σε εξόδους μικρών ομάδων σε πολύ μικρέ αποστάσεις από τα τείχη της Τριπολιτσάς και μόνον όταν αυτό ήταν απόλυτη ανάγκη.
ΠΗΓΕΣ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΠΟΥΡΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου